Ἐστὲρ Ἀντράδι (Esther Andradi) [Ἀφιέρωμα 5/5 (κάθε Κυριακή)]
Συνέντευξη
στὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο
Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος: Πότε ἀρχίσατε νὰ ἐνδιαφέρεστε γιὰ τὴ μικροαφήγηση; Ποιά ἦταν τὰ πρῶτα διαβάσματά σας σὲ αὐτὸ τὸ εἶδος;
Ἐστὲρ Ἀντράδι: Ἡ ποίηση καὶ τὰ σύντομα εἴδη λογοτεχνίας, πάντα μοῦ τραβοῦσαν τὴν προσοχὴ ὡς ἀναγνώστρια· τὰ συντομότατα ἐκεῖνα κείμενα ποὺ ὑπάρχουν ἀπὸ τὶς ἀπαρχὲς ἤδη τῆς λογοτεχνίας καὶ ποὺ μέχρι πρὶν ἀπὸ μερικὲς δεκαετίες ἦταν «ἀταξινόμητα». Τὸ Βιβλίο τῶν φανταστικῶν ὄντων τοῦ Χόρχε Λουὶς Μπόρχες, τὸ Ἱστορίες τῶν Κρονόπιο καὶ τῶν Φάμα τοῦ Χούλιο Κορτάσαρ, τὸ A descoberta do mundo τῆς Κλαρίσε Λισπέκτορ, ἡ Ὀνειροπαγίδα τῆς Ἄνα Μαρία Σούα, ὁ Μονόδρομος τοῦ Βάλτερ Μπένγιαμιν, Οἱ ἀόρατες πόλεις τοῦ Ἴταλο Καλβίνο… καὶ παραλείπω πολλὰ ἀκόμα. Ἔγραψα ἕνα βιβλίο ἀφιερωμένο στὰ γεύματα μὲ τίτλο Come este es mi cuerpo [Φάγετε, τοῦτο μου ἐστὶ τὸ Σῶμα μου], ἐμπνευσμένο ἀπὸ τὸ διάβασμα τοῦ La feria τοῦ Χουὰν Χοσὲ Ἀρεόλα καὶ μὲ μεγάλο ἐνθουσιασμὸ τὸ ἔδωσα στὸν ποιητὴ Ἀμπελάρδο Ὀκέντο, ἰδιοκτήτη τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴκου «Mosca Azul», στὴ Λίμα, ὅπου ζοῦσα ἐκείνη τὴν ἐποχή. Τὸ διάβασε μὲ πολλὴ ἀγάπη, ἀλλὰ ἐκείνη τὴν ἐποχή, μιλάω γιὰ τὴ δεκαετία τοῦ ’80, οἱ ἐκδότες ἔψαχναν μόνο γιὰ μυθιστορήματα, ἔτσι, λοιπόν, νιέτ. Ἔπρεπε νὰ περιμένω ἀρκετὰ χρόνια γιὰ νὰ ἐνθουσιαστεῖ ὁ ἀργεντινὸς ποιητὴς Βίκτορ Ρεδόνδο καὶ νὰ τὸ δημοσιεύσει στὴ σειρὰ ποίησης τοῦ ἐκδοτικοῦ του οἴκου Último Reino. Ἐγὼ ὅμως ἤξερα ὅτι ἡ λογοτεχνία μου δὲν ἦταν οὔτε ποίηση οὔτε αὐτὸ ποὺ λένε ποιητικὴ πεζογραφία. Ἦταν μικρομυθοπλασία, μινιατούρα. Πολὺ ἀργότερα, ἀνακάλυψα ὅτι αὐτὸ ποὺ ἔγραφα ποῦ καὶ ποῦ ἦταν ἕνα εἶδος ἀπὸ μόνο του: τὸ μικροδιήγημα.
Κ.Π.: Μιλῆστε μας, σᾶς παρακαλῶ, γιὰ τὸ Microcósmicas, ποιά εἶναι ἡ ἰδέα ποὺ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ βιβλίο;
Ε.Α.: Στὸ Microcósmicas προσπαθῶ νὰ δώσω φωνὴ σὲ ὅσους δὲν ἔχουν, ἢ ἂν τὴν ἔχουν, εἴμαστε ἀνίκανοι νὰ τὴν ἀκούσουμε, καὶ ἀκόμη λιγότερο νὰ τὴ μεταφράσουμε καὶ νὰ τὴν κατανοήσουμε. Ἀναφέρομαι σε μὴ ἀνθρώπινα ἔμβια ὄντα ἀπὸ τὸ ζωϊκὸ βασίλειο, σπονδυλωτὰ καὶ ἀσπόνδυλα, καὶ σὲ ὄντα ἀπὸ τὸ φυτικὸ βασίλειο. Προσπαθῶ νὰ βρῶ μιὰ φωνὴ ποὺ νὰ καταγράφει, σὲ πρῶτο πρόσωπο, τὶς ἀνθρώπινες παρεμβάσεις σὲ αὐτὰ τὰ βασίλεια. Παρεμβάσεις πού, γιὰ παράδειγμα, μέσῳ γενετικῶν ἢ χημικῶν χειρισμῶν, προσπαθοῦν νὰ ὁμογενοποιήσουν καὶ νὰ ἰδιωτικοποιήσουν τὴν ποικιλομορφία τῆς ζωῆς, περιορίζοντάς την σὲ ἐλάχιστα δείγματα, ἀδιαφορώντας γιὰ τὴν ἐντυπωσιακὴ πληθώρα εἰδῶν ποὺ προσφέρει ἡ φύση. Πολλὲς πανάρχαιες ποικιλίες δημητριακῶν, ὅπως ἡ κινόα ἢ τὸ καλαμπόκι, καὶ κονδύλων, ὅπως οἱ πατάτες, εἶναι παραδείγματα αὐτῆς τῆς χειριστικῆς συμπεριφορᾶς. Προτιμῶ νὰ φαντάζομαι τὴν ἀντίσταση αὐτῶν τῶν ὄντων καὶ τὴν ἐξέγερσή τους ἐνάντια στὴν ἀνθρώπινη μικροπρέπεια, γιατὶ ἡ μνήμη τῶν ριζῶν τους ἐξακολουθεῖ νὰ ὑφίσταται σὲ τούτη ἐδῶ τὴ γῆ. Μήπως αὐτὴ ἡ μνήμη περιέχει τὸ μυστικὸ καὶ τὴν ἐλπίδα γιὰ ἕνα καλύτερο μέλλον γιὰ τὸν πλανήτη; Πίσω ἀπὸ τὴν εἰρηνικὴ εἰκόνα ἑνὸς περιστεριοῦ βρίσκεται ἴσως ὁ δεινόσαυρος ποὺ δὲν ἔχει ἐξαφανιστεῖ, ἔχει κυνόδοντες καὶ πετάει. Καὶ κάθε «οἰκιακὸ» βότανο, ποὺ ἀλεσμένο δίνει ὑπέροχη νοστιμιὰ σὲ ἕνα καλὸ μαγειρευτό, θὰ μποροῦσε νὰ ἦταν ἡ βασίλισσα τῆς ζούγκλας στὸ μακρινὸ παρελθόν. Κάθε σῶμα περιέχει τὸ μυστικὸ τοῦ εἴδους του. Καθεμία μας, καθένας μας, κατάγεται ἀπὸ ἕνα χάος.
Κ.Π.: Κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες, ἡ ἀργεντινὴ μικροαφήγηση ποὺ γράφεται ἀπὸ γυναῖκες (Λουίσα Βαλενσουέλα, Νέλιδα Κάνιας, Ἄνα Μαρία Σούα κ.ἄ.) βρίσκεται στὴν πρώτη γραμμὴ τῆς ἐπικαιρότητας, ποιές εἶναι, κατὰ τὴ γνώμη σας, οἱ αἰτίες αὐτῆς τῆς ἄνθησης;
Ε.Α.: Στὴ μικρομυθοπλασία, στὸ μυθιστόρημα, στὴν ποίηση, στὸ διήγημα, στὸ θέατρο, στὸ δοκίμιο… σὲ ὅλα τα λογοτεχνικὰ εἴδη ἀλλὰ καὶ γενικότερα στὶς τέχνες, ὑπάρχει ἐντονότατη παρουσία γυναικών. Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνο ἡ ποσότητα: οἱ γυναῖκες παράγουν ποιότητα καὶ πρωτοπορία. Πάντα ὑπῆρχαν γυναῖκες δημιουργοί, ἀλλὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες ἔχει βελτιωθεῖ ἡ ὁρατότητα τῶν γυναικῶν συγγραφέων. Ἡ ἀνάγνωση ἀνέκαθεν ἦταν γυναικεία ὑπόθεση, ἀλλὰ γιὰ χρόνια οἱ γυναῖκες ἀναγνώστριες προτιμοῦσαν ἄντρες συγγραφεῖς. Μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ φεμινισμοῦ καὶ τὴν κινητοποίηση τεράστιων ὁμάδων γυναικῶν ἀπὸ διαφορετικοὺς κοινωνικοὺς τομεῖς ὑπὲρ τῶν δικαιωμάτων τους, παρατηρεῖται μιὰ ἀλλαγὴ στὸ βλέμμα: οἱ ἀναγνώστριες διαβάζουν πιὰ ἀδηφάγα γυναῖκες, οἱ ὁποῖες πλέον ἀνθίζουν στὸν δοκιμιακὸ λόγο, στὴ λογοτεχνία, στὶς τέχνες καὶ σὲ ὅλους τους τομεῖς τοῦ πολιτισμοῦ. Οἱ γυναῖκες ποὺ ξεχωρίζουν δὲν ἀποτελοῦν πλέον τὴν ἐξαίρεση. Ἦταν καιρὸς νὰ ἀρχίσει νὰ γίνεται ἀντιληπτὸ αὐτό.
Κ.Π.: Τὸ ἑλληνικὸ ἀναγνωστικὸ κοινὸ πρόκειται νὰ διαβάσει, σὲ ὁμαδικὴ μετάφραση στὰ ἑλληνικά, τέσσερα ἀπὸ τὰ μικροδιηγήματα τοῦ Microcósmicas («Ὁ λαβύρινθος», «Τὸ πιὸ βαθὺ εἶναι τὸ δέρμα», «Ὑβρίδιο» καὶ «Αὔριο»), θὰ θέλατε νὰ τοῦ δώσετε κάποια συγκεκριμένη πληροφορία γιὰ αὐτὲς τὶς τέσσερις ἱστορίες;
Ε.Α.: Ἐλπίζω τὸ ἑλληνικὸ κοινὸ νὰ περάσει καλὰ διαβάζοντάς τα ὅπως ἔκανα ἐγὼ ὅταν τὰ ἔγραφα. Καὶ ἐλπίζω νὰ ἀνακαλύψουν ὅλες τὶς πιθανὲς ἀναγνώσεις, γιατὶ ἐκεῖ κρύβεται τὸ μυστικό της μικρομυθοπλασίας, περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο λογοτεχνικὸ εἶδος: στὴν ἀνάγνωση ὡς ἄσκηση δημιουργίας καὶ ὡς συνέχεια τῆς γραφῆς. Καὶ αὐτὸ εἶναι κάτι τὸ ἰδιαίτερα γόνιμο. Θέλω μόνο νὰ σᾶς πῶ ὅτι «Ὁ Λαβύρινθος» εἶναι ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὴ σιαμέζα γάτα μας, ἕνα ὄμορφο καὶ σοφὸ πλάσμα ποὺ συντρόφευε τὴν οἰκογένειά μου γιὰ σχεδὸν δύο δεκαετίες, καὶ ποὺ μιὰ μέρα ἀποφάσισε νὰ κάνει τὸ μεγάλο ἅλμα, ἀφήνοντάς μας ἀνάστατους καὶ πονεμένους. Χρειαστήκαμε χρόνο γιὰ νὰ καταλάβουμε ὅτι αὐτὸ μᾶς ἔδωσε τὴν ἐλευθερία νὰ ἀρχίσουμε νὰ μεγαλώνουμε αὐτόνομοι πιά, ὅπως κάνει μιὰ καλή, μιὰ ἔξοχη μητέρα. Τὸ γεγονὸς ὅτι «Ὁ Λαβύρινθος», μὲ τὸ ἀποτύπωμα τῆς σοφίας τῆς Μίτσι, εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς ἱστορίες ποὺ ἐπιλέχθηκαν πρὸς μετάφραση, εἶναι ὁ καλύτερος οἰωνός.
Κ.Π.: Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ!
Ε.Α.: Ἐγὼ σᾶς εὐχαριστῶ!
Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.
Μετάφραση συνέντευξης: Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος.
Ἐστὲρ Ἀντράδι (Esther Andradi) (Ataliva, Ἀργεντινή, 1956). Ἀργεντινὴ συγγραφέας, ποὺ μοιράζει τὸ χρόνο της μεταξὺ Βερολίνου καὶ Μπουένος Ἄϊρες. Γράφει μικρομυθοπλασία, διηγήματα, μυθιστορήματα καὶ ποίηση. Ἡ συλλογὴ μικροδιηγημάτων Microcósmicas κυκλοφόρησε τὸ 2017, ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Macedonia στὴν πόλη Μορὸν τῆς Ἀργεντινῆς.
Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος (Ἀθήνα 1963). Καθηγητὴς Μεταφρασεολογίας στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Διδάσκει, ἐπίσης, Ἰσπανικὴ Λογοτεχνία στὸ Ἑλληνικὸ Ἀνοικτὸ Πανεπιστήμιο. Ἔχει μεταφράσει ἀπὸ τὰ ἰσπανικὰ στὰ ἑλληνικὰ ἔργα τῶν Ἐ. Σάμπατο, Μ. Ἀλτολαγκίρε, Ἰ. Ἀλδεκόα, Μ. Βάθκεθ Μονταλμπάν, Χ. Γιαμαθάρες, Ρ. Τσίρμπες, Χ. Ἀγέστα, Λ.Μ. Πανέρο, Σ. δὲ Τόρο, Ἀ. Μπράις Ἐτσενίκε, Ἀ. Τραπιέγιο, Ἀ. Γκαμονέδα, Σ. Πάμιες καὶ Ἀ. Κουέτο μεταξὺ ἄλλων.
Filed under: Andradi Esther,ΑΝΑΦΟΡΕΣ,Παλαιολόγος Κ. | Tagged: Esther Andradi,Kωνσταντίνος Παλαιολόγος | Τὰ σχόλια στὸ Ἐστὲρ Ἀντράδι (Esther Andradi): Συνέντευξη στὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο ἔχουν κλείσει