Βασίλης Μανουσάκης: Τὶ δὲν εἶναι καλύτερο ἀπὸ τὴν ἀνυπαρξία;

Βα­σί­λη Μα­νου­σά­κη

Τί δὲν εἶ­ναι κα­λύ­τε­ρο ἀ­πὸ τὴν ἀ­νυ­παρ­ξί­α;

ΑΛΙ ΚΟΙΜΑΤΑΙ, ἄρ­χι­σε νὰ μουρ­μου­ρί­ζει ἡ Βα­λεν­τί­να μέ­σα ἀ­πὸ τὰ δόν­τια της, ὅ­ταν τὸν εἶ­δε πά­λι στὸν κα­να­πὲ μὲ τὸ βι­βλί­ο πε­σμέ­νο στὰ μοῦ­τρα.

 

        Τί θὰ ἀ­πο­γί­νω;

 

        Δὲν θέ­λω ἄλ­λο…

 

        Θέ­λω νὰ φύ­γω…

 

        Πῶς θὰ φύ­γω…

 

        Καὶ ποῦ νὰ πά­ω…

        Οἱ σκέ­ψεις τὴ χτυ­ποῦ­σαν μὲ ὁρ­μὴ πυ­ραύ­λων καὶ τὸ μυα­λὸ της ἄρ­χι­σε νὰ πο­νά­ει κυ­ρι­ο­λε­κτι­κά. Σὰν νὰ ἔ­νι­ω­θε τὸν ἐγ­κέ­φα­λό της νὰ κι­νεῖ­ται μέ­σα στὸ κε­φά­λι της καὶ νὰ χτυ­πά­ει στὰ τοι­χώ­μα­τα τοῦ κρα­νί­ου της, ὅ­πως κά­θε φο­ρὰ ποὺ ἀν­τί­κρι­ζε τὸ θέ­α­μα ἐ­κεί­νου ποὺ ἄλ­λο­τε θαύ­μα­ζε νὰ κοι­μᾶ­ται χα­μέ­νος μέ­σα στὶς ἴ­δι­ες λέ­ξεις μὲ τὸ χέ­ρι πε­σμέ­νο στὸ πά­τω­μα.

 

        Του­λά­χι­στον, κά­πο­τε μά­θαι­νε καὶ κά­τι καὶ γυρ­νοῦ­σα καὶ μοῦ τὸ ἔ­λε­γε…

 

        Τώ­ρα…

 

        Στὴν ἴ­δια σε­λί­δα πάν­τα…

 

        Στὸ ἴ­διο ἔρ­γο θε­α­τές…

 

        Καὶ πῆ­γε πρὸς τὴν κου­ζί­να νὰ ἀ­δειά­σει τὰ ψώ­νια. Στὸ κρα­σὶ κον­το­στά­θη­κε καὶ χά­ι­δε­ψε λί­γο τὸν λαι­μὸ τοῦ μπου­κα­λιοῦ σὰν νὰ ἦ­ταν ἐ­κεῖ­νος.

        Λί­γα δευ­τε­ρό­λε­πτα ἀ­κό­μα καὶ τὸ ἅρ­πα­ξε, ἀ­φή­νον­τας ἀ­κό­μα καὶ τὰ γι­α­ούρ­τια ἐ­κτὸς ψυ­γεί­ου, κι ἀ­νέ­βη­κε τὶς σκά­λες πρὸς τὴν τα­ρά­τσα. Ἐ­κεῖ εἶ­χαν στή­σει ἕ­να ἐ­ρα­σι­τε­χνι­κὸ τη­λε­σκό­πιο γιὰ νὰ ἀ­να­ζη­τοῦν μα­ζὶ τὴν ὕ­παρ­ξη ζω­ῆς, ὅ­πως ἔ­λε­γαν χα­μο­γε­λών­τας. Τοὺς πῆ­ρε και­ρὸ αὐ­τὴ ἡ ἀ­να­ζή­τη­ση, ὥ­σπου ἐ­κεῖ­νος στα­μά­τη­σε νὰ ψά­χνει τὴν ὕ­παρ­ξη σὲ ὁ­τι­δή­πο­τε. Κι εἶ­χε μεί­νει μό­νη, ἀ­ραι­ὰ καὶ ποὺ νὰ ἀ­νε­βαί­νει στὴν τα­ρά­τσα καὶ νὰ ἀ­να­ζη­τεῖ στὴν Ἀ­φρο­δί­τη τὴ γέν­νη­ση ζω­ῆς ἢ στὸν Ἄ­ρη τὴν ὕ­παρ­ξη μιᾶς μά­χης γιὰ ζω­ὴ ἔ­στω.

        Καὶ τώ­ρα ἦ­ταν πά­λι ἐ­κεῖ μὲ τὸ κρα­σί της καὶ ἕ­να πο­τή­ρι γε­μά­το. Τὸ κα­τέ­βα­σε ὅ­λο προ­τοῦ κοι­τά­ξει καὶ ἔ­νι­ω­σε καὶ πά­λι τὸν ἐγ­κέ­φα­λό της νὰ πάλ­λε­ται. Γιὰ ἄλ­λο λό­γο τώ­ρα.

        Κοί­τα­ξε μέ­σα ἀ­πὸ τὸ τη­λε­σκό­πιο. Ἡ Μι­κρὴ Ἄρ­κτος ἐ­κεῖ. Ἡ Ἀ­φρο­δί­τη εἶ­χε δει­λὰ φα­νεῖ, ἀλ­λὰ κα­νέ­να ση­μά­δι ἐ­ρω­τι­κῆς πά­λης ἀ­κό­μα. Ὁ Κρό­νος μὲ τοὺς δα­κτύ­λιους χό­ρευ­ε χού­λα χούπ.

        Κά­τι εἶ­ναι κι ὁ Κρό­νος…

        Ὁ Δί­ας με­γά­λος καὶ βα­ρύς. Δύ­σθυ­μος. Δυ­σκί­νη­τος. Σὰν τὶς σκέ­ψεις της.

        Ἤ­πι­ε καὶ δεύ­τε­ρο πο­τή­ρι κρα­σί. Ὁ ἐγ­κέ­φα­λος ἀ­να­ρί­γη­σε αὐ­τὴ τὴ φο­ρά.

        Ἄρ­χι­σε νὰ κι­νεῖ τὸ τη­λε­σκό­πιο πιὸ γρή­γο­ρα δε­ξιὰ κι ἀ­ρι­στε­ρὰ στὸν οὐ­ρα­νὸ σὰν νὰ ἔ­ψα­χνε κά­τι.

        Τώ­ρα ἔ­πι­νε τὸ κρα­σὶ ἀ­πὸ τὸ μπου­κά­λι. Βα­ρι­ό­ταν τὴν κομ­ψό­τη­τα τοῦ πο­τη­ριοῦ.

        Νὰ ὁ Δί­ας καὶ πά­λι. Στά­σι­μος. Σὰν τὴ ζω­ή της.

        Ἀ­ρι­στε­ρά τοῦ Δί­α, τὸ τη­λε­σκό­πιο ἔπι­α­σε κά­τι. Ἕ­να ἀ­στέ­ρι, ἕ­ναν πλα­νή­τη. Κά­τι.

        Ἤ­πι­ε μιὰ με­γά­λη γου­λιὰ ἀ­πὸ τὸ μπου­κά­λι, τί­να­ξε τὸ κε­φά­λι της καὶ ξα­να­κοί­τα­ξε. Κά­τι ἦ­ταν αὐ­τό.

        Μι­σὴ ὥ­ρα ἀρ­γό­τε­ρα, ἀ­κό­μα τὸ πα­ρα­τη­ροῦ­σε. Οὔ­τε με­γά­λω­νε οὔ­τε μί­κραι­νε. Ἦ­ταν ἐ­κεῖ. Παι­δὶ τοῦ Δί­α.

        Κοί­τα­ξε τὸ ρο­λό­ι της. Εἶ­χε πε­ρά­σει μι­ά­μι­ση ὥ­ρα ποὺ εἶ­χε γυ­ρί­σει σπί­τι. Θὰ εἶ­χε ξυ­πνή­σει ἐ­κεῖ­νος καὶ θὰ δι­ά­βα­ζε καὶ πά­λι τὴν ἴ­δια σε­λί­δα. Προ­τοῦ κοι­μη­θεῖ γιὰ βρά­δυ.

        Γύ­ρι­σε πρὸς τὴν πόρ­τα τῆς τα­ρά­τσας, μή­πως τὸν προ­λά­βει ξύ­πνιο καὶ ποῦν κα­μιὰ κου­βέν­τα. Με­τὰ ὅ­μως εἶ­δε ὅ­τι εἶ­χε ἀ­φή­σει μι­σὸ πο­τή­ρι κρα­σὶ ἀ­πὸ πρίν. Τὸ σή­κω­σε, τὸ ἔ­φε­ρε στὰ χεί­λη της, τὸ γεύ­τη­κε καὶ κοί­τα­ξε μέ­σα ἀ­πὸ τὸ τη­λε­σκό­πιο. Τὸ παι­δὶ τοῦ Δί­α ἦ­ταν ἀ­κό­μα δί­πλα του. Ἀ­κί­νη­το κι αὐ­τό. Σὰν τὸν πα­τέ­ρα του.

        Ἡ Βα­λεν­τί­να ἔ­στρε­ψε τὸ τη­λε­σκό­πιο ἀ­πό­το­μα μα­κριά. Σὲ ἕ­να ση­μεῖ­ο κε­νό, ὅ­που ὑ­πῆρ­χαν μό­νο ἄ­στρα πε­θα­μέ­να και­ρὸ πρὶν καὶ μαῦ­ρος οὐ­ρα­νός. Τε­λεί­ω­σε τὸ κρα­σί, ἄ­φη­σε τὸ πο­τή­ρι στὸ πλά­ι καὶ κόλ­λη­σε τὸ μά­τι της στὸ κε­νό. Ἀ­πο­φά­σι­σε νὰ μεί­νει ἐ­κεῖ ὡς ἀρ­γά. Κι ἄς ἕ­λι­ω­ναν τὰ γι­α­ούρ­τια. Κι ἄς ἀ­να­ρω­τι­ό­ταν ἴ­σως ἐ­κεῖ­νος.

 

        Ἄλ­λω­στε, τί δὲν εἶ­ναι κα­λύ­τε­ρο ἀ­πὸ τὴν ἀ­νυ­παρ­ξί­α;

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης. (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ποί­η­ση. Δι­δά­σκει λο­γο­τε­χνί­α καὶ με­τά­φρα­ση στὸ Hellenic American College. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νο­ς (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Movie Stills (ποί­η­ση στὴν ἀγ­γλι­κὴ γλώσ­σα, 2013), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­δι­ο­ν γιὰ τὸ ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ τὸ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι. Ἔ­χει με­τα­φρά­σει πά­νω ἀ­πὸ 20 λο­γο­τε­χνι­κὰ βι­βλί­α καὶ δε­κά­δες δι­η­γή­μα­τα καὶ ποι­ή­μα­τα. Ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ λο­γο­τε­χνι­κὰ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, ἐ­νῶ με­τα­φρά­σεις καὶ ἄρ­θρα του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

Vasilis Manusakis: Nerviosismo

Vasilis Manusakis

Nerviosismo

SIDORA llegó jadeando al colegio donde la esperaban los otros padres. A su lado su hija jugaba como un gatito entre sus piernas. Manos la vio venir a lo lejos. Como por instinto salió por un momento del patio y se sentó solo en la acera mirando hacia la calle. Como si la esperara. La esperaba.

       Ropa de diario aquel día, sencillamente vestida, pero siempre con esmero. Sin pintalabios u otro maquillaje, normalmente Isidora lucía al natural. Ni una vez la he visto con pintalabios. Le sentaría, pensó Manos, pero sus pensamientos sobre estética fueron interrumpidos por su cortante buenos días. Bien que me he dado cuenta, pensó una vez más Manos, que había sentido su nerviosismo desde el momento en que la vio venir a lo lejos. ¿Qué te pasa? Le preguntó para sus adentros.

       Nada, oyó que decía una voz femenina. Nada importante.

       La miró, después miró a la niña jugando entre sus piernas y la siguió hasta el patio. En la reunión con los otros padres sobre algunos aburridos temas de la escuela, Manos había dispuesto su silla con el fin de mirarla. ¿Por qué estás tan nerviosa? ¿Qué te atormenta? Se preguntaba para sus adentros. En otro momento, le respondió con una fugaz mirada, sintiendo sobre ella su ardiente mirada y ladeando la cabeza hacia él.

       — Ahora…

       — Luego…

       Y continuaron así un diálogo sin escuchar ni una palabra de lo que se decía en la sala.

       Se terminó la reunión, se terminó también el mudo diálogo.

       Saliendo, él pasó a su lado y ella tendió la mano y lo detuvo. Espérame afuera, le dijo presionándole una vez más el brazo. De cualquier modo, cada vez te espero donde quiera que te encuentres, pensó él y se adelantó rápidamente no fuera a ser que lo hubiera oído.

       El patio se quedó vacío y ella fue la última, esperando a su hi­ji­ta que había ido a los aseos. Manos estaba sentado en el banco y tomaba el sol. Sin ningún motivo. O tal vez, sabiendo dentro de sí el porqué. Levantó la cabeza y la vio observándolo. Ven a sentarte, invitó con la cabeza. En cuanto se sentó, la miró a los ojos. Dime qué tienes. Estoy aquí por ti, decía su mirada.

       Quiero algo, no quiero nada, le repondió con una sonrisa ob­vi­a­men­te confundida.

       Háblame. Sé que te gustaría ir a algún lado, la calmó con su son­ri­sa.

       La niña volvió y los encontró mirándose fijamente a los ojos.

       «¿De qué estáis hablando?», preguntó con su dulce voz. Tam­po­co ella hablaba mucho, pero ahora no podía no preguntar.

       «Te escribiré», le dijo Isidora y su voz lo despertó de la calidez solar.

       «Definitivamente, hazlo», le dijo un poco después, cuando ella ya había llegado a la puerta de la escuela.

       Se volvió y lo miró, esta vez con una sonrisa prometedora.

       Gracias, pensó Manos y salió a la calle con la cabeza llena de sol.

Fuente: Primera publicación, Planodion-Bonsái, 7 de junio de 2019.

Vasilis Manusakis (Atenas, 1972). Poesía, narración, traducción. Es Doctor en poesía norteamericana. Profesor de Literatura y Traducción en el Hellenic American College. Libros: Μιας σταγόνας χρόνος (poesía, 2009), Ανθρώπων όνειρα (cuentos, 2010), Movie Stills (poesía en lengua inglesa, 2013), Εύθραυστο όριο (poesía, 2014). Colaborador en la redacción de los tres homenajes de la revista Planodion al microcuento/bonsai griego y americano. Ha traducido más de 20 libros de género literario y varios cuentos y poemas. Ha organizado homenajes literarios en el extranjero, y sus traducciones y artículos se han publicado en revistas griegas y en el extranjero.

Vasilis Manusakis: Insomnio

Vasilis Manusakis

Insomnio

US OJOS no se cerraban tampoco esta noche. Por enésima vez estaba sentada, como estupefacta, en el balcón de enfrente para oler, tal vez, el humo de los coches revuelto con el dulce jazmín de la terraza de al lado.

       Mis ojos no se cerraban tampoco esta noche. Estaba de pie ante la ventana de la cocina y la miraba como estupefacto sentada en el balcón de enfrente estática, como si posara para unas fotografías artísticas. El cuerpo inclinado hacia adelante. Los ojos mirando al infinito. Las manos entrecruzadas puestas al lado graciosamente.

       Tomé mi cámara fotográfica y la miré a través de la lente. Su rostro ya conocido, esta vez parecía un poco indolente y pálido. Ella no me miraba. Nunca me miraba. Se sentaba simplemente allí contemplando el universo, tal vez. Parecía estar pensando en algo, pero por más que tratara a través de la lente no se me revelaba qué podría ser. Abandoné mis esfuerzos y enfoqué hacia otro lado para sacar las fotografías de la velada que coleccionaba insomne cada noche.

       Y entonces lo vi.

       Sus ojos no se cerraban tampoco esta noche. Estaba de pie de­lan­te de la ventana de su cocina y tomaba imágenes con una cámara digital, como si rodara una película sobre la vida. Parecía de marmol, pero la lente de mi cámara me reveló que se movía imperceptiblemente para volverse unas veces hacia mi ventana y otras hacía la ventana de ella. Ella lo miraba fijamente y ahora, como si una atracción más fuerte que la gravedad me atrajera hacía él, yo también lo miraba.

       Nos quedamos así los tres durante un largo rato mirándonos en silencio. Dos ojos, una cámara fotográfica, una cámara digital. Después, entramos en nuestras casas y nos dormimos.

       A la mañana siguiente nos encontramos a la hora de salir para ir al trabajo, pero nuestras miradas cayeron al suelo. Tres extraños protagonistas en el perpetuo ritual del insomnio. Tres desconocidos y solitarios que se darían cita por la noche para tres diferentes formas de pensar y tres diferentes miradas sobre la ciudad.

Fuente: Primera publicación, Planodion-Bonsái, 20 de enero de 2012.

Vasilis Manusakis (Atenas, 1972). Poesía, narración, traducción. Es Doctor en poesía norteamericana. Profesor de Literatura y Traducción en el Hellenic American College. Libros: Μιας σταγόνας χρόνος (poesía, 2009), Ανθρώπων όνειρα (cuentos, 2010), Movie Stills (poesía en lengua inglesa, 2013), Εύθραυστο όριο (poesía, 2014). Colaborador en la redacción de los tres homenajes de la revista Planodion al microcuento/bonsai griego y americano. Ha traducido más de 20 libros de género literario y varios cuentos y poemas. Ha organizado homenajes literarios en el extranjero, y sus traducciones y artículos se han publicado en revistas griegas y en el extranjero.

Traducción: Flor de María Nochebuena

Revisión: Konstantinos Paleologos

Βασίλης Μανουσάκης: Ἐκνευρισμός

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

Ἐ­κνευ­ρι­σμός

 ΙΣΙΔΩΡΑ ἔ­φτα­σε λα­χα­νι­α­σμέ­νη στὸ σχο­λεῖ­ο ποὺ τὴν πε­ρί­με­ναν οἱ ἄλ­λοι γο­νεῖς. Δί­πλα της ἡ κό­ρη της νὰ παί­ζει σὰν γα­τὶ στὰ πό­δια της. Ὁ Μά­νος τὴν εἶ­δε ἀ­πὸ μα­κριὰ νὰ ἔρ­χε­ται. Σὰν ἀ­πὸ ἔν­στι­κτο βγῆ­κε γιὰ λί­γο ἀ­πὸ τὴν αὐ­λὴ καὶ κά­θι­σε μό­νος στὸ πε­ζο­δρό­μιο κοι­τών­τας πέ­ρα στὸν δρό­μο. Σὰν νὰ τὴν πε­ρί­με­νε. Τὴν πε­ρί­με­νε.

            Κα­θη­με­ρι­νὰ ροῦ­χα ἐ­κεί­νη τὴ μέ­ρα, ἁ­πλὰ ντυ­μέ­νη, μὰ πάν­τα προ­σεγ­μέ­νη. Χω­ρὶς κρα­γιὸν ἢ ἄλ­λο βά­ψι­μο, ἡ Ἰ­σι­δώ­ρα ἔ­δει­χνε συ­νή­θως φυ­σι­κή. Μιὰ φο­ρὰ δὲν τὴν ἔ­χω δεῖ μὲ κρα­γιόν. Θὰ τῆς πή­γαι­νε, σκέ­φτη­κε ὁ Μά­νος, ἀλ­λὰ οἱ σκέ­ψεις του πε­ρὶ αἰ­σθη­τι­κῆς δι­α­κό­πη­καν ἀ­πὸ τὴν κο­φτή της κα­λη­μέ­ρα. Κα­λὰ τὸ κα­τά­λα­βα, σκέ­φτη­κε πά­λι ὁ Μά­νος, ποὺ εἶ­χε νι­ώ­σει τὸν ἐ­κνευ­ρι­σμό της ἀ­πὸ τὴ στιγ­μὴ ποὺ τὴν εἶ­δε νὰ ἔρ­χε­ται ἀ­πὸ μα­κριά. Τί ἔ­χεις; Τὴ ρώ­τη­σε στὸ μυα­λό του.

            Τί­πο­τα, ἄ­κου­σε μιὰ γυ­ναι­κεί­α φω­νὴ νὰ λέ­ει. Τί­πο­τα ση­μαν­τι­κό.

            Τὴν κοί­τα­ξε, ἔ­πει­τα καὶ τὸ κο­ρι­τσά­κι στὰ πό­δια της καὶ τὴν ἀ­κο­λού­θη­σε στὴν αὐ­λή. Στὴ συ­νάν­τη­ση μὲ τοὺς ἄλ­λους γο­νεῖς γιὰ κά­ποι­α βα­ρε­τὰ θέ­μα­τα τοῦ σχο­λεί­ου, ὁ Μά­νος εἶ­χε γυ­ρί­σει τὴν κα­ρέ­κλα του ἔ­τσι, ὥ­στε νὰ τὴν κοι­τά­ει. Για­τί εἶ­σαι ἐ­κνευ­ρι­σμέ­νη; Τί σὲ τρώ­ει; Ρω­τοῦ­σε στὸ μυα­λό του. Ἄλ­λη ὥ­ρα, τοῦ ἀ­πάν­τη­σε μὲ μιὰ φευ­γα­λέ­α μα­τιὰ ἐ­κεί­νη, κα­θὼς ἔ­νι­ω­θε τὸ βλέμ­μα του νὰ καί­ει πά­νω της καὶ ἔ­γερ­νε τὸ κε­φά­λι της πρὸς τὸ μέ­ρος του.

            — Τώ­ρα…

            — Με­τά…

            Καὶ συ­νέ­χι­σαν ἔ­τσι τὸν δι­ά­λο­γό τους δί­χως νὰ ἀ­κού­σουν λέ­ξη ἀ­πὸ ὅ­σα λέ­γον­ταν στὴν αἴ­θου­σα.

            Τε­λεί­ω­σε ἡ συ­νάν­τη­ση, τε­λεί­ω­σε καὶ ὁ βου­βὸς δι­ά­λο­γος.

            Φεύ­γον­τας, πέ­ρα­σε ἀ­πὸ δί­πλα της κι ἐ­κεί­νη ἅ­πλω­σε τὸ χέ­ρι καὶ τὸν στα­μά­τη­σε. Πε­ρί­με­νε ἔ­ξω, τοῦ εἶ­πε μὲ ἕ­να ἀ­κό­μα σφί­ξι­μο στὸ μπρά­τσο. Ἔ­τσι κι ἀλ­λι­ῶς, σὲ πε­ρι­μέ­νω κά­θε φο­ρὰ ὅ­που καὶ νὰ εἶ­σαι, σκέ­φτη­κε ἐ­κεῖ­νος καὶ προ­χώ­ρη­σε γρή­γο­ρα μή­πως καὶ τὸν εἶ­χε ἀ­κού­σει.

            Ἄ­δεια­σε ἡ αὐ­λὴ ἀ­πὸ κό­σμο σι­γὰ-σι­γὰ κι ἐ­κεί­νη ἔ­μει­νε τε­λευ­ταί­α, πε­ρι­μέ­νον­τας τὸ κο­ρι­τσά­κι της νὰ πά­ει του­α­λέ­τα. Ὁ Μά­νος κα­θό­ταν στὸ παγ­κά­κι καὶ λι­α­ζό­ταν. Χω­ρὶς λό­γο. Ἢ μᾶλ­λον ἤ­ξε­ρε μέ­σα του για­τί. Σή­κω­σε τὸ κε­φά­λι καὶ τὴν εἶ­δε ποὺ τὸν κοί­τα­ζε. Ἔ­λα νὰ κά­τσεις, τῆς ἔ­γνε­ψε. Μό­λις κά­θι­σε, τὴν κοί­τα­ξε μέ­σα στὰ μά­τια. Πές μου τί ἔ­χεις. Εἶ­μαι ἐ­δῶ γιὰ σέ­να, ἔ­λε­γε τὸ βλέμ­μα.

            Κά­τι θέ­λω, κά­τι δὲν θέ­λω, ἀ­πάν­τη­σε μὲ ἕ­να ὁ­λο­φά­νε­ρα μπερ­δε­μέ­νο χα­μό­γε­λο.

            Μί­λη­σέ μου. Ξέ­ρω ὅ­τι θὰ ἤ­θε­λες νὰ πᾶς κά­που, τὴν κα­θη­σύ­χα­σε τὸ δι­κό του χα­μό­γε­λο.

            Τὸ κο­ρι­τσά­κι γύ­ρι­σε καὶ τοὺς βρῆ­κε νὰ κοι­τά­ζον­ται βα­θιὰ μέ­σα στὰ μά­τια.

            «Τί λέ­τε;» Ρώ­τη­σε μὲ τὴ γλυ­κιά της φω­νή. Οὔ­τε αὐ­τὴ μι­λοῦ­σε πο­λύ, ἀλ­λὰ τώ­ρα δὲν μπο­ροῦ­σε νὰ μὴ ρω­τή­σει.

            «Θὰ σοῦ τὰ γρά­ψω», τοῦ εἶ­πε ἡ Ἰ­σι­δώ­ρα καὶ ἡ φω­νή της τὸν ξύ­πνη­σε ἀ­πὸ τὴ θαλ­πω­ρὴ τῆς λι­α­κά­δας.

            «Νὰ τὸ κά­νεις ὀ­πωσ­δή­πο­τε», τῆς εἶ­πε λί­γο με­τὰ κα­θὼς ἐ­κεί­νη εἶ­χε φτά­σει στὴν πόρ­τα τοῦ σχο­λεί­ου.

            Γύ­ρι­σε καὶ τὸν κοί­τα­ξε, αὐ­τὴ τὴ φο­ρὰ μὲ ἕ­να χα­μό­γε­λο ὑ­πό­σχε­σης.

            Εὐ­χα­ρι­στῶ, σκέ­φτη­κε ὁ Μά­νος καὶ βγῆ­κε στὸν δρό­μο μὲ τὸ κε­φά­λι γε­μά­το ἥ­λιο.

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης. (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ποί­η­ση. Δι­δά­σκει λο­γο­τε­χνί­α καὶ με­τά­φρα­ση στὸ Hellenic American College. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νο­ς (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Movie Stills (ποί­η­ση στὴν ἀγ­γλι­κὴ γλώσ­σα, 2013), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­δι­ο­ν γιὰ τὸ ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ τὸ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι. Ἔ­χει με­τα­φρά­σει πά­νω ἀ­πὸ 20 λο­γο­τε­χνι­κὰ βι­βλί­α καὶ δε­κά­δες δι­η­γή­μα­τα καὶ ποι­ή­μα­τα. Ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ λο­γο­τε­χνι­κὰ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, ἐ­νῶ με­τα­φρά­σεις καὶ ἄρ­θρα του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

 

Βασίλης Μανουσάκης: Τὸ πιάνο

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

Τὸ πιά­νο

ΠΟ ΜΙΚΡΗ τῆς ἄ­ρε­σε νὰ παί­ζει πιά­νο. Κα­θό­ταν μὲ τὶς ὧ­ρες στὸ δω­μά­τιό της, κρυμ­μέ­νη κά­τω ἀ­πὸ τὸ κρε­βά­τι της, ἔ­παιρ­νε τὸ ἀ­γα­πη­μέ­νο της μα­ξι­λά­ρι καὶ πά­νω του τὰ λε­πτά της δά­χτυ­λα ἔ­παι­ζαν ὅ­λες τὶς συμ­φω­νί­ες τοῦ κό­σμου. Οἱ νό­τες χο­ρο­πη­δοῦ­σαν στὸ ἀ­φρο­λὲξ καὶ τὰ δά­χτυ­λά της πλη­γώ­νον­ταν ἀ­πὸ τὴν πο­λύ­ω­ρη ἐ­ξά­σκη­ση. Ὥ­σπου τὴν ἀ­να­ζη­τοῦ­σε ἡ μά­να της γιὰ νὰ φά­ει καὶ μὲ τὴν ἀ­πει­λὴ τοῦ ξύ­λου ἔ­βγαι­νε τρέ­χον­τας, ἀ­φή­νον­τας τὸ πιά­νο της ἐ­κεῖ μα­ζὶ μὲ τὰ ὄ­νει­ρά της. Ἤ­θε­λε νὰ ἀ­σχο­λη­θεῖ μὲ τὶς τέ­χνες, μὰ πιὸ πο­λὺ ἤ­θε­λε νὰ φτιά­χνει τοὺς δι­κούς της κό­σμους μὲ τὸ πιά­νο της, τὴ ζω­γρα­φι­κή της, τὰ κρυ­φὰ ποι­ή­μα­τά της. Σὲ αὐ­τὰ κα­τα­κτοῦ­σε τὸν κό­σμο καὶ φαν­τα­ζό­ταν τὰ κα­λο­χτε­νι­σμέ­να ξαν­θά της μαλ­λιὰ σὲ μιὰ συ­ναυ­λί­α νὰ πέ­φτουν πλού­σια πά­νω ἀ­πὸ τὸ μαῦ­ρο της φό­ρε­μα τὴν ὥ­ρα ποὺ θὰ ἔ­κα­νε τὴν τε­λευ­ταί­α ὑ­πό­κλι­ση τῆς βρα­διᾶς, ἐ­νῶ τὸ κοι­νὸ πα­ρα­λη­ροῦ­σε γιὰ τὴν ἑρ­μη­νεί­α της.

        Ἡ μά­να της δύ­σκο­λη, μὰ τὴν ἀ­γα­ποῦ­σε. Κα­θά­ρι­ζε σχο­λεῖα ἀ­πὸ τὴ ριγ­μέ­νη γνώ­ση, τὰ μι­σο­φα­γω­μέ­να γράμ­μα­τα καὶ τὰ ἀ­πο­μει­νά­ρια τοῦ παι­χνι­διοῦ στὸ δι­ά­λειμ­μα. Μιὰ μέ­ρα τὴν πῆ­ρε μα­ζί. Ὅ­σο ἡ μά­να της κα­θά­ρι­ζε, ἐ­κεί­νη βα­ρι­ό­ταν ποὺ δὲν εἶ­χε μέ­ρος νὰ χτί­σει κό­σμους καὶ πε­ρι­φε­ρό­ταν ἄ­σκο­πα στὶς αὐ­λὲς καὶ στὶς τά­ξεις στὰ ὑ­πό­γεια. Σ’ ἕ­να ὑ­πό­γει­ο στὸ βά­θος, ἡ πόρ­τα ἦ­ταν κλει­δω­μέ­νη μὲ λου­κέ­το, κα­θὼς ἔ­λει­πε ἡ κλει­δα­ριά της. Ἀ­μέ­σως, ἡ μι­κρὴ Ζω­ὴ φαν­τά­στη­κε ὅ­τι κά­ποι­ο ἑ­πτα­σφρά­γι­στο μυ­στι­κὸ φυ­λοῦ­σαν οἱ δά­σκα­λοι ἐ­κεῖ μέ­σα. Τὸ μυα­λό της κάλ­πα­ζε σὰν ἄ­λο­γο ὅ­σο πλη­σί­α­ζε. Μὲ λί­γο φό­βο, μὰ πιὸ πο­λὺ μὲ τὴν πε­ρι­έρ­γεια ποὺ πάν­τα δι­έ­θε­τε μπό­λι­κη, τρά­βη­ξε τὴν πόρ­τα καὶ ἐ­κεί­νη μι­σά­νοι­ξε ὣς τὸ ση­μεῖ­ο ποὺ ἐ­πέ­τρε­πε τὸ λου­κέ­το. Ἡ Ζω­ὴ κοί­τα­ξε μέ­σα ἀ­πὸ τὸ κε­νὸ ποὺ σχη­μα­τί­στη­κε καὶ τό­τε τὸ εἶ­δε.

        Κα­τα­με­σῆς τοῦ δω­μα­τί­ου, κα­τά­μαυ­ρο καὶ σο­βα­ρό, στε­κό­ταν ἀ­γέ­ρω­χο ἕ­να πιά­νο. Ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­να τὰ πα­λιὰ μὲ τὴν οὐ­ρά, ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­να ποὺ φαν­τα­ζό­ταν ὅ­τι παί­ζει. Μα­γεύ­τη­κε μο­νο­μιᾶς! Γιὰ λί­γες στιγ­μές, μπο­ροῦ­σε νὰ δεῖ τὸ κοι­νὸ ἀ­πὸ κά­τω, τὰ φῶ­τα καὶ τὴ ζά­λη τῶν δα­χτύ­λων της πά­νω στὰ πλῆ­κτρα. Δὲν κου­νή­θη­κε, ὅ­μως, ἀ­μέ­σως. Σὲ λί­γο, τρά­βη­ξε κι ἄλ­λο τὴν πόρ­τα, μὰ δὲν τῆς ἔ­κα­νε τὴ χά­ρη. Ψη­λό­λι­γνη, ὅ­μως, κα­θὼς ἦ­ταν, ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­νες τὶς στέ­κες, ποὺ λέ­γα­με πα­λιά, δὲν ἐ­πρό­κει­το νὰ ἀ­φή­σει μιὰ πόρ­τα νὰ τὴ χω­ρί­σει ἀ­πὸ τὴν ἐκ­πλή­ρω­ση τῆς εὐ­χῆς της. Τὴν τρά­βη­ξε μὲ δύ­να­μη ὅ­σο πή­γαι­νε καὶ χώ­θη­κε στὸ κε­νό. Τὰ χέ­ρια της μά­τω­σαν ἀ­πὸ τὰ γρέ­ζια τῆς πόρ­τας, μὰ ἡ Ζω­ὴ σφί­χτη­κε κι ἄλ­λο καὶ πέ­ρα­σε τε­λι­κά. Πλη­σί­α­σε ἀρ­γὰ τὸ βου­βὸ πιά­νο καὶ ἀ­φοῦ τὸ χά­ϊ­δε­ψε σὲ ὅ­λη του τὴν ἐ­πι­φά­νεια, κά­θι­σε στὸ φα­γω­μέ­νο σκα­μνὶ μὲ τὸ σχῆ­μα τοῦ πι­σι­νοῦ τῆς μου­σι­κοῦ τοῦ σχο­λεί­ου. Κρα­τοῦ­σε τὴν ἀ­νά­σα της. Ἔ­κλει­σε τὰ μά­τια της καὶ ἀ­κούμ­πη­σε τὰ δά­χτυ­λά της στὰ πλῆ­κτρα. Πρῶ­τα στὰ με­γά­λα λευ­κὰ καὶ με­τὰ στὰ μι­κρὰ μαῦ­ρα. Καὶ ἄρ­χι­σε νὰ παί­ζει τὶς συμ­φω­νί­ες ποὺ ἔ­γρα­φε τό­σο και­ρὸ κά­τω ἀ­πὸ τὸ μα­ξι­λά­ρι της. Τὸ ἕ­να με­τὰ τὸ ἄλ­λο, τὰ πλῆ­κτρα ὑ­πο­κλί­νον­ταν στὴ μα­ε­στρί­α της, ζη­τών­τας ἐ­πα­νά­λη­ψη καὶ χά­δι ἀ­πὸ τὰ ὁ­λό­λευ­κά της χέ­ρια. Κι ἐ­κεί­νη τοὺς ἔ­κα­νε τὴ χά­ρη.

        Ἄρ­χι­σε νὰ παί­ζει τὸ ἀ­γα­πη­μέ­νο της κυ­νη­γη­τό, ὅ­που μιὰ γά­τα μὲ νύ­χια σὰν τὰ δά­χτυ­λα τῆς Ζω­ῆς κυ­νη­γοῦ­σε τὰ μαῦ­ρα πον­τί­κια πά­νω στὸ χι­ό­νι. Γλι­στροῦ­σε ἡ γά­τα στὸν πά­γο, πα­νη­γύ­ρι­ζαν τὰ πον­τί­κια μὲ ἔν­τα­ση. Μιὰ μά­χη ἐ­ξε­λισ­σό­ταν πά­νω στὸ μουν­τὸ πιά­νο. Φα­νε­ρά τὰ ση­μά­δια της, κα­θὼς τὸ αἷ­μα ἀ­πὸ τὰ κομ­μέ­να στὴν πόρ­τα χέ­ρια τῆς Ζω­ῆς ἄρ­χι­σε νὰ κοκ­κι­νί­ζει τὰ λευ­κὰ πλῆ­κτρα. Πάν­τα νι­κοῦ­σαν τὰ πον­τί­κια στὸ τέ­λος. Ἡ γά­τα πέ­θαι­νε μὲ ἕ­να δυ­να­τὸ ντὸ καὶ τὰ πον­τί­κια ἔ­στη­ναν τε­λε­τουρ­γι­κὸ χο­ρὸ γιὰ νὰ γι­ορ­τά­σουν. Ἐ­ξου­θε­νω­μέ­νη ἡ πι­α­νί­στρια ἀ­πὸ τὴ σφο­δρὴ μά­χη, ἀ­κούμ­πη­σε τὸ κε­φά­λι της στὸ ἀ­να­λό­γιο νὰ ξα­πο­στά­σει. Εἶ­χε πά­ρει ζω­ὴ τώ­ρα. Εἶ­χε ἐ­πι­τέ­λους δεῖ ἕ­να πιά­νο ἀ­πὸ κον­τά. Ἤ­ξε­ρε τί ἤ­θε­λε νὰ κά­νει πλέ­ον.

        «Ἄ­τι­μα πον­τί­κια. Κι ἐ­δῶ ἔ­φτα­σαν;» ἀ­κού­στη­κε ἡ μά­να νὰ λέ­ει. «Νό­μι­ζα πὼς εἶ­χαν σφρα­γί­σει τὴν αἴ­θου­σα ἀ­πὸ τό­τε ποὺ ἐ­κεῖ­νο τὸ κο­ρί­τσι πῆ­ρε τὴ ζω­ή του πά­νω στὸ πιά­νο» εἶ­πε καὶ τρά­βη­ξε μὲ δύ­να­μη τὴν πόρ­τα ἐ­νώ­νον­τας τὰ δύ­ο φύλ­λα.

        Ἐ­κεῖ­νο τὸ κο­ρί­τσι ἦ­ταν ἡ κό­ρη της, μὰ τώ­ρα πιὰ ἡ γριὰ κα­θα­ρί­στρια δὲν ἤ­θε­λε νὰ θυ­μᾶ­ται τὶς πέν­θι­μες νό­τες ποὺ τῆς πῆ­ραν τὴ Ζω­ή της.

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης. (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ποί­η­ση. Δι­δά­σκει λο­γο­τε­χνί­α καὶ με­τά­φρα­ση στὸ Hellenic American College. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νο­ς (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Movie Stills (ποί­η­ση στὴν ἀγ­γλι­κὴ γλώσ­σα, 2013), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­δι­ο­ν γιὰ τὸ ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ τὸ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι. Ἔ­χει με­τα­φρά­σει πά­νω ἀ­πὸ 20 λο­γο­τε­χνι­κὰ βι­βλί­α καὶ δε­κά­δες δι­η­γή­μα­τα καὶ ποι­ή­μα­τα. Ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ λο­γο­τε­χνι­κὰ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, ἐ­νῶ με­τα­φρά­σεις καὶ ἄρ­θρα του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

Βασίλης Μανουσάκης: Ὄχι τυχαῖα

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

Ὄ­χι τυ­χαῖ­α

Η ΒΡΗΚΕ νὰ κά­θε­ται στὶς 28 τοῦ λει­ψοῦ μή­να στὸ κα­φὲ ποὺ τὴ φαν­τα­ζό­ταν πάν­τα. Δὲν ἔ­μοια­ζε νὰ ζη­τά­ει κά­τι. Ἀ­τά­ρα­χη. Κοι­τοῦ­σε τὸ κι­νη­τό της καὶ προ­σπα­θοῦ­σε νὰ βρεῖ ἕ­να τη­λέ­φω­νο. Δὲν τὸν πρό­σε­ξε.

        Κά­θι­σε στὸν ἀ­πέ­ναν­τι πάγ­κο καὶ πα­ρήγ­γει­λε τὸν κα­φέ του. Ἡ σερ­βι­τό­ρα τὸν προ­σπέ­ρα­σε μὲ τὸν κα­φέ της. «Ἄ­σε, τὸν πά­ω ἐ­γώ», τῆς εἶ­πε πι­ά­νον­τάς της ἐ­λα­φρά τὸ μπρά­τσο. «Μά…», τὸν εἶ­δε ὅ­μως νὰ ἐ­πι­μέ­νει μὲ τὸ βλέμ­μα καὶ ὑ­πο­χώ­ρη­σε.

        «Τὸν κα­φέ σου», τῆς εἶ­πε. «Εὐ­χα­ρι­στῶ», δί­χως νὰ ση­κώ­σει τὸ κε­φά­λι.

        «Δὲν ἤ­ξε­ρα ὅ­τι ἔρ­χε­σαι ἐ­δῶ… Μᾶλ­λον τὸ ἤ­ξε­ρα, ἀλ­λὰ δὲν τὸ πε­ρί­με­να», τῆς εἶ­πε ἀ­κα­τά­λη­πτα.

       Ἐ­κεί­νη, πα­ρα­ξε­νε­μέ­νη μᾶλ­λον ἀ­πὸ τὶς ἀ­συ­ναρ­τη­σί­ες του, σή­κω­σε αὐ­τὴ τὴ φο­ρὰ τὸ κε­φά­λι. Τὸν κοί­τα­ξε ἐ­ρευ­νη­τι­κὰ στὰ μά­τια καὶ τοῦ ἔ­γνε­ψε νὰ κα­θί­σει. «Ὄ­χι ἀ­πέ­ναν­τι. Ἐ­δῶ. Δί­πλα.»

        Ὁ ἥ­λιος κρύ­φτη­κε μέ­σα στὰ σύν­νε­φα καὶ σκο­τεί­νια­σε γιὰ δύ­ο ἀ­κρι­βῶς στιγ­μὲς πά­νω ἀ­πὸ τὰ κε­φά­λια τους. Τὴ μί­α κοι­τά­χτη­καν βα­θιὰ μέ­σα στὴν ψυ­χὴ καὶ τὴν ἄλ­λη φι­λή­θη­καν. Τὴν τρί­τη στιγ­μὴ ποὺ ὁ ἥ­λιος χα­μο­γέ­λα­σε πά­λι εἶ­χαν ἑ­νω­θεῖ ἤ­δη.

        «Σὲ πε­ρί­με­να», τοῦ εἶ­πε. «Τὸ ἤ­ξε­ρα…»

        «Κι ἐ­γώ», τὴν ἔ­κο­ψε. «Δὲν θὰ φύ­γω». Καὶ ἔ­σκυ­ψε καὶ τῆς ἔ­δω­σε ἕ­να ἀ­κό­μα φι­λὶ στὸ ἑ­πό­με­νο σύν­νε­φο.

       Στὴ ζω­ὴ του εἶ­χε μά­θει νὰ ἀ­φουγ­κρά­ζε­ται. Στὴ ζω­ὴ της εἶ­χε μά­θει νὰ ἀ­κού­ει. Ἦ­ταν ἡ ἀ­κο­ή τους ποὺ τοὺς ἔ­φε­ρε κον­τά, μιὰ καὶ βα­θιὰ μέ­σα στοὺς φώ­να­ζαν οἱ φυ­λα­κι­σμέ­νοι ἐ­αυ­τοί τους. Οὔρ­λια­ζαν οἱ λύ­κοι μέ­σα τους καὶ ἔ­ψα­χναν τὴ σε­λή­νη τους.

        Ἄλ­λη μιὰ στιγ­μὴ μα­ζὶ καὶ χω­ρί­στη­καν ἀ­μί­λη­τοι. Ὁ κα­θέ­νας ἄλ­λο δρό­μο. Μὰ οἱ μέ­ρες τους πλέ­ον ἦ­ταν πλεγ­μέ­νες μα­ζί. Πά­νω ἀ­πὸ τὰ κε­φά­λια τους ὁ χει­με­ρι­νὸς ἥ­λιος εἶ­χε ἀρ­χί­σει νὰ δί­νει τὴ θέ­ση τους στὴ σε­λή­νη ποὺ θὰ τοὺς ἕ­νω­νε πιά. Ὄ­χι τυ­χαῖα.

        «Θὰ σὲ βρῶ», εἶ­παν ταυ­τό­χρο­να. Καὶ ἡ ἱ­στο­ρί­α τους γρά­φε­ται.

 

 

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης. (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ποί­η­ση. Δι­δά­σκει λο­γο­τε­χνί­α καὶ με­τά­φρα­ση στὸ Hellenic American College. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νο­ς (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Movie Stills (ποί­η­ση στὴν ἀγ­γλι­κὴ γλώσ­σα, 2013), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­δι­ο­ν γιὰ τὸ ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ τὸ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι. Ἔ­χει με­τα­φρά­σει πά­νω ἀ­πὸ 20 λο­γο­τε­χνι­κὰ βι­βλί­α καὶ δε­κά­δες δι­η­γή­μα­τα καὶ ποι­ή­μα­τα. Ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ λο­γο­τε­χνι­κὰ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, ἐ­νῶ με­τα­φρά­σεις καὶ ἄρ­θρα του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης – Ἡ­ρὼ Νι­κο­πού­λου – Ἕ­λε­να Σταγ­κου­ρά­κη: 83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δέν

[Κυ­κλο­φό­ρη­σε στὶς ἀρ­χὲς Σε­πτεμ­βρί­ου 2017 ἀ­πὸ τὶς ἐκ­δό­σεις Μι­χά­λη Σι­δέ­ρη ὁ τό­μος 83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δέν (σελ. 288, μὲ ἐξώφυλλο τῆς Ἡρῶς Νικοπούλου), μὲ ἀ­φορ­μὴ τὴν δε­κα­πεν­τα­ε­τί­α ἀ­πὸ τὴν τρο­μο­κρα­τι­κὴ ἐ­πί­θε­ση στοὺς Δί­δυ­μους Πύρ­γους τῆς Νέ­ας Ὑ­όρ­κης: μιὰ ἀν­θο­λο­γί­α ἀ­πὸ τὴν ἑλ­λη­νι­κὴ καὶ παγ­κό­σμια δι­η­γη­μα­το­γρα­φί­α γιὰ τὸ γε­γο­νός, προ­ϊ­ὸν συ­νερ­γα­σί­ας τοῦ Ἱ­στο­λο­γί­ου μας μὲ τὴν μη­νια­ία ἐ­πι­θε­ώ­ρη­ση γιὰ τὸ βι­βλί­ο The Books’ Journal. Τὸν τό­μο μπο­ρεῖ­τε νὰ τὸν ἀ­να­ζη­τή­σε­τε στὰ κεν­τρι­κὰ βι­βλι­ο­πω­λεῖα κα­θὼς καὶ ἀ­πὸ τὸ βι­βλι­ο­πω­λεῖ­ο τῶν ἐκ­δό­σε­ων Μι­χά­λη Σι­δέ­ρη (Ἀν­δρέ­α Με­τα­ξᾶ 28 & Θε­μι­στο­κλέ­ους, Ἐ­ξάρ­χεια) (δεῖ­τε καὶ «Ἡ­με­ρο­λό­γιο Κα­τα­στρώ­μα­τος», ἐγ­γρα­φὴ 27-11-2017, ὅπου καὶ κατάλογος ἀνθολογουμένων). Ἐ­δῶ, πρὸς ἐ­νη­μέ­ρω­ση τῶν ἀ­να­γνω­στῶν μας, ἀ­να­δη­μο­σι­εύ­ου­με τὸ «Εἰ­σα­γω­γι­κὸ ση­μεί­ω­μα» τῶν ἀν­θο­λό­γων:]

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης – Ἡ­ρὼ Νι­κο­πού­λου – Ἕ­λε­να Σταγ­κου­ρά­κη

83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δέν

[«…Ὁ βομ­βι­στὴς γί­νε­ται κομ­μά­τια, στὴν κυ­ρι­ο­λε­ξί­α κομ­μα­τά­κια, καὶ θραύ­σμα­τα τῆς σάρ­κας καὶ τῶν ὀ­στῶν του ἐ­κτο­ξεύ­ον­ται μὲ τέ­τοι­α δύ­να­μη καὶ τα­χύ­τη­τα ποὺ σφη­νώ­νον­ται, πα­γι­δεύ­ον­ται στὸ σῶ­μα ὅ­ποι­ου βρί­σκε­ται σὲ ἀ­κτί­να βο­λῆς… Αὐ­τὰ ὀ­νο­μά­ζον­ται ὀρ­γα­νι­κὰ θραύ­σμα­τα.»]

Ντὸν Ντε­Λίλ­λο, Ἄν­θρω­πος σὲ πτώ­ση (μτφ. Ἔ­φη Φρυ­δᾶ)

Οἱ «83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δὲν» εἶ­ναι ἡ πρώ­τη ἀν­θο­λο­γί­α λο­γο­τε­χνι­κῶν κει­μέ­νων στὰ ἑλ­λη­νι­κὰ ποὺ πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε μὲ θέ­μα ἢ ἀ­φορ­μὴ τὴν ἐ­πέ­τει­ο τῶν δε­κα­πέν­τε χρό­νων ἀ­πὸ τὴν μοι­ραί­α 11/09/2001 καὶ τὴν πτώ­ση τῶν Δί­δυ­μων Πύρ­γων τῆς Νέ­ας Ὑ­όρ­κης. Οἱ ἐ­πι­πτώ­σεις ἐ­κεί­νης τῆς ἐ­πί­θε­σης ξε­τυ­λί­γον­ται ἀ­κό­μα ἀλ­λά­ζον­τας τὸν τρό­πο ποὺ βλέ­που­με καὶ ἀν­τι­λαμ­βα­νό­μα­στε τὰ πράγ­μα­τα, δί­νον­τας νέ­ες ὀ­πτι­κὲς γω­νί­ες στὸν κό­σμο. Ἡ εἰ­κό­να τοῦ ἀ­σφα­λοῦς καὶ ἄ­τρω­του δυ­τι­κοῦ πο­λι­τι­σμοῦ ἀμ­φι­σβη­τή­θη­κε, ἡ ἀμ­φι­βο­λί­α τρύ­πω­σε γιὰ τὰ κα­λά, δί­νον­τας τὸν τό­νο της, στὶς σκέ­ψεις καὶ στὰ συ­ναι­σθή­μα­τα πολ­λῶν.

       Ὁ ἀ­φι­ε­ρω­μα­τι­κὸς αὐ­τὸς τό­μος, προ­ϊ­ὸν συ­νερ­γα­σί­ας τοῦ ἱ­στο­λο­γί­ου Πλα­νό­διον – Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι καὶ τῆς ἐ­πι­θε­ώ­ρη­σης γιὰ τὸ βι­βλί­ο Books’ Journal, πε­ρι­λαμ­βά­νει, ἐ­κτὸς ἀ­πὸ τὶς με­τα­φρά­σεις ξέ­νων δι­η­γη­μά­των, συ­νερ­γα­σί­ες γνω­στῶν Ἑλ­λή­νων συγ­γρα­φέ­ων ποὺ κλή­θη­καν νὰ λά­βουν μέ­ρος στὸ ἀ­φι­έ­ρω­μα, ἀλ­λὰ καὶ συμ­με­το­χὲς νέ­ων συγ­γρα­φέ­ων καὶ φί­λων ἀ­να­γνω­στῶν τοῦ ἱ­στο­λο­γί­ου καὶ τῆς ἐ­πι­θε­ώ­ρη­σης, ποὺ κα­τό­πιν πρό­σκλη­σης ὑ­πέ­βα­λαν μι­κρο­δι­η­γή­μα­τά τους καὶ ἐ­πι­λέ­χθη­καν ἀ­πὸ κρι­τι­κὴ ἐ­πι­τρο­πή. Ἡ κρι­τι­κὴ ἐ­πι­τρο­πὴ συγ­κρο­τή­θη­κε ἀ­πὸ τὸν Βα­σί­λη Μα­νου­σά­κη, τὴν Ἡ­ρὼ Νι­κο­πού­λου καὶ τὴν Ἔ­λε­να Σταγ­κου­ρά­κη. Τὸ σύ­νο­λο τῶν ἑλ­λη­νι­κῶν δι­η­γη­μά­των τοῦ τό­μου εἶ­ναι πε­νήν­τα ἕ­ξι.

       Τὸ ἱ­στο­λό­γιο Πλα­νό­διον – Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι ἀ­σχο­λεῖ­ται μὲ ἀ­φο­σί­ω­ση τὰ τε­λευ­ταῖ­α ἕ­ξι χρό­νια ἀ­πο­κλει­στι­κὰ μὲ τὸ μι­κρὸ δι­ή­γη­μα. Μέ­νον­τας, λοι­πόν, πι­στοὶ στὴν ἄ­πο­ψη ὅ­τι πρό­κει­ται γιὰ μιὰ πο­λὺ ἐν­δι­α­φέ­ρου­σα καὶ ἀ­παι­τη­τι­κὴ φόρ­μα ποὺ ἀ­ξί­ζει τὸν κό­πο νὰ καλ­λι­ερ­γεῖ­ται, ζη­τή­σα­με ἀ­πὸ τοὺς ἕλ­λη­νες συγ­γρα­φεῖς νὰ στεί­λουν συ­νερ­γα­σί­ες καὶ συμ­με­το­χὲς μὲ ἀ­νώ­τα­το ὅ­ριο τὶς τρι­α­κό­σι­ες λέ­ξεις. Αὐ­τὸ φυ­σι­κὰ δὲν γι­νό­ταν νὰ ἰ­σχύ­σει γιὰ τὰ δι­η­γή­μα­τα ποὺ ἐ­πι­λέ­ξα­με νὰ με­τα­φρά­σου­με ἀ­πὸ ἄλ­λες γλῶσ­σες.

       Στό­χος μας εἶ­ναι νὰ πα­ρου­σι­ά­σου­με ἕ­να κα­λὸ δεῖγ­μα καὶ ἀ­πὸ τὴν δι­ε­θνῆ μυ­θο­πλα­στι­κὴ πα­ρα­γω­γὴ μὲ ἀ­φορ­μὴ ἢ θέ­μα ἐμ­πνευ­σμέ­νο ἀ­πὸ τὰ γε­γο­νό­τα τῆς 11ης Σε­πτεμ­βρί­ου, γι’ αὐ­τὸ ἐ­πι­λέ­ξα­με καὶ συμ­πε­ρι­λά­βα­με δι­η­γή­μα­τα, ποὺ με­τέ­φρα­σαν εἰ­δι­κὰ γιὰ τὸν ἀ­φι­ε­ρω­μα­τι­κὸ αὐ­τὸ τό­μο συ­νερ­γά­τες με­τα­φρα­στές, τὰ ὁ­ποῖ­α δη­μο­σι­εύ­ον­ται γιὰ πρώ­τη φο­ρὰ στὴν Ἑλ­λά­δα. Ἡ πη­γὴ ἀ­πὸ τὴν ὁ­ποί­α ἀν­τλή­σα­με τὰ πε­ρισ­σό­τε­ρα ἀ­πὸ τὰ ἀγ­γλι­κὰ κεί­με­να —με­τα­ξὺ τῶν ὁ­ποί­ων τοῦ ση­μαν­τι­κοῦ συγ­γρα­φέ­α καὶ σκη­νο­θέ­τη Ντά­ρεν Ἀ­ρα­νόφ­σκι, τοῦ Πί­τερ Κά­ρεϋ, τῆς Τζό­ις Κά­ρολ Ὄ­ουτς— εἶ­ναι ἡ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ἀν­θο­λο­γί­α μὲ τί­τλο 110 Stories. New York Writes after September 11 μὲ ἐ­πι­μέ­λεια τοῦ Urlich Baer, ποὺ ἐκ­δό­θη­κε τὸ 2002 ἀ­πὸ τὸ New York University Press. Ἐ­πί­σης ἔ­χου­με συμ­πε­ρι­λά­βει κά­ποι­α ἀ­πὸ τὰ δι­η­γή­μα­τα ποὺ εἶ­χε δη­μο­σι­εύ­σει ἡ ἐ­φη­με­ρί­δα Guardian στὰ δε­κά­χρο­να τῆς ἐ­πί­θε­σης, τὸ 2011. Ἡ με­τα­φρα­στι­κὴ πα­λέ­τα τοῦ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τος πέ­ραν τῆς ἀγ­γλι­κῆς γλώσ­σας εἶ­ναι ἐμ­πλου­τι­σμέ­νη μὲ ἕ­να ἐ­κτε­νὲς δι­ή­γη­μα τοῦ ση­μαν­τι­κοῦ Ρώ­σου συγ­γρα­φέ­α Βλαν­τι­μὶρ Βλαν­τμέ­λι, μὲ ἕ­να του γνω­στοῦ πο­λυ­με­τα­φρα­σμέ­νου σύγ­χρο­νου Βούλ­γα­ρου συγ­γρα­φέ­α Γκε­όρ­γκι Γκο­σπον­τί­νωφ, με­τα­φρα­σμέ­νο ἀ­πὸ τὸν συ­νερ­γά­τη μας Σπύ­ρο Παπ­πᾶ —ποὺ εἶ­χε καὶ τὴν ἀρ­χι­κὴ ἰ­δέ­α γιὰ τὸ σχε­τι­κὸ ἀ­φι­έ­ρω­μα—, κα­θὼς καὶ μὲ ἕ­ξι ἰ­σπα­νό­φω­να δι­η­γή­μα­τα (ἀ­πὸ Ἰσπα­νί­α, Μα­ρό­κο, Ἀρ­γεν­τι­νή, Με­ξι­κὸ καὶ Που­έρ­το Ρί­κο), ποὺ κά­νουν τὴν πρώ­τη τους ἐμ­φά­νι­ση στὸν ἔν­τυ­πο κό­σμο μὲ τὸν τό­μο αὐ­τό.

       Αὐ­τὴ ἡ συ­να­γω­γὴ δι­η­γη­μά­των ἀ­πὸ δι­α­φο­ρε­τι­κὲς χῶ­ρες καὶ γλῶσ­σες μᾶς δί­νει ἀρ­κε­τὰ πλού­σια εἰ­κό­να γιὰ τὸν ἀν­τί­κτυ­πο ποὺ εἶ­χε δι­ε­θνῶς τὸ κα­θο­ρι­στι­κὸ γε­γο­νὸς τῆς 11ης Σε­πτεμ­βρί­ου. Ἀ­ναμ­φι­σβή­τη­τα, σὲ κά­θε θε­μα­τι­κὴ συ­νά­θροι­ση λο­γο­τε­χνι­κῶν κει­μέ­νων πάν­τα ἔ­χει ἐν­δι­α­φέ­ρον ἡ ποι­κι­λί­α τῶν προ­σεγ­γί­σε­ων κα­θὼς καὶ οἱ συγ­κλί­σεις/συμ­πτώ­σεις ὅ­που καὶ ἂν ὑ­πάρ­χουν. Πα­ρα­δείγ­μα­τος χά­ριν, στὸν πα­ρόν­τα τό­μο ἀν­θο­λο­γοῦν­ται δι­η­γή­μα­τα ποὺ ἀ­ξι­ο­ποί­η­σαν ἔν­νοι­ες καὶ ὅ­ρους τοῦ σκα­κιοῦ: ὁ Δη­μή­τρης Κα­λο­κύ­ρης μὲ τὸ «Ρο­κέ» του – εἰ­δι­κὴ κί­νη­ση στὸ σκά­κι ὅ­που συμ­με­τέ­χουν ὁ βα­σι­λιὰς καὶ ἕ­νας ἀ­πὸ τοὺς δύ­ο πύρ­γους, ἡ Ἄν­να Βερ­ροι­ο­πού­λου μὲ τὸ «Σάχ», ὁ Ἀ­λέ­ξαν­δρος Βα­ναρ­γι­ώ­της μὲ τὸν ὅ­ρο «Γκαμ­πί» – θυ­σιά­ζεις κά­τι ση­μαν­τι­κὸ γιὰ νὰ πε­τύ­χεις μα­κρο­πρό­θε­σμα «Μάτ»· ἢ ἀλ­λοῦ, στὰ δι­η­γή­μα­τα τοῦ Γιά­ννη Εὐ­στα­θιά­δη καὶ τῆς Ἀγ­γε­λι­κῆς Στρα­τη­γο­πού­λου ὅ­που ἡ ἔν­νοι­α τῆς πτώ­σης στὸ κε­νὸ προ­σεγ­γί­ζε­ται μὲ μου­σι­κοὺς ὅ­ρους. Ὁ Βα­σί­λης Κα­ρα­γιά­ννης καὶ ὁ Δη­μή­τρης Κα­λο­κύ­ρης, πά­λι, ἐ­πι­ση­μαί­νουν τὴν εἰ­ρω­νι­κὴ σύμ­πτω­ση τοῦ ἑ­ορ­τα­σμοῦ τοῦ Ἁ­γί­ου Δι­δύ­μου τὴν ἡ­μέ­ρα τῆς πτώ­σης τῶν Δί­δυ­μων Πύρ­γων! Ἐ­νῶ τὰ δι­η­γή­μα­τα τῆς Μα­ρί­ας Κου­γι­ουμ­τζῆ, τῆς Ἰ­ω­άν­νας Ἀμ­πα­τζῆ, καὶ τοῦ Γι­ώρ­γου Λυ­κο­τρα­φί­τη πι­ά­νον­τας τὴν ἄλ­λη ἄ­κρη τοῦ νή­μα­τος καὶ δί­νον­τας φω­νὴ στὸν τρο­μο­κρά­τη, φω­τί­ζουν τὴν ἀ­πέν­ταν­τι πλευ­ρά. Ση­μαν­τι­κὸ ρό­λο δι­α­δρα­μα­τί­ζει, στὰ δι­η­γή­μα­τα τοῦ Νί­κου Κα­τσα­λί­δα καὶ τοῦ Νί­κου Νι­κο­λά­ου-Χα­τζη­μι­χα­ήλ, ὡς συμ­βο­λι­κὸς τό­πος καὶ τὸ γρα­φι­κὸ ἐκ­κλη­σά­κι τοῦ Ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου, ποὺ βρι­σκό­ταν στὴ βά­ση τῶν Πύρ­γων καὶ κα­τα­στρά­φη­κε ὁ­λο­σχε­ρῶς. Ἡ Ἀγ­γε­λι­κὴ Σι­δη­ρᾶ, ἡ Χρυ­σο­ξέ­νη Προ­κο­πά­κη καὶ ὁ Δη­μή­τρης Τού­λιος λει­τουρ­γών­τας ἀν­τι­στι­κτι­κὰ συν­δέ­ουν ὑ­παρ­ξια­κὰ τὴν πτώ­ση τῶν Δι­δύ­μων μὲ τὸν το­κε­τὸ καὶ νέ­α ζω­ή. Τέ­λος, ὁ Δη­μή­τρης Φύσ­σας πα­ρα­θέ­τει τὶς δύ­ο ἐκ δι­α­μέ­τρου ἀν­τί­θε­τες ἐκ­δο­χὲς τοῦ ἴ­διου γε­γο­νό­τος ταυ­τό­χρο­να, ἐ­πι­λέ­γον­τας νὰ φα­νεῖ αὐ­τὸ καὶ ὡς εἰ­κό­να μέ­σῳ τῆς δι­α­μόρ­φω­σης τοῦ κει­μέ­νου του σὲ ὁ­ρι­ζόν­τια δι­ά­τα­ξη καὶ χω­ρί­ζον­τάς το στὸ πρῶ­το μέ­ρος στὴ μέ­ση.

Ὁ Ντὸν Ντε­Λίλ­λο στὸ βι­βλί­ο του Ἄν­θρω­πος σὲ πτώ­ση —ποὺ ἐκ­δό­θη­κε τὸ 2010 ἀ­πὸ τὸ Βι­βλι­ο­πω­λεῖ­ον τῆς Ἑ­στί­ας σὲ με­τά­φρα­ση τῆς Ἔ­φης Φρυ­δᾶ—, καὶ ἀ­πο­τε­λεῖ τὴν πλέ­ον συ­ζη­τη­μέ­νη μέ­χρι στιγ­μῆς σχε­τι­κὴ συγ­γρα­φι­κὴ κα­τά­θε­ση, προ­σεγ­γί­ζει τὸ θέ­μα μέ­σα ἀ­πὸ τὸν δια­ρκῆ ὑ­παρ­ξια­κὸ καὶ συ­ναι­σθη­μα­τι­κὸ ἀ­να­προσ­δι­ο­ρι­σμὸ τῶν ἡ­ρώ­ων του ποὺ μοιά­ζει νὰ ἔ­χουν χά­σει τὰ σα­φῆ γνω­στά τους πε­ρι­γράμ­μα­τα καὶ ἐ­πι­χει­ροῦν δια­ρκῶς νὰ ξα­να­ταυ­τι­στοῦν μὲ αὐ­τά. Ἐν­δι­α­μέ­σως ὅ­μως ἐ­ναλ­λάσ­σει τὶς ἐν­δό­μυ­χες σκέ­ψεις ἢ τοὺς δι­α­λό­γους τῶν χα­ρα­κτή­ρων πα­ρεμ­βάλ­λον­τας κά­θε τό­σο σπα­ρα­κτι­κὲς πε­ρι­γρα­φὲς ὅ­πως αὐ­τὴ ποὺ φι­λο­ξε­νοῦ­με ὡς ἐ­πι­γρα­φὴ στὴν ἀρ­χὴ τοῦ πα­ρόν­τος εἰ­σα­γω­γι­κοῦ ση­μει­ώ­μα­τος, ποὺ λει­τουρ­γοῦν σὰν ἐ­νι­σχυ­τὲς τῆς χα­μη­λό­φω­νης ἀ­φή­γη­σής του καὶ σὰν νέ­α φίλ­τρα ἀν­τί­λη­ψης καὶ θέ­α­σης τοῦ κό­σμου. Ἡ τρο­μα­κτι­κὴ δύ­να­μη τῆς συγ­κε­κρι­μέ­νης πε­ρι­γρα­φῆς εἶ­ναι τέ­τοι­ας ὑ­φῆς ποὺ τε­λι­κὰ με­τα­τρέ­πε­ται σὲ δύ­να­μη με­τα­μορ­φω­τι­κή των συ­νει­δή­σε­ων ποὺ τὴν δι­α­βά­ζουν.

       Μὲ πα­ρό­μοι­α πρό­θε­ση καὶ ἐλ­πί­δα ἐ­πι­χει­ρή­σα­με τὸ ἀ­νὰ χεί­ρας ἀ­φι­έ­ρω­μα ἐλ­πί­ζον­τας στὴ με­τα­μορ­φω­τι­κή του δρά­ση. Ὅ­πως τὰ μι­κρο­σκο­πι­κὰ «ὀρ­γα­νι­κὰ θραύ­σμα­τα» τῆς σάρ­κας καὶ τῶν ὀ­στῶν τοῦ βομ­βι­στῆ κα­τὰ τὶς ἐ­κρή­ξεις τῶν τρο­μο­κρα­τι­κῶν ἐ­πι­θέ­σε­ων σφη­νώ­νον­ται, κά­πο­τε γιὰ πάν­τα, στὰ σώ­μα­τα ὅ­σων βρί­σκον­ται σὲ ἀ­κτί­να βο­λῆς, συγ­χω­νεύ­ον­τας δρά­στη καὶ θύ­μα σὲ μιὰ νέ­α ἔμ­βια μνή­μη τοῦ τρα­γι­κοῦ συμ­βάν­τος, ἔ­τσι καὶ τὰ μι­κρο­κεί­με­να τοῦ τό­μου κα­θὼς ἔρ­χον­ται νὰ ἐν­σφη­νω­θοῦν μὲ τὸν δρα­στι­κό τους τρό­πο καὶ λό­γο στὸ σῶ­μα τῆς ἴ­διας τῆς λο­γο­τε­χνί­ας, συ­ναι­ρών­τας ἐ­ρέ­θι­σμα καὶ ἀ­πό­κρι­ση σὲ ἕ­να, ἀ­ξι­ώ­νουν τὴν δι­κή τους νέ­α καὶ μο­να­δι­κὴ κά­θε φο­ρὰ λο­γο­τε­χνι­κὴ κα­τα­νό­η­ση καὶ μνή­μη τῆς με­γά­λης ἱ­στο­ρι­κῆς τρα­γω­δί­ας, ποὺ σκιά­ζει καὶ θὰ σκιά­ζει τὶς μέ­ρες μας.

Πη­γή: Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης – Ἡ­ρὼ Νι­κο­πού­λου – Ἕ­λε­να Σταγ­κου­ρά­κη (ἐ­πι­μέ­λεια), 83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δέν. Ἀν­θο­λο­γί­α (ἐκδ. Μι­χά­λη Σι­δέ­ρη, Ἀ­θή­να, 2017, σελ. 288), «Εἰ­σα­γω­γι­κὸ ση­μεί­ω­μα», σσ. 11-16.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης. (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ ποί­η­ση. Δι­δά­σκει λο­γο­τε­χνί­α καὶ με­τά­φρα­ση στὸ Hellenic American College. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νο­ς (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Movie Stills (ποί­η­ση στὴν ἀγ­γλι­κὴ γλώσ­σα, 2013), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­δι­ο­ν γιὰ τὸ ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ τὸ ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι. Ἔ­χει με­τα­φρά­σει πά­νω ἀ­πὸ 20 λο­γο­τε­χνι­κὰ βι­βλί­α καὶ δε­κά­δες δι­η­γή­μα­τα καὶ ποι­ή­μα­τα. Ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ λο­γο­τε­χνι­κὰ ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, ἐ­νῶ με­τα­φρά­σεις καὶ ἄρ­θρα του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

 

Νι­κο­πού­λου, Ἡ­ρώ. (Ἀ­θή­να, 1958). Σπού­δα­σε ζω­γρα­φι­κὴ καὶ σκη­νο­γρα­φί­α στὴν Ἀ­νω­τά­τη Σχο­λὴ Κα­λῶν Τε­χνῶν. Ἔ­χει κά­νει πολ­λὲς ἀ­το­μι­κὲς καὶ ὁ­μα­δι­κὲς ἐκ­θέ­σεις στὴν Ἑλ­λά­δα καὶ τὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό. Ἔ­χει ἐκ­δώ­σει τρεῖς ποι­η­τι­κὲς συλ­λο­γές, ἕ­να μυ­θι­στό­ρη­μα καὶ τρεῖς συλ­λο­γὲς δι­η­γη­μά­των. Τε­λευ­ταῖ­ο της βι­βλί­ο: Ἀ­σφα­λὴς πό­λη (δι­η­γή­μα­τα, Γα­βρι­η­λί­δης, 2015). Συν­δι­ευ­θύ­νει μὲ τὸν Γιά­ννη Πα­τί­λη τὴν ἱ­στο­σε­λί­δα γιὰ τὸ μι­κρὸ δι­ή­γη­μα Πλα­νό­διον-Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι καὶ ἐ­πι­με­λή­θη­κε μα­ζί του τὶς ἀν­θο­λο­γί­ες μι­κροῦ δι­η­γή­μα­τος Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι ’14, Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι ’15 καὶ Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι ’16 (Γα­βρι­η­λί­δης). Ποι­ή­μα­τα, δι­η­γή­μα­τα καὶ ἄρ­θρα της ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­θεῖ στὸν πε­ρι­ο­δι­κὸ καὶ ἡ­με­ρή­σιο τύ­πο στὰ ἑλ­λη­νι­κά, ἀγ­γλι­κά, ρω­σι­κά, τουρ­κι­κὰ καὶ σέρ­βι­κα. Εἶ­ναι μέ­λος τοῦ Εἰ­κα­στι­κοῦ Ἐ­πι­με­λη­τη­ρί­ου Ἑλ­λά­δας, τῆς Ἑ­ται­ρεί­ας Συγ­γρα­φέ­ων καὶ τοῦ Κύ­κλου Ποι­η­τῶν. Ἐ­πί­σης δι­α­τη­ρεῖ τὴν ἱ­στο­σε­λί­δα: www.ironikopoulou.gr

Σταγ­κου­ρά­κη, Ἕ­λε­να (Χα­νιά, 1984). Με­τά­φρα­ση. Με­τα­φρά­ζει ἀ­πὸ καὶ πρὸς τὰ γερ­μα­νι­κά, τὰ ἱ­σπα­νι­κά, τὰ ἀγ­γλι­κὰ καὶ τὰ ἑλ­λη­νι­κά. Σπού­δα­σε με­τά­φρα­ση στὸ Ἰ­ό­νιο Πα­νε­πι­στή­μιο κι ἔ­χει ὁ­λο­κλη­ρώ­σει με­τα­πτυ­χια­κὲς σπου­δὲς μὲ ὑ­πο­τρο­φί­α τοῦ γερ­μα­νι­κοῦ κρά­τους στὴ Χα­ϊ­δελ­βέρ­γη. Ἀ­σχο­λεῖ­ται μὲ τὰ ἀν­θρώ­πι­να δι­και­ώ­μα­τα ὡς ἐκ­πρό­σω­πος τοῦ Δι­ε­θνοῦς Κι­νή­μα­τος Ποι­η­τρι­ῶν (MPI) στὴν Ἑλ­λά­δα, δι­ορ­γα­νώ­νον­τας τὴν ἑλ­λη­νι­κὴ συμ­με­το­χὴ στὸ ἐ­τή­σιο δι­ε­θνὲς φε­στι­βὰλ «Κραυ­γὴ γυ­ναι­κῶν» («Grito de Mujer»). Συ­νερ­γά­ζε­ται μὲ λο­γο­τε­χνι­κὰ πε­ρι­ο­δι­κὰ καὶ εἶ­ναι μέ­λος τῆς συν­τα­κτι­κῆς ὁ­μά­δας τοῦ Νέ­ου Πλα­νό­διου. Ἔ­χει ἀν­θο­λο­γή­σει καὶ με­τα­φρά­σει τὴν ποί­η­ση τῆς Οὐ­ρου­γουα­νῆς ποι­ή­τριας Ἰ­δέ­α Βι­λα­ρί­νιο στὸ βι­βλί­ο Τὸ ἄν­θος τῆς στά­χτης (Gutenberg, 2015).

Βασίλης Μανουσάκης: Τὸ Μπονζάι ὡς τεχνούργημα

 

[Τὸ πα­ρα­κά­τω κεί­με­νο ἀ­πο­τε­λεῖ τὴν δεύτερη ἀ­πὸ τὶς τέσ­σε­ρις εἰ­ση­γή­σεις ποὺ ἔ­γι­ναν στὸ κοι­νὸ στὶς 9 Ἰ­α­νου­α­ρί­ου 2015, ἡ­μέ­ρα πα­ρου­σί­α­σης τῆς ἀν­θο­λο­γί­ας τοῦ ἱ­στο­λο­γί­ου μας Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι ’14 στὸν χῶ­ρο τῶν ἐκ­δό­σε­ων Γα­βρι­η­λί­δης. Πε­ρισ­σό­τε­ρα γιὰ τὴν βρα­διὰ τῆς πα­ρου­σί­α­σης στὸ «Ἡ­με­ρο­λό­γιο Κα­τα­στρώ­μα­τος», ἐγ­γρα­φὴ τῆς 16ης Μαρ­τί­ου 2015.]

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

 

Τὸ Μπον­ζά­ι ὡς τε­χνούρ­γη­μα

ΛΗΘΗΚΑ νὰ χω­ρέ­σω ἕ­να ὁ­λό­κλη­ρο εἶ­δος σὲ μπου­κά­λι 750 λέ­ξε­ων. Νὰ μι­λή­σω γιὰ τὸ ὕ­φος, τὴ δο­μή του, τὶς τε­χνι­κές του, τοὺς συγ­γρα­φι­κούς του τρό­πους ἢ ἀ­κό­μα καὶ γιὰ τὴν ἱ­στο­ρί­α του. Καὶ σκέ­φτη­κα γρά­φον­τας ἐ­τοῦ­το ἐ­δῶ τὸ κεί­με­νο πὼς ἀν­τὶ νὰ τὰ πῶ ὅ­λα αὐ­τά, ποὺ σί­γου­ρα τὰ ἔ­χουν πεῖ ἢ θὰ τὰ ποῦν οἱ συ­νο­μι­λη­τές μου ἢ μπο­ρεῖ­τε καὶ νὰ τὰ δι­α­βά­σε­τε στὸ ἐ­ξαι­ρε­τι­κὸ ἱ­στο­λό­γιο ποὺ ἔ­χουν στή­σει ὁ Γιά­ννης Πα­τί­λης μὲ τὴν Ἡ­ρὼ Νι­κο­πού­λου, θὰ ἦ­ταν κα­λύ­τε­ρο νὰ στη­ρί­ξω τὴν ἀ­πο­ψι­νὴ ὁ­μι­λί­α σὲ μιὰ ἀ­να­λο­γί­α ποὺ θὰ σᾶς δώ­σει κα­τὰ τὴ γνώ­μη μου νὰ κα­τα­λά­βε­τε τί εἶ­ναι αὐ­τὸ τὸ εἶ­δος μὲ τὸ ὁ­ποῖ­ο ὁ­λο­έ­να καὶ πε­ρισ­σό­τε­ρος κό­σμος ἀ­σχο­λεῖ­ται καὶ κυ­ρί­ως καὶ ση­μαν­τι­κό­τε­ρο: ὁ­λο­έ­να πε­ρισ­σό­τε­ρος κό­σμος δι­α­βά­ζει.

       Τὸ δι­ή­γη­μα Μπον­ζά­ι, λοι­πόν, εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νο τὸ πλοῖ­ο ποὺ βλέ­που­με καὶ θαυ­μά­ζου­με το­πο­θε­τη­μέ­νο μέ­σα στὰ μπου­κα­λά­κια σὲ κά­ποι­α ὄ­μορ­φα μα­γα­ζιὰ μὲ εἴ­δη δώ­ρων τὸ κα­λο­καί­ρι κι ἀ­να­ρω­τι­ό­μα­στε: μὰ πῶς τὰ κα­τά­φε­ρε ὁ συ­ναρ­μο­λο­γη­τής του νὰ τὸ φτιά­ξει μὲ τό­ση ἀ­κρί­βεια σὲ τό­σο μι­κρὸ χῶ­ρο; Κά­θε κα­τάρ­τι εἶ­ναι στὴ θέ­ση ποὺ πρέ­πει νὰ εἶ­ναι, τὰ ἱ­στί­α καὶ τὰ πα­νιὰ φου­σκω­μέ­να γιὰ νὰ δί­νουν τὴν αἴ­σθη­ση τοῦ τα­ξι­διοῦ, οἱ κά­βοι μα­ζε­μέ­νοι καὶ βλέ­που­με ἀ­κό­μα καὶ μι­κρὰ ἀν­θρω­πά­κια, κα­πε­τά­νιο στὸ τι­μό­νι τοῦ κα­ρα­βιοῦ ἢ ναῦ­τες νὰ τεν­τώ­νουν τὰ σκοι­νιὰ ἐ­νί­ο­τε.

       Καὶ εἶ­ναι αὐ­τὸ στὸ ὁ­ποῖ­ο ἐ­γὼ προ­σω­πι­κὰ θέ­λω νὰ στα­θῶ ἀ­πό­ψε καὶ ὁ­μο­λο­γῶ πὼς μὲ ἔ­χει συ­νε­πά­ρει στὸ συγ­κε­κρι­μέ­νο εἶ­δος, τό­σο ἀ­πὸ ἄ­πο­ψη συγ­γρα­φῆς ὅ­σο καὶ ἀ­πὸ ἄ­πο­ψη ἀ­νά­γνω­σής του. Τὸ Μπον­ζά­ι τα­ξι­δεύ­ει, ρέ­ει σὰν τὸ κα­ρά­βι μας στὸ νε­ρό, στὸ τι­μό­νι ὑ­πάρ­χει πρω­τα­γω­νι­στής, οἱ χα­ρα­κτῆ­ρες τὸν βο­η­θοῦν καὶ προ­ω­θοῦν τὴν ὑ­πό­θε­ση σὰν τοὺς προ­α­να­φερ­θέν­τες ναῦ­τες καὶ ὅ­μως ταυ­τό­χρο­να ὅ­λα αὐ­τὰ δὲν γί­νον­ται στὴν ἀ­νοι­χτὴ θά­λασ­σα τῆς πλο­κῆς ἢ τὸν ὠ­κε­α­νὸ τῶν λέ­ξων, ἀλ­λὰ μέ­σα σὲ ἕ­να μπου­κά­λι καὶ πρέ­πει νὰ γί­νουν μὲ τό­ση ἀ­κρί­βεια ποὺ ἂν ὁ συγ­γρα­φέ­ας τοῦ βά­λει μιὰ λέ­ξη ἢ φρά­ση πα­ρα­πά­νω θὰ βρεῖ στὰ τοι­χώ­μα­τά του καὶ τὸ πλοῖ­ο του θὰ τσα­κι­στεῖ.

       Θὰ μοῦ πεῖ­τε τώ­ρα για­τί νὰ τσα­κι­στεῖ, νὰ χα­λά­σει τὸ δι­ή­γη­μα γιὰ με­ρι­κὲς λέ­ξεις πα­ρα­πά­νω; Δὲν ὑ­πο­νο­ῶ φυ­σι­κὰ ὅ­τι θὰ χα­λά­σει ἢ θὰ χά­σει τὴν ἀ­ξί­α του. Ἁ­πλῶς τὰ Μπον­ζά­ι εἶ­ναι ἔ­τσι δο­μη­μέ­να καὶ τὸ σκε­πτι­κό τους τό­σο αὐ­στη­ρὸ ποὺ οἱ ἴ­διοι οἱ συγ­γρα­φεῖς τους ἔ­χουν ἀ­πὸ πρὶν ἀ­πο­φα­σί­σει πὼς ἢ θὰ παί­ξουν μὲ τοὺς κα­νό­νες τους ἢ δὲν θὰ τὰ γρά­ψουν κα­θό­λου. Εἶ­ναι μὲ ἄλ­λα λό­για ἡ μο­να­δι­κὴ φο­ρὰ ποὺ ὁ συγ­γρα­φέ­ας δὲν ἀ­φή­νε­ται ἐ­λεύ­θε­ρος νὰ δη­μι­ουρ­γή­σει, ἀλ­λὰ κά­θε τό­σο με­τρά­ει λέ­ξεις γιὰ νὰ δεῖ ἂν τε­λι­κὰ μπο­ρεῖ νὰ πεῖ αὐ­τὸ ποὺ θέ­λει, χω­ρὶς νὰ ξε­φύ­γει ἀ­πὸ ἕ­να συγ­κε­κρι­μέ­νο πλαί­σιο. Σὲ πιά­νει ἄγ­χος, πι­στέψ­τε με, ἀλ­λὰ ἂν πραγ­μα­τι­κὰ ἀ­φε­θεῖς στὴ μα­γεί­α τοῦ μι­κροῦ χώ­ρου, ὅ­πως θὰ μπο­ρού­σα­με νὰ τὴν ἀ­πο­κα­λέ­σου­με, τό­τε σί­γου­ρα θὰ γευ­τεῖς καὶ θὰ δι­α­κρί­νεις τὴν πλη­ρό­τη­τα ποὺ τε­λι­κὰ ἔ­χουν πολ­λὰ ἀ­πὸ αὐ­τὰ τὰ δι­η­γή­μα­τα, ἐ­νῶ φαι­νο­με­νι­κὰ δὲν τὴν ἔ­χουν λό­γῳ τῆς μι­κρῆς τους φόρ­μας.

       Τί κρύ­βουν, ὅ­μως, αὐ­τὰ τὰ τε­χνουρ­γή­μα­τα, για­τὶ πε­ρὶ αὐ­τοῦ πρό­κει­ται, ἀ­φοῦ πολ­λὲς φο­ρὲς μοιά­ζουν μὲ ἀν­τι­κεί­με­να σμι­λε­μέ­να μὲ τὸ χέ­ρι; Κρύ­βουν μα­ε­στρί­α σί­γου­ρα, εἰ­δάλ­λως πῶς ἀλ­λι­ῶς θὰ χω­ροῦ­σες ὁ­λό­κλη­ρο κό­σμο σὲ μιὰ πα­λά­μη λέ­ξεις; Κρύ­βουν νο­ή­μα­τα, ἀ­φοῦ τὰ πρὶν καὶ τὰ με­τὰ τὶς πε­ρισ­σό­τε­ρες φο­ρὲς πα­ρα­λεί­πον­ται καὶ ὑ­πο­νο­οῦν­ται. Κρύ­βουν τὴ γλώσ­σα, ἀ­φοῦ αὐ­τὴ ξε­πη­δά­ει ἀ­πὸ μέ­σα τους μό­νο κα­τ’ ἀ­πό­λυ­τη ἀ­νάγ­κη καὶ γί­νε­ται ἐρ­γα­λεῖ­ο ποὺ ὑ­πη­ρε­τεῖ τὸν σκο­πὸ τοῦ με­γέ­θους. Κρύ­βουν σκέ­ψεις, ἀ­φοῦ ὁ συγ­γρα­φέ­ας τους δὲν θέ­λει ἢ δὲν προ­λα­βαί­νει νὰ ἐκ­φρά­σει αὐ­τὰ ἀ­κρι­βῶς ποὺ σκέ­φτε­ται κι ἔ­τσι προ­σκα­λεῖ καὶ προ­κα­λεῖ τὸν ἀ­να­γνώ­στη νὰ τὰ ἀ­να­κα­λύ­ψει. Καὶ τέ­λος, ἀλ­λὰ τὸ ἴ­διο ση­μαν­τι­κὸ μὲ τὰ προ­η­γού­με­να, κρύ­βουν τὶς ἴ­δι­ες τους τὶς λέ­ξεις, ἀ­φοῦ σὲ αὐ­τὰ τὸ λί­γο, τὸ ἐλ­λει­πτι­κό, εἶ­ναι ἡ οὐ­σί­α. L­e­ss is m­o­re, ὅ­πως λέ­ει καὶ τὸ γνω­στὸ σλόγ­καν. Καὶ εἶ­ναι ἡ οὐ­σί­α ποὺ μέ­νει στὸ μυα­λό, ἀ­φοῦ τὸ πε­ρι­ε­χό­με­νο ἔ­χει κα­τα­να­λω­θεῖ σὲ ἐ­λά­χι­στο χρό­νο. Καὶ αὐ­τὸς ὁ ἀ­πό­η­χος εἶ­ναι ἡ ἐ­πι­τυ­χί­α του, θὰ πρό­σθε­τα ἐ­γώ, καὶ ὁ λό­γος γιὰ τὸν ὁ­ποῖ­ο τὸ Μπον­ζά­ι ἀ­πο­τε­λεῖ τὴν πρό­τα­ση ποὺ συ­νά­δει καὶ μὲ τὴν ἐ­πο­χή μας με­τα­ξὺ ἄλ­λων.

Πη­γή: Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση.

Μα­νου­σά­κης, Βα­σί­λης (Ἀ­θή­να, 1972). Ποί­η­ση, δι­ή­γη­μα, με­τά­φρα­ση. Σπού­δα­σε Ἀγ­γλι­κὴ Φι­λο­λο­γία. Δι­δά­σκει με­τά­φρα­ση στην Ἑλ­λη­νο­α­με­ρι­κα­νι­κὴ Ἔ­νω­ση. Βι­βλί­α του: Μιᾶς στα­γό­νας χρό­νος (ποί­η­ση, 2009), Ἀν­θρώ­πων ὄ­νει­ρα (δι­η­γή­μα­τα, 2010), Εὔ­θραυ­στο ὅ­ριο (ποί­η­ση, 2014). Συμ­με­τεῖ­χε στὴν ἐ­πι­μέ­λεια τῶν τρι­ῶν ἀ­φι­ε­ρω­μά­των τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πλα­νό­διον γιὰ τὸ Ἑλ­λη­νι­κὸ καὶ το Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὸ μι­κρο­δι­ή­γη­μα/μπον­ζά­ι.

Βασίλης Μανουσάκης: Ἀϋπνία

 

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

 

Ἀ­ϋ­πνί­α

 

Α ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ δὲν ἔ­κλει­ναν πά­λι ἀ­πό­ψε. Γιὰ πολ­λο­στὴ νύ­χτα κα­θό­ταν σὰν ἀ­πο­σβο­λω­μέ­νη στὸ ἀ­πέ­ναν­τι μπαλ­κό­νι γιὰ νὰ μυ­ρί­σει θαρ­ρεῖς τὸ καυ­σα­έ­ριο ἀ­να­κα­τε­μέ­νο μὲ τὸ γλυ­κε­ρὸ γι­α­σε­μὶ τῆς δι­πλα­νῆς βε­ράν­τας.

            Τὰ μά­τια μου δὲν ἔ­κλει­ναν πά­λι ἀ­πό­ψε. Στε­κό­μουν μπρο­στὰ στὸ πα­ρά­θυ­ρο τῆς κου­ζί­νας καὶ τὴν κοι­τοῦ­σα σὰν ἀ­πο­σβο­λω­μέ­νος νὰ κά­θε­ται στὸ ἀ­πέ­ναν­τι μπαλ­κό­νι μοι­ά­ζον­τας στη­μέ­νη γιὰ καλ­λι­τε­χνι­κὴ φω­το­γρά­φη­ση. Τὸ κορ­μὶ γερ­μέ­νο μπρο­στά. Τὰ μά­τια νὰ κοι­τᾶ­νε στὸ ἄ­πει­ρο. Τὰ χέ­ρια πλεγ­μέ­να καὶ ἀ­κουμ­πι­σμέ­να στὸ πλά­ι μὲ χά­ρη.

            Πῆ­ρα τὴ φω­το­γρα­φι­κὴ μη­χα­νὴ καὶ τὴν κοί­τα­ξα μέ­σα ἀ­πὸ τὸ φα­κό. Τὸ πρό­σω­πό της γνώ­ρι­μο πιά, ἀλ­λὰ ἔ­μοια­ζε λί­γο νω­θρὸ καὶ γε­ρα­σμέ­νο αὐ­τὴ τὴ φο­ρά. Ἐ­κεί­νη δὲν μὲ κοι­τοῦ­σε. Πο­τὲ δὲν μὲ κοι­τοῦ­σε. Κα­θό­ταν μό­νο ἐ­κεῖ ἀ­τε­νί­ζον­τας τὸ σύμ­παν, θαρ­ρεῖς. Ἔ­μοια­ζε νὰ σκέ­φτε­ται κά­τι, ἀλ­λὰ ὅ­σο καὶ νὰ προ­σπα­θοῦ­σα μέ­σα ἀ­πὸ τὸν φα­κὸ δὲν μοῦ φα­νε­ρω­νό­ταν τί μπο­ρεῖ νὰ ἦ­ταν. Ἐγ­κα­τέ­λει­ψα τὴν προ­σπά­θεια καὶ γύ­ρι­σα ἀλ­λοῦ τὸν φα­κὸ γιὰ νὰ τρα­βή­ξω τὶς φω­το­γρα­φί­ες τῆς νύ­χτας ποὺ συ­νέ­λε­γα κά­θε βρά­δυ ἄ­ϋ­πνος.

            Καὶ τό­τε τὸν εἶ­δα.

           Τὰ μά­τια του δὲν ἔ­κλει­ναν πά­λι ἀ­πό­ψε. Στε­κό­ταν μπρο­στὰ στὸ πα­ρά­θυ­ρο τῆς δι­κῆς του κου­ζί­νας καὶ τρα­βοῦ­σε εἰ­κό­νες μὲ τὴν ψη­φια­κὴ κά­με­ρα, σὰν νὰ γύ­ρι­ζε ται­νί­α γιὰ τὴ ζω­ή. Ἔ­μοια­ζε μαρ­μα­ρω­μέ­νος, ἀλ­λὰ ὁ φα­κὸς τῆς μη­χα­νῆς μου μοῦ ἀ­πο­κά­λυ­ψε πὼς κου­νι­ό­ταν ἀ­νε­παί­σθη­τα γιὰ νὰ στρα­φεῖ πο­τὲ πρὸς τὸ πα­ρά­θυ­ρό μου, πό­τε πρὸς τὸ μπαλ­κό­νι της. Ἐ­κεί­νη τὸν κοι­τοῦ­σε κα­τά­μα­τα καὶ τώ­ρα, σὰν μιὰ ἕλ­ξη πιὸ δυ­να­τὴ καὶ ἀ­πὸ τὴ βα­ρύ­τη­τα νὰ μὲ τρα­βοῦ­σε πρὸς τὰ κεῖ, τὸν κοι­τοῦ­σα κι ἐ­γώ.

            Στα­θή­κα­με καὶ οἱ τρεῖς ἐ­κεῖ πολ­λὴ ὥ­ρα καὶ κοι­τα­ζό­μα­σταν σι­ω­πη­λοί. Δυ­ὸ μά­τια, μιὰ φω­το­γρα­φι­κὴ μη­χα­νή, μιὰ ψη­φια­κὴ κά­με­ρα. Ὕ­στε­ρα μπή­κα­με μέ­σα στὰ σπί­τια μας καὶ κοι­μη­θή­κα­με.

            Τὸ ἄλ­λο πρω­ὶ συ­ναν­τη­θή­κα­με τὴν ὥ­ρα ποὺ βγαί­να­με νὰ πᾶ­με στὴ δου­λειά, ἀλ­λὰ τὰ βλέμ­μα­τά μας ἔ­πε­σαν στὸν δρό­μο. Τρεῖς ξέ­νοι πρω­τα­γω­νι­στὲς στὸ ἀ­έ­να­ο τε­λε­τουρ­γι­κό της ἀ­ϋ­πνί­ας. Τρεῖς ἄ­γνω­στοι καὶ μό­νοι ποὺ θὰ ἔ­δι­ναν ραν­τε­βοὺ τὸ βρά­δυ γιὰ τρεῖς δι­α­φο­ρε­τι­κὲς σκέ­ψεις καὶ τρεῖς δι­α­φο­ρε­τι­κὲς μα­τι­ὲς πά­νω ἀ­πὸ τὴν πό­λη.      

 

 

 

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης: (Ἀ­θή­να, 1972). Ποι­η­τής, δι­η­γη­μα­το­γρά­φος, με­τα­φρα­στής. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ Ποί­η­ση. Δι­δά­σκει στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Κύ­πρου. Ἔ­χει δη­μο­σι­εύ­σει τὴν ποι­η­τι­κὴ συλ­λο­γὴ Μιᾶς Στα­γό­νας Χρό­νος (Ἐκ­δό­σεις Πλα­νό­διον, 2009) καὶ τὴ συλ­λο­γὴ δι­η­γη­μά­των Ἀν­θρώ­πων Ὄ­νει­ρα (Ἐκ­δό­σεις Ἀντ. Στα­μού­λη, 2010). Ποι­ή­μα­τα καὶ δο­κί­μιά του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πολ­λὰ λο­γο­τε­χνι­κὰ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

 

 

Βασίλης Μανουσάκης: Ἐν εἴδει προλόγου – Ἱστορίες Μπονζάι

 

 

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

 

Ἐν εἴ­δει προ­λό­γου – Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι

 

ΠΟΨΕ ΕΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΙΜΗ νὰ ἔ­χου­με κον­τά μας τὸν δι­ά­ση­μο συγ­γρα­φέ­α Τζὰκ Χα­σι­μό­το ποὺ θὰ μᾶς μι­λή­σει γιὰ τὴν εἰ­δι­κό­τη­τά του, τὴν τέ­χνη τοῦ Μπον­ζά­ι, τό­σο στὴ συγ­γρα­φὴ ὅ­σο καὶ στὴ φυ­το­κο­μί­α…

       Ὁ Τζὰκ ξύ­πνη­σε ἀ­πὸ τὸν ἀ­πο­γευ­μα­τι­νό του ὕ­πνο μὲ τὴ φω­νὴ τοῦ Λά­ι­ο­νελ Ντρέντ, τοῦ δι­δά­σκον­τα Δη­μι­ουρ­γι­κῆς Γρα­φῆς στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Μπέρ­κλε­ϊ στὴν Κα­λι­φόρ­νια, στ’ αὐ­τιά του. Εἶ­χε τα­ξι­δέ­ψει ἐ­κεῖ ἀ­πὸ τὴ Νέ­α Ὑ­όρ­κη τὸ προ­η­γού­με­νο βρά­δυ γιὰ νὰ μι­λή­σει σὲ φοι­τη­τὲς καὶ κοι­νὸ γιὰ τὸ νέ­ο αὐ­τὸ εἶ­δος ποὺ εἶ­χε ἀν­θί­σει —τί ται­ρια­στὸ ρῆ­μα— τὴ δε­κα­ε­τί­α τοῦ ’­90 στὶς Ἡ­νω­μέ­νες Πο­λι­τεῖ­ες, μι­μού­με­νο τὴν τέ­χνη γιὰ τὴ σμί­κρυν­ση δέν­τρων καὶ φυ­τῶν ποὺ εἶ­χαν ἀ­να­πτύ­ξει οἱ παπ­ποῦ­δες του καὶ οἱ παπ­ποῦ­δες τῶν παπ­πού­δων του στὴ γε­νέ­τει­ρά του τὴν Ἰ­α­πω­νί­α ἐ­δῶ καὶ χί­λια πε­ρί­που χρό­νια.

       Εἶ­μαι ἕ­να κι­νού­με­νο στε­ρε­ό­τυ­πο, σκέ­φτη­κε κα­θὼς ση­κω­νό­ταν ἀ­πὸ τὸ κρε­βά­τι. Ἰ­ά­πω­νας ποὺ ξέ­ρει ἀ­πὸ Μπον­ζά­ι. Ἂν μοῦ ζη­τή­σουν νὰ τοὺς μι­λή­σω γιὰ ἰ­κεμ­πά­να θὰ κά­νω χα­ρα­κί­ρι, μουρ­μού­ρι­σε στὸ μυα­λό του καὶ γέ­λα­σε στὸν κα­θρέ­φτη τοῦ μπά­νιου μὲ τὸ ἀ­στεῖ­ο του. Ἔ­πει­τα, πλύ­θη­κε, φό­ρε­σε τὰ ροῦ­χα τῆς δου­λειᾶς, ὅ­πως ἀ­πο­κα­λοῦ­σε τὸ γκρὶ σα­κά­κι, τὸ πορ­φυ­ρὸ που­κά­μι­σο καὶ τὸ ἐ­πί­σης γκρὶ παν­τε­λό­νι ποὺ ἐ­πέ­λε­γε τε­λευ­ταῖ­α νὰ φο­ρά­ει πάν­τα στὶς δι­α­λέ­ξεις του καὶ κά­λε­σε τὴ ρε­σε­ψιὸν γιὰ νὰ πα­ραγ­γεί­λει ἕ­να οὐ­ί­σκι. Ἦ­ταν τὸ ἀγ­χο­λυ­τι­κό του, ἀ­φοῦ εἴ­κο­σι χρό­νια δι­δα­σκα­λί­ας με­τὰ καὶ δὲν εἶ­χε ἀ­κό­μα ξε­πε­ρά­σει τὸ τρὰκ ποὺ ἔ­νι­ω­θε μπρο­στὰ σὲ και­νού­ριο κοι­νό. Ὅ­λως πα­ρα­δό­ξως δὲν εἶ­χε ξα­νάρ­θει στὸ Μπέρ­κλε­ϊ, ἐ­νῶ εἶ­χε ἀ­κού­σει τό­σα πολ­λὰ γι’ αὐ­τό!

       Τὸν Ντρὲντ καὶ τὶς ἐ­ρω­τή­σεις του τὸν ἔ­τρε­με, ἀλ­λὰ μπο­ροῦ­σε νὰ τὸν ἀν­τέ­ξει. Αὐ­τὸ ποὺ δὲν μπο­ροῦ­σε νὰ χει­ρι­στεῖ κα­λὰ ἦ­ταν τί θὰ γι­νό­ταν ἂν οἱ φοι­τη­τὲς ἤ­θε­λαν νὰ μά­θουν πῶς νὰ γρά­φουν δι­η­γή­μα­τα-μι­νι­α­τοῦ­ρες, πῶς νὰ δου­λεύ­ουν τὴν πλο­κὴ γιὰ νὰ χω­ρά­ει σὲ μιὰ σε­λί­δα μό­νο ἢ ἀ­κό­μα καὶ σὲ μιὰ πα­ρά­γρα­φο ἢ μιὰ πρό­τα­ση. Τί θὰ τοὺς ἔ­λε­γε; Πῶς θὰ τοὺς ἔ­δει­χνε μέ­σα σὲ λί­γη ὥ­ρα κά­τι ποὺ πή­γα­ζε ἀ­πὸ μέ­σα του καὶ ποὺ δὲν ἤ­ξε­ρε οὔ­τε ὁ ἴ­διος πῶς τὸ ἔ­κα­νε;

       Ὅ­ταν ὅ­μως ἔ­φτα­σε στὸ ἀμ­φι­θέ­α­τρο, τὸ ἄ­ρω­μα μιᾶς κο­πέ­λας ποὺ ἔ­φτα­σε κα­θυ­στε­ρη­μέ­νη καὶ μπῆ­κε μα­ζί του μέ­σα, τοῦ θύ­μι­σε τὸ πρῶ­το του ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα καὶ πῶς ἄρ­χι­σαν ὅ­λα. Ἔ­τσι, ὅ­ταν ἄρ­χι­σε νὰ μι­λά­ει, ἡ εἰ­σα­γω­γή του με­τὰ τὶς προ­κα­ταρ­κτι­κὲς τυ­πι­κό­τη­τες ἦ­ταν ἡ ἑ­ξῆς:

       Ὑ­πο­θέ­τω πὼς θέ­λε­τε νὰ μά­θε­τε τί εἶ­ναι αὐ­τὸ τὸ και­νού­ριο λο­γο­τε­χνι­κὸ ὑ­βρί­διο ποὺ ξε­κί­νη­σε νὰ ἀ­να­πτύσ­σε­ται τὴ δε­κα­ε­τί­α τοῦ ’­90 καὶ ἀ­πὸ τό­τε γνώ­ρι­σε τε­ρά­στια ἐ­ξά­πλω­ση στὸν λο­γο­τε­χνι­κὸ κό­σμο, κυ­ρί­ως λό­γῳ τοῦ δι­α­δι­κτύ­ου. Λοι­πόν, δὲν μέ­νει πα­ρὰ νὰ σᾶς δεί­ξω μὲ ἕ­να χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὸ πα­ρά­δειγ­μα ποὺ γιὰ μέ­να ἀν­τι­προ­σω­πεύ­ει τὴν οὐ­σί­α τῆς λο­γο­τε­χνι­κῆς αὐ­τῆς μι­νι­α­τού­ρας ποὺ ὀ­νο­μά­ζου­με καὶ Ἱ­στο­ρί­α Μπον­ζά­ι, ἀ­νά­με­σα σὲ ἄλ­λα…

       Ἐ­κεί­νη τὴ στιγ­μή, ὁ Τζὰκ πῆ­ρε στὰ χέ­ρια τὴν πρώ­τη του συλ­λο­γὴ μι­κρῶν δι­η­γη­μά­των, μὲ τί­τλο Μι­κρο­κα­τα­σκευ­ές, καὶ ἄρ­χι­σε νὰ δι­α­βά­ζει τὸ πρῶ­το δι­ή­γη­μα ποὺ τοῦ εἶ­χε φέ­ρει λί­γο πρὶν στὸ μυα­λὸ ἡ ἀρ­γο­πο­ρη­μέ­νη φοι­τή­τρια.

       «Ἡ Ἐ­στὲλ ἄ­νοι­ξε τὸ μι­κρο­σκο­πι­κὸ μπου­κα­λά­κι μὲ τὸ ἄ­ρω­μα καὶ ἔ­ρι­ξε δύ­ο στα­γό­νες στὸν γυ­μνὸ μα­κρὺ λαι­μό της καὶ ἀ­πὸ μί­α στοὺς καρ­πούς της. Ὁ Ἄν­το­νι δὲν μπό­ρε­σε ν’ ἀν­τι­στα­θεῖ καὶ τὴν ἀγ­κά­λια­σε ἀ­πὸ πί­σω, ἀ­κουμ­πών­τας ἐ­λα­φρὰ τὴ μύ­τη του στὸν λαι­μό της. Ἀ­μέ­σως τὸ μυα­λό του πλημ­μύ­ρι­σε ἀ­πὸ εἰ­κό­νες καὶ ἀ­ρώ­μα­τα ὁ­λό­κλη­ρης τῆς ζω­ῆς του. Σή­κω­σε ἔκ­πλη­κτος τὸ κε­φά­λι του, σὰν νὰ χτυ­πή­θη­κε ἀ­πὸ κά­τι καὶ κά­θι­σε γρή­γο­ρα στὸ δι­πλα­νὸ τρα­πέ­ζι ποὺ βρι­σκό­ταν ἡ πα­λιὰ Ρέ­μιν­γκτον γρα­φο­μη­χα­νὴ ποὺ δὲν ἀ­πο­χω­ρι­ζό­ταν πο­τέ. Κά­θε συ­στα­τι­κὸ τοῦ ἀ­ρώ­μα­τος εἶ­ναι μιὰ λέ­ξη, κά­θε ἄ­ρω­μα εἶ­ναι ἕ­να νό­η­μα, κά­θε μπου­κα­λά­κι εἶ­ναι ἕ­να σύ­νο­λο νο­η­μά­των. Ὅ­λα χω­ρᾶ­νε ἐ­κεῖ μέ­σα, σκέ­φτη­κε, ὅ­λα θὰ χω­ρέ­σουν καὶ σ’ αὐ­τὴ τὴ μο­να­δι­κὴ σε­λί­δα. Καὶ ἄρ­χι­σε νὰ γρά­φει χτυ­πών­τας μὲ δύ­να­μη τὰ πλῆ­κτρα.

       »Ἡ Ἐ­στὲλ φό­ρε­σε τὰ σκου­λα­ρί­κια της καὶ κά­θι­σε δί­πλα του τὴν ὥ­ρα ποὺ ἔ­βα­ζε τὴν τε­λεί­α, χτυ­πών­τας τὸ χα­λα­σμέ­νο πλῆ­κτρο δυ­ὸ φο­ρές. Κοί­τα­ξε πά­νω ἀ­πὸ τὸν ὦ­μο του καὶ δι­ά­βα­σε: “Ἐ­κεί­νη τε­λεί­ω­σε τὴν ἑ­τοι­μα­σί­α γιὰ τὴν ἔ­ξο­δό τους βά­ζον­τας τὰ σκου­λα­ρί­κια της, ὅ­πως ἔ­κα­νε ἐ­πὶ τριά­ντα χρό­νια τώ­ρα. Τὰ ἴ­δια τριά­ντα χρό­νια ποὺ ἐ­κεῖ­νος χτυ­ποῦ­σε μα­νι­ω­δῶς τὰ πλῆ­κτρα μιᾶς χα­λα­σμέ­νης γρα­φο­μη­χα­νῆς. Φεύ­γον­τας ἀ­πὸ τὸ σπί­τι με­τὰ ἀ­πὸ λί­γα λε­πτά, κα­νεὶς ἀ­πὸ τοὺς δυ­ό τους δὲν γνώ­ρι­ζε πὼς θὰ ἦ­ταν ἡ τε­λευ­ταί­α ἐ­πέ­τει­ός τους μα­ζί.”»

       Ὁ Τζὰκ κοί­τα­ξε τοὺς ἀ­πο­σβο­λω­μέ­νους φοι­τη­τὲς καὶ χα­μο­γέ­λα­σε.

       «Βλέ­πε­τε;» τοὺς ρώ­τη­σε. «Αὐ­τὸ εἶ­ναι τὸ ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα. Αὐ­τὸ εἶ­ναι τὸ νό­η­μα καὶ αὐ­τὸ εἶ­ναι τὸ στοί­χη­μα, ἂν θέ­λε­τε. Πῶς νὰ χω­ρέ­σε­τε ἕ­να σύ­νο­λο νο­η­μά­των, μιὰ ὁ­λο­κλη­ρω­μέ­νη ἱ­στο­ρί­α, μέ­σα σὲ λί­γες γραμ­μές. Πα­ράλ­λη­λα, ὅ­μως, νὰ ἀ­φη­γη­θεῖ­τε καὶ μιὰ ἱ­στο­ρί­α. Μό­νο ποὺ συ­νή­θως καὶ λό­γῳ χώ­ρου, με­γά­λο μέ­ρος τῆς ἱ­στο­ρί­ας θὰ ὑ­πο­νο­εῖ­ται καὶ θὰ ἀ­φή­νε­τε τὸν ἀ­να­γνώ­στη νὰ μαν­τέ­ψει τί συ­νέ­βη στὶς ὑ­πό­λοι­πες σε­λί­δες ποὺ δὲν ἔ­χε­τε γρά­ψει.»

       Ὁ Τζάκ, ξε­περ­νών­τας τὸ τρὰκ τῶν πέν­τε λε­πτῶν ποὺ τὸν δι­α­κα­τεῖ­χε, εἶ­χε πά­ρει πλέ­ον φό­ρα, ἔ­πει­τα καὶ ἀ­πὸ τὴ μὲ τὰ μά­τια πα­ρό­τρυν­ση τοῦ Λά­ι­ο­νελ.

       «Οἱ Ἀμ­πιγ­κέ­ιλ Μπέ­κελ καὶ Κά­θλιν Ρού­νε­ϊ ποὺ ἐ­πι­με­λή­θη­καν τὴν ἀν­θο­λο­γί­α μι­κρῶν δι­η­γη­μά­των, μὲ τί­τλο Συν­το­μί­α & Ἀ­πό­η­χος, γρά­φουν στὴν ἐ­πί­σης σύν­το­μη εἰ­σα­γω­γή τους ὅ­τι τὰ δι­η­γή­μα­τα ποὺ πε­ρι­έ­χον­ται σὲ αὐ­τὴ τὴ συλ­λο­γὴ προ­τρέ­πουν τὸν ἀ­να­γνώ­στη νὰ κά­νει δύ­ο πράγ­μα­τα: νὰ δι­α­βά­σει λί­γο καὶ νὰ σκε­φτεῖ πο­λύ. Αὐ­τὸ ποὺ ὑ­πο­νο­οῦν βε­βαί­ως, ἐξ οὗ καὶ ὁ τί­τλος ποὺ ἐ­πέ­λε­ξαν γιὰ τὴν ἀν­θο­λο­γία, εἶ­ναι ὅ­τι ὁ ἀ­να­γνώ­στης ἔ­χει τὴν εὐ­και­ρί­α νὰ δι­α­βά­σει μὲν κά­τι πο­λὺ σύν­το­μο ποὺ συ­νή­θως δὲν τοῦ παίρ­νει πά­νω ἀ­πὸ λί­γα λε­πτὰ νὰ τε­λειώ­σει, ἀλ­λὰ ὁ ἀ­πό­η­χος τοῦ κά­θε δι­η­γή­μα­τος πα­ρα­μέ­νει καὶ κου­δου­νί­ζει στ’ αὐ­τιά του πο­λὺ και­ρὸ ἀρ­γό­τε­ρα, ἀ­φοῦ αὐ­τὴ ἀ­κρι­βῶς εἶ­ναι ἡ ἐ­πι­τυ­χί­α αὐ­τοῦ τοῦ λο­γο­τε­χνι­κοῦ ὑ­βρι­δί­ου. Νὰ σὲ πα­ρα­κι­νή­σει νὰ ἀ­να­κα­λύ­ψεις τί κρύ­βε­ται πί­σω ἀ­πὸ τὴν ἱ­στο­ρί­α. Τί προ­η­γή­θη­κε καὶ τί ἕ­πε­ται, ὅ­πως εἴ­πα­με. Ποῦ βρί­σκε­ται ὁ ἥ­ρω­ας ἢ ἡ­ρω­ί­δα τὴ συγ­κε­κρι­μέ­νη στιγ­μὴ τὸ βλέ­που­με, εἶ­ναι ἁ­πλῶς ἕ­να στιγ­μι­ό­τυ­πο. Τὸ για­τὶ βρί­σκε­ται ἐ­κεῖ πα­ρα­μέ­νει κρυ­φὸ καὶ μέ­νει ἐ­μεῖς ποὺ δι­α­βά­ζου­με τὴν ἱ­στο­ρί­α νὰ τὸ ἀ­να­κα­λύ­ψου­με ἢ νὰ τὸ σκε­φτοῦ­με με­τά, ἀ­φοῦ ἔ­χου­με ἀ­φή­σει τὸ βι­βλί­ο κά­τω.»

       Ἕ­νας φοι­τη­τὴς στὰ πρῶ­τα ἕ­δρα­να σή­κω­σε δει­λά το χέ­ρι του. Ὁ Τζὰκ τὸν εἶ­δε μὲ τὴν ἄ­κρη τοῦ μα­τιοῦ του καὶ ἀ­νε­παί­σθη­τα ἔ­κα­νε μιὰ μι­κρὴ κί­νη­ση χα­ρα­κί­ρι μὲ τὸ δε­ξί του χέ­ρι, κα­θὼς ἀν­τι­λή­φθη­κε ὅ­τι ὁ φοι­τη­τὴς ἦ­ταν Ἀ­με­ρι­κα­νο-α­σιά­της σὰν τὸν ἴ­διο καὶ πε­ρί­με­νε τὴ μοι­ραί­α ἐ­ρώ­τη­ση. Ἀντ’ αὐ­τῆς ὅ­μως ὁ φοι­τη­τὴς μὲ τὴ βα­θιὰ φω­νή του τὸν ρώ­τη­σε: «Μι­λή­σα­τε προ­η­γου­μέ­νως γιὰ τὰ κύ­ρια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὰ τοῦ ὑ­πέρ­μι­κρου δι­η­γή­μα­τος, καὶ ἦ­ταν πο­λὺ δι­α­φω­τι­στι­κὰ ὅ­σα μᾶς εἴ­πα­τε. Ποι­ά θὰ λέ­γα­τε, ἐν­τού­τοις, ὅ­τι εἶ­ναι τὰ ἐ­λά­χι­στα γνω­ρί­σμα­τα αὐ­τῶν τῶν δι­η­γη­μά­των, τὰ ὁ­ποῖ­α πρέ­πει κά­ποι­ος νὰ ἔ­χει στὸ μυα­λό του γιὰ νὰ γρά­ψει ἢ νὰ δι­α­βά­σει;»

       Ὁ Τζὰκ ἀ­να­κου­φί­στη­κε τό­σο μὲ τὴν ἐ­ρώ­τη­ση ποὺ δὲν ἔ­κρυ­ψε τὸ χα­μό­γε­λο στὰ χεί­λη του. Ἴ­σι­ω­σε τὸν για­κὰ στὸ σα­κά­κι του καὶ ἄρ­χι­σε νὰ ἀ­παν­τά­ει: «Ὅ­πως λέ­ει καὶ ὁ Στί­βεν Χέ­λερ στὴν εἰ­σα­γω­γὴ μιᾶς ἀ­κό­μα ἐ­ξαι­ρε­τι­κῆς ἀν­θο­λο­γί­ας —μὲ τί­τλο Ἀ­να­πάν­τε­χη Μυ­θο­πλα­σί­α. Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὰ Ὑ­πέρ­μι­κρα Δι­η­γή­μα­τα— ἀλ­λὰ καὶ ἀ­πὸ τὴ δι­κή μου ἐμ­πει­ρί­α ὡς συγ­γρα­φέ­ας τό­σο μι­κρῶν δι­η­γη­μά­των, τὰ κύ­ρια γνω­ρί­σμα­τα, ἢ μᾶλ­λον προ­ϋ­πο­θέ­σεις, ποὺ πρέ­πει νὰ ἔ­χει στὸ μυα­λό του ἕ­νας ἐ­πί­δο­ξος συγ­γρα­φέ­ας ἢ ἀ­να­γνώ­στης εἶ­ναι “ἀ­φε­νὸς ἡ μι­κρὴ ἔ­κτα­ση καὶ ἀ­φε­τέ­ρου ἕ­νας ση­μαν­τι­κῆς διά­ρκειας καὶ ἰ­σχύ­ος ἀ­πό­η­χο­ς”. Ἑ­πο­μέ­νως, ὅ­πως εἴ­πα­με καὶ προ­η­γου­μέ­νως: Συν­το­μί­α καὶ Ἀ­πό­η­χος.»

       Πολ­λὰ χέ­ρια ση­κώ­θη­καν στὸν ἀ­έ­ρα ἐ­κεί­νη τὴ στιγ­μή, ἀ­φοῦ οἱ φοι­τη­τὲς σὰν νὰ ξύ­πνη­σαν ἀ­πὸ λή­θαρ­γο, κα­τά­λα­βαν πὼς πρό­κει­ται γιὰ ἕ­να εἶ­δος ποὺ ται­ριά­ζει τό­σο στὴν ἰ­δι­ο­συγ­κρα­σί­α τους —τί σύν­το­μο ἄ­ρα­γε δὲν ται­ριά­ζει σὲ ἕ­να φοι­τη­τή;— ἀλ­λὰ καὶ στὴν ἀγ­γλό­φω­νη κα­τα­γω­γή τους.

       Ὁ Τζὰκ ἄρ­χι­σε νὰ δεί­χνει πρὸς τοὺς ἰ­δι­ο­κτῆ­τες τῶν χε­ρι­ῶν καὶ νὰ ἀ­παν­τᾶ στὶς ἐ­ρω­τή­σεις τους, ποὺ στὴν πλει­ο­νό­τη­τά τους ἀ­φο­ροῦ­σαν τὴν οὐ­σί­α. Δη­λα­δὴ πῶς γρά­φε­ται ἕ­να τέ­τοι­ο δι­ή­γη­μα, πό­ση ἔ­κτα­ση μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει, ποῦ τὸ βρί­σκου­με, πό­σο δι­α­δε­δο­μέ­νο εἶ­ναι. Ὁ Τζὰκ ἀ­παν­τοῦ­σε κά­πως μη­χα­νι­κά, ἀ­φοῦ τὶς ἐ­ρω­τή­σεις αὐ­τὲς τὶς εἶ­χε ἀ­παν­τή­σει ἑ­κα­τον­τά­δες φο­ρὲς τὰ τε­λευ­ταῖ­α χρό­νια. Πάν­τα λέ­ξεις με­τρᾶ­νε αὐ­τὰ τὰ παι­διά, σκέ­φτη­κε. «Γράψ­τε τὶς 1.500 ποὺ εἶ­ναι ὁ μέ­γι­στος ἀ­ριθ­μὸς λέ­ξε­ων ποὺ χρει­ά­ζον­ται πρῶ­τα καὶ με­τὰ ἀ­πο­φα­σί­στε μό­νοι σας ἂν εἶ­ναι μι­νι­α­τού­ρα ἢ ὄ­χι», τοὺς εἶ­πε. «Τὸ συν­το­μό­τε­ρο δι­ή­γη­μα ποὺ ἀ­πο­δί­δε­ται στὸν Ἔρ­νε­στ Χέ­μιν­γου­ε­ϊ ἀ­πο­τε­λεῖ­ται ἀ­πὸ ἕ­ξι λέ­ξεις», τοὺς δι­έ­κο­ψε ἀ­παν­τών­τας κο­φτά. «“Πρὸς πώ­λη­ση: Παι­δι­κὰ πα­πού­τσια. Ἐν­τε­λῶς ἀ­φό­ρε­τα.” Καὶ ὅ­μως λέ­ει μιὰ ὁ­λό­κλη­ρη ἱ­στο­ρί­α μέ­σα σὲ αὐ­τὲς τὶς λέ­ξεις, ἂν τὸ κα­λο­σκε­φτεῖ­τε. Τὸ ἴ­διο κά­νει καὶ ὁ Γερ­μα­νὸς Φλό­ριαν Μά­ιμ­περγκ ποὺ ξε­κί­νη­σε ἐν­θου­σι­α­σμέ­νος ἀ­πὸ τὸ T­w­i­t­ter, ποὺ εἶ­μαι σί­γου­ρος πὼς ὅ­λοι χρη­σι­μο­ποι­εῖ­τε, νὰ γρά­φει δι­η­γή­μα­τα ποὺ χω­ροῦν μέ­σα στοὺς λί­γους χα­ρα­κτῆ­ρες ποὺ προ­σφέ­ρει αὐ­τὸ τὸ μέ­σο ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας. Πολ­λὲς φο­ρὲς δὲν εἶ­ναι ὅ­τι δὲν θέ­λου­με νὰ γρά­ψου­με πα­ρα­πά­νω, εἶ­ναι ὅ­τι δὲν μπο­ροῦ­με, δὲν μᾶς ἐ­πι­τρέ­πει ὁ χῶ­ρος δη­λα­δή. Καὶ γιὰ νὰ ἀ­παν­τή­σω στὴν ἐ­ρώ­τη­ση τῆς κο­πέ­λας ἐ­κεῖ πί­σω, ἔ­τσι ξε­κί­νη­σαν τὰ δι­η­γή­μα­τα αὐ­τά. Ἀ­πὸ τὴν ἀ­νάγ­κη τοῦ ἀ­να­γνώ­στη —καὶ ταυ­τό­χρο­να τὴ δι­α­φο­ρε­τι­κὴ τα­χύ­τη­τα πρόσ­λη­ψης ποὺ δι­α­θέ­τει στὴν Ἐ­πο­χὴ τῆς Πλη­ρο­φο­ρί­ας ποὺ ζοῦ­με— νὰ γί­νον­ται ὅ­λα γρή­γο­ρα. Ἑ­πο­μέ­νως, ἡ λο­γο­τε­χνί­α καὶ δὴ τὸ ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα πα­ρα­σύρ­θη­κε ἀ­πὸ τὴν τα­χύ­τη­τα τῆς ζω­ῆς μας καὶ οἱ ἀ­να­γνῶ­στες ποὺ πλέ­ον εἶ­ναι ἀ­κό­μα πιὸ ἀ­παι­τη­τι­κοὶ θέ­λουν νὰ δι­α­βά­σουν λί­γα, ἀλ­λὰ νὰ προσ­λαμ­βά­νουν πολ­λά. Καὶ οἱ Ἡ­νω­μέ­νες Πο­λι­τεῖ­ες, λό­γῳ αὐ­τῆς τῆς φυ­σι­κῆς ρο­πῆς τους πρὸς κα­θε­τὶ τε­χνο­λο­γι­κὸ καὶ πρω­το­πό­ρο, ἀ­πο­τέ­λε­σαν τὴ φυ­σι­κὴ γε­νέ­τει­ρα τοῦ δι­η­γή­μα­τος αὐ­τοῦ του τύ­που. Συμ­πε­ρα­σμα­τι­κά, λοι­πόν, θὰ ἔ­λε­γα πὼς τὸ δι­ή­γη­μα-μι­νι­α­τού­ρα ἢ ἀ­στρα­πὴ ὅ­πως τὸ ὀ­νο­μά­ζουν κά­ποι­οι ἀ­πο­τε­λεῖ τὸ δι­ή­γη­μα ποὺ μᾶς ται­ριά­ζει καὶ μπο­ρεῖ νὰ μᾶς συ­νο­δεύ­σει παν­τοῦ στὴν κα­θη­με­ρι­νό­τη­τά μας. Ὑ­πάρ­χει μιὰ πα­νέ­μορ­φη ται­νί­α τοῦ Φραν­σου­ὰ Τρυ­φὼ ποὺ πι­θα­νὸν νὰ μὴν ἔ­χε­τε δεῖ, ἀλ­λὰ βα­σί­ζε­ται σὲ μιὰ σύν­το­μη νου­βέ­λα τοῦ Ἀ­με­ρι­κα­νοῦ συγ­γρα­φέ­α Ρέ­ι Μπράν­τμπε­ρι καὶ πα­ρου­σιά­ζει μιὰ δυ­στο­πι­κὴ κοι­νω­νί­α στὸ μέλ­λον, ὅ­που ἡ ἀ­νά­πτυ­ξη κρι­τι­κῆς σκέ­ψης μέ­σῳ τῶν βι­βλί­ων ἀ­πα­γο­ρεύ­ε­ται διὰ νό­μου καὶ ἡ κα­το­χὴ βι­βλί­ων ἀ­πο­τε­λεῖ ἔγ­κλη­μα καὶ δι­ώ­κε­ται ποι­νι­κά, ἐ­νῶ τὰ βι­βλί­α καί­γον­ται. Μιὰ ἀ­ναρ­χι­κὴ κοι­νό­τη­τα ἔ­χει βρεῖ ἕ­ναν τρό­πο νὰ δι­α­τη­ρεῖ τὴ γνώ­ση ἀ­πο­στη­θί­ζον­τας βι­βλί­α. Ἡ ἐ­ρώ­τη­σή μου εἶ­ναι: μπο­ρεῖς στὴν πραγ­μα­τι­κὴ ζω­ὴ νὰ τὸ κά­νεις αὐ­τὸ μὲ τὸ Μόμ­πι Ντίκ, γιὰ πα­ρά­δειγ­μα;»

       Ὄ­χι, κού­νη­σαν χα­μο­γε­λών­τας τὰ κε­φά­λια τους οἱ φοι­τη­τὲς καὶ φοι­τή­τρι­ες.

       «Μὲ ἕ­να δι­ή­γη­μα μι­σῆς σε­λί­δας ἢ ἕ­να ποί­η­μα θὰ μπο­ρού­σα­τε ὅ­μως;»

       «Ναί», εἶ­παν μὲ ἕ­να στό­μα καὶ κά­πως πα­νη­γυ­ρι­κὰ καὶ ἀ­να­κου­φι­σμέ­νοι ποὺ δὲν θὰ τοὺς ἔ­βα­ζε νὰ ἀ­πο­στη­θί­σουν κα­νέ­να βι­βλί­ο.

       «Ὁ συγ­γρα­φέ­ας Ρί­τσαρντ Μπά­ους», συ­νέ­χι­σε φα­νε­ρὰ εὐ­χα­ρι­στη­μέ­νος ὁ Τζάκ, «ἀ­να­κά­λυ­ψε πὼς ὅ­ταν μιὰ ἱ­στο­ρί­α εἶ­ναι τό­σο συμ­πυ­κνω­μέ­νη ὅ­σο τὸ ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα, ἡ οὐ­σί­α της τεί­νει νὰ παίρ­νει με­γα­λύ­τε­ρες δι­α­στά­σεις· δη­λα­δὴ γιὰ νὰ λει­τουρ­γή­σει μιὰ τέ­τοι­α ἱ­στο­ρί­α σὲ τό­σο λί­γο χῶ­ρο, τὸ θέ­μα της πρέ­πει νὰ εἶ­ναι ἀ­να­λο­γι­κὰ με­γα­λύ­τε­ρο. Εἶ­ναι αὐ­τὸ ποὺ σᾶς ἔ­λε­γα νω­ρί­τε­ρα πε­ρὶ ἔ­κτα­σης ἀλ­λὰ καὶ σπου­δαι­ό­τη­τας τοῦ νο­ή­μα­τος. Καὶ ἡ Ἀ­με­ρι­κα­νί­δα συγ­γρα­φέ­ας Γκρέ­ις Πέ­ι­λι συμ­πλη­ρώ­νει: “Ἕ­να δι­ή­γη­μα βρί­σκε­ται πιὸ κον­τὰ στὸ ποί­η­μα πα­ρὰ σὲ ἕ­να μυ­θι­στό­ρη­μα (τὸ ἔ­χω πεῖ ἕ­να ἑ­κα­τομ­μύ­ριο φο­ρές) καὶ ὅ­ταν εἶ­ναι πά­ρα πο­λὺ σύν­το­μο —1,5, 2,5 σε­λί­δες— πρέ­πει νὰ δι­α­βά­ζε­ται σὰν ποί­η­μα. Δη­λα­δὴ ἀρ­γά. Οἱ ἀ­να­γνῶ­στες ποὺ τοὺς ἀ­ρέ­σει νὰ προ­σπερ­νοῦν πε­ρι­γρα­φὲς ἢ ἀ­φη­γή­σεις δὲν μπο­ροῦν νὰ τὸ κά­νουν σὲ μιὰ τρι­σέ­λι­δη ἱ­στο­ρί­α.” Βλέ­πε­τε, λοι­πόν, πῶς οἱ Ἀ­με­ρι­κα­νοὶ κυ­ρί­ως συγ­γρα­φεῖς κα­τα­νο­οῦν τὴ ση­μα­σί­α τοῦ ὑ­βρι­δί­ου αὐ­τοῦ καὶ πει­ρα­μα­τί­ζον­ται καὶ οἱ ἴ­διοι μὲ ὁ­λό­κλη­ρες συλ­λο­γὲς γε­μά­τες ἀ­πὸ λο­γο­τε­χνι­κὲς μι­νι­α­τοῦ­ρες, βα­δί­ζον­τας μά­λι­στα στὰ χνά­ρια τοῦ μι­νι­μα­λι­σμοῦ τοῦ Ρέ­ι­μοντ Κάρ­βερ καὶ τοῦ Τσὰρλς Μπου­κόβ­σκι, ποὺ ἐ­νη­με­ρώ­θη­κα πὼς δι­δα­χθή­κα­τε στὸ πε­ρα­σμέ­νο ἑ­ξά­μη­νο καὶ δὲν πρό­κει­ται νὰ σᾶς ἀ­να­λύ­σω ἐ­δῶ, ἀλ­λὰ θὰ σᾶς πῶ ἕ­να ἀ­νέκ­δο­το. Ὁ Τζὸν Γκάρ­ντνερ, ὁ μέν­το­ρας τοῦ Κάρ­βερ τὸν συμ­βού­λε­ψε κά­πο­τε νὰ γρά­φει μιὰ ἱ­στο­ρί­α μὲ 15 λέ­ξεις, ἀν­τὶ γιὰ 25 ποὺ εἶ­χε γρά­ψει ὁ ἴ­διος. Καὶ ὁ ἐκ­δό­της καὶ ἐ­πι­με­λη­τὴς τῶν γρα­πτῶν τοῦ Κάρ­βερ, ὁ Γκόρ­ντον Λίς, τοῦ ἔ­δω­σε μιὰ ἀ­κό­μα πιὸ ἀ­κραί­α συμ­βου­λή: νὰ χρη­σι­μο­ποι­εῖ 5 λέ­ξεις ἀν­τὶ γιὰ τὶς 15 τοῦ Γκάρ­ντνερ.»

       Γέ­λια ἀ­κού­στη­καν στὸ ἀμ­φι­θέ­α­τρο, ἐ­νῶ ὅ­λα τα μά­τια ἔ­λαμ­παν ποὺ σή­μαι­νε πὼς ὁ Τζὰκ εἶ­χε του­λά­χι­στον κεν­τρί­σει τὸ ἐν­δι­α­φέ­ρον τους.

       Ἐ­κεί­νη τὴ στιγ­μὴ πε­τά­χτη­κε ὁ Λά­ι­ο­νελ ἀ­πὸ πί­σω του καὶ δή­λω­σε μ’ ἐ­κεί­νη τὴν πομ­πώ­δη ἡ­μι-βρε­τα­νι­κὴ προ­φο­ρά του πὼς εἶ­χε νὰ κά­νει μιὰ ἐ­ρώ­τη­ση. «Μιὰ καὶ ἀ­σχο­λεῖ­στε καὶ μὲ τὴ φυ­το­κο­μί­α τῆς γε­νέ­τει­ράς σας, τὰ πε­ρι­βό­η­τα Μπον­ζά­ι, πῶς θὰ λέ­γα­τε ὅ­τι τὸ ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα ὁ­μοιά­ζει μὲ αὐ­τὴ τὴν ἰ­α­πω­νι­κὴ τέ­χνη;»

       Ὁ Τζὰκ ἔ­νι­ω­σε νὰ ζα­λί­ζε­ται. Εἶ­χε τε­λει­ώ­σει τὴ δι­ά­λε­ξή του χω­ρὶς νὰ δε­χτεῖ κα­μί­α ἐ­ρώ­τη­ση γι’ αὐ­τὸ καὶ τώ­ρα ποὺ θὰ ἔ­λε­γε ἀν­τί­ο, ἔρ­χε­ται ὁ ἀ­νό­η­τος νὰ τοῦ κά­νει τὴν ἐ­ρώ­τη­ση ποὺ σι­χαι­νό­ταν. Αὐ­τὴ τὴ φο­ρὰ ὅ­μως δὲν κά­θι­σε νὰ ἀ­να­λύ­σει τὰ ἅ­παν­τα τῆς ἰ­α­πω­νι­κῆς φυ­το­κο­μί­ας, ὅ­πως εἶ­χε δο­κι­μά­σει νὰ κά­νει κά­πο­τε μπρο­στὰ σὲ ἕ­να κοι­νὸ ποὺ χα­σμου­ρι­ό­ταν. Τοῦ ἔ­δω­σε μιὰ ὑ­πέρ­μι­κρη ἀ­πάν­τη­ση γιὰ νὰ τὸν ξε­φορ­τω­θεῖ: «ἐ­πει­δὴ ἡ τέ­χνη τῆς κα­τα­σκευ­ῆς φυ­τῶν Μπον­ζά­ι, σχε­τί­ζε­ται μὲ τὴν καλ­λι­τε­χνι­κὴ καὶ συ­στη­μα­τι­κὴ σμί­κρυν­ση με­γά­λων φυ­τῶν, μὲ σκο­πὸ τὴ δι­α­τή­ρη­ση τῆς οὐ­σί­ας τους, ἀλ­λὰ ὄ­χι καὶ τοῦ με­γέ­θους τους. Ἐ­πει­δὴ καὶ τὰ δύ­ο ἀ­πο­τε­λοῦν μι­νι­α­τοῦ­ρες κά­ποι­ας με­γα­λύ­τε­ρης μορ­φῆς φυ­τοῦ καὶ δι­η­γή­μα­τος ἀν­τί­στοι­χα.»

       Ὁ Λά­ι­ο­νελ πῆ­γε νὰ πεῖ κά­τι πα­ρα­πά­νω, ἀλ­λὰ ὁ Τζὰκ τὸν ἔ­κο­ψε ἀ­πό­το­μα γυρ­νών­τας στοὺς φοι­τη­τές.

       «Αὐ­τὸ ποὺ πρέ­πει ὅ­λοι νὰ κρα­τή­σου­με στὸ μυα­λό μας εἶ­ναι πὼς τὸ ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα ἢ Μπον­ζά­ι ἂν θέ­λε­τε, μοιά­ζει μὲ αὐ­τὸ ποὺ καὶ ἐ­γὼ πε­ρι­έ­γρα­ψα στὸ “Ἄ­ρω­μα Λέ­ξε­ω­ν” ποὺ σᾶς δι­ά­βα­σα νω­ρί­τε­ρα. Ἕ­να με­γα­λύ­τε­ρο καὶ βα­θύ­τε­ρο νό­η­μα καὶ μιὰ με­γα­λύ­τε­ρης ἔ­κτα­σης ἱ­στο­ρί­α καὶ μιὰ πιὸ γε­μά­τη καὶ ὁ­λο­κλη­ρω­μέ­νη ζω­ὴ τῶν ἡ­ρώ­ων βρί­σκε­ται κλει­σμέ­νη στὸ μπου­κα­λά­κι μιᾶς πα­ρα­γρά­φου ἢ μιᾶς σε­λί­δας. Καὶ αὐ­τὸς ποὺ κα­τα­φέρ­νει νὰ τι­θα­σεύ­σει τὸν λό­γο φα­νε­ρώ­νει μιὰ ἀ­ξι­ο­θαύ­μα­στη συγ­γρα­φι­κὴ ἱ­κα­νό­τη­τα. Σᾶς εὐ­χα­ρι­στῶ!»

       Χει­ρο­κρο­τή­μα­τα ξέ­σπα­σαν ἀ­μέ­σως μό­λις τε­λεί­ω­σε τὴ φρά­ση του ὁ Τζὰκ κι ἕ­να κοκ­κί­νι­σμα ἔ­κα­νε τα­χύ­τα­τα τὴ δι­α­δρο­μὴ ἀ­πὸ τὴν καρ­διὰ στὰ μά­γου­λά του, κά­νον­τάς τον νὰ φαί­νε­ται σὰν νὰ εἶ­χε μό­λις γυ­ρί­σει ἀ­πὸ τὸ γυ­μνα­στή­ριο.

       Στὸ ἀ­ε­ρο­πλά­νο τῆς ἐ­πι­στρο­φῆς, ὁ Τζὰκ ἀ­να­λο­γί­στη­κε πὼς οἱ φρι­κτοὶ πό­νοι στὰ δά­χτυ­λά του, ὅ­ταν ὁ παπ­πούς του τὸν ἔ­βα­ζε ὧ­ρες ἀ­τε­λεί­ω­τες νὰ κλα­δεύ­ει τὰ φυ­τὰ γιὰ νὰ φτιά­ξει τὰ δι­κά του Μπον­ζά­ι, δὲν πῆ­γαν χα­μέ­νοι, κα­θὼς τώ­ρα εἶ­χε ἐ­ξε­λι­χθεῖ σὲ σπου­δαῖ­ο φυ­το­κό­μο τῆς γλώσ­σας καὶ οἱ ἱ­στο­ρί­ες αὐ­τὲς ἀ­πο­τε­λοῦ­σαν στιγ­μι­ό­τυ­πα τῆς ζω­ῆς του.

 

   16 Ἰ­α­νου­α­ρί­ου 2011

 

 

 Πηγή: περ. Πλανόδιον ἀρ. 50, Ἰούνιος 2011.

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης (Ἀ­θή­να, 1972). Ποι­η­τής, δι­η­γη­μα­το­γρά­φος, με­τα­φρα­στής. Ἔ­χει δι­δα­κτο­ρι­κὸ στὴν Ἀ­με­ρι­κα­νι­κὴ Ποί­η­ση. Δι­δά­σκει στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Κύ­πρου. Ἔ­χει δη­μο­σι­εύ­σει τὴν ποι­η­τι­κὴ συλ­λο­γὴ Μιᾶς Στα­γό­νας Χρό­νος (Ἐκ­δό­σεις Πλα­νό­διον, 2009) καὶ τὴ συλ­λο­γὴ δι­η­γη­μά­των Ἀν­θρώ­πων Ὄ­νει­ρα (Ἐκ­δό­σεις Ἀντ. Στα­μού­λη, 2010). Ποι­ή­μα­τα καὶ δο­κί­μιά του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ πολ­λὰ λο­γο­τε­χνι­κὰ πε­ρι­ο­δι­κὰ τῆς Ἑλ­λά­δας καὶ τοῦ ἐ­ξω­τε­ρι­κοῦ.

  

 

Ση­μεί­ω­μα τοῦ Ἐ­πι­με­λη­τῆ τοῦ τεύχους ἀρ. 50 τοῦ Πλανόδιου γιὰ τὸ ἀμερικανικὸ μικρὸ διήγημα:

 

ΤΟΝ τε­λευ­ταῖ­ο ἑ­νά­μι­ση χρό­νο πε­ρί­που, ἀ­πὸ τὸν Νο­έμ­βριο τοῦ 2010 κι ὕ­στε­ρα —ἔ­πει­τα ἀ­πὸ προ­τρο­πὴ τοῦ Γιά­ννη Πα­τί­λη νὰ ἀ­να­λά­βω τὴν ἐ­πι­μέ­λεια τοῦ πα­ρόν­τος ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τος στὸ ἀγ­γλό­φω­νο ὑ­πέρ­μι­κρο δι­ή­γη­μα— διά­βα­σα, ἀ­ξι­ο­λό­γη­σα καὶ ἀ­νέ­λυ­σα πά­νω ἀ­πὸ 1.000 δι­η­γή­μα­τα-μι­νι­α­τοῦ­ρες. Στὴ συ­νέ­χεια, κα­τέ­λη­ξα νὰ ἐ­πι­λέ­ξω πε­ρί­που 70 ἀ­πὸ αὐ­τὰ (στὸ τεῦ­χος αὐ­τὸ δη­μο­σι­εύ­ον­ται τὰ 43) μέ­σα ἀ­πὸ 5 δι­α­φο­ρε­τι­κὲς συλ­λο­γές, τὰ ὁ­ποῖ­α εἴ­τε με­τέ­φρα­σα ὁ ἴ­διος εἴ­τε ἔ­δω­σα σὲ πολ­λοὺς δι­α­φο­ρε­τι­κοὺς με­τα­φρα­στές, γιὰ νὰ ὑ­πάρ­χει ποι­κι­λί­α φω­νῶν καὶ με­τα­φρα­στι­κῶν ἀ­πό­ψε­ων. Τὰ κρι­τή­ρια τὰ ὁ­ποῖ­α ἔ­θε­σα προ­σω­πι­κὰ καὶ κα­τό­πιν με­λέ­της πολ­λῶν ἄρ­θρων καὶ κει­μέ­νων σχε­τι­κὰ μὲ τὰ ὑ­πέρ­μι­κρα δι­η­γή­μα­τα ἦ­ταν (α) τὸ πό­σο ἐν­δι­α­φέ­ρου­σα ἦ­ταν ἡ ἱ­στο­ρί­α ἢ ὁ τρό­πος γρα­φῆς της, (β) ἡ ἔ­κτα­σή της ποὺ ἤ­θε­λα νὰ ποι­κίλ­λει ἀ­πὸ μιὰ πα­ρά­γρα­φο ἕ­ως 2 σε­λί­δες καὶ (γ) ὁ ἀ­πό­η­χος ποὺ πι­θα­νὸν ἀ­φή­νει κά­θε ἱ­στο­ρί­α καὶ τὰ νο­ή­μα­τα καὶ θέ­μα­τα ποὺ κα­λεῖ­ται ὁ ἀ­να­γνώ­στης νὰ ἀ­να­κα­λύ­ψει ἀ­φοῦ τε­λει­ώ­σει τὴν ἀ­νά­γνω­σή της. Τὸ ἀ­πο­τέ­λε­σμα εἶ­ναι αὐ­τὸ ποὺ κρα­τᾶ­τε στὰ χέ­ρια σας κι ἐλ­πί­ζω νὰ ἀ­πο­λαύ­σε­τε ὅ­πως τὸ ἀ­πό­λαυ­σα κι ἐ­γὼ ὁ ἴ­διος.

Κα­λὴ ἀ­νά­γνω­ση!

 

Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης

16 Ἰ­α­νου­α­ρί­ου 2011