Σωτήρης Παστάκας
Θόδωρος ὁ ἰδεολόγος
ΘΟΔΩΡΟΣ ἦταν ὄμορφο παιδί, προικισμένο ἀπὸ τὴ φύση κι εἶχε εὐγενικοὺς τρόπους, μιὰ ἔμφυτη εὐγένεια ποὺ προέρχεται πάντα καὶ μόνο ἀπὸ καλὰ παιδικὰ χρόνια καὶ σωστὴ ἀνατροφή. Κατέφτασε στὸ Δαφνὶ περιτριγυρισμένος ἀπὸ μιὰ ἅλω ἐπαναστάτη καὶ μποὲμ χαρακτήρα, ἀφοῦ γρήγορα μάθαμε πὼς ἐγκατέλειψε τὴν οἰκογενειακὴ Ψυχιατρικὴ Κλινικὴ σὲ κάποια πόλη τῆς Θεσσαλίας, γιὰ νὰ ὑπηρετήσει ὡς ἐπιμελητὴς βήτα στὸ νεοσύστατο Ἐθνικὸ Σύστημα Ὑγείας. Ἡ ἀπόρριψη τοῦ ρόλου τοῦ Κλινικάρχη, ποὺ τοῦ εἶχαν προετοιμάσει οἱ γονεῖς του ὡς ἰδιοκτῆτες μεγάλης Ψυχιατρικῆς Κλινικῆς, φάνταζε στὰ μάτια μας ὡς ἔμπρακτη ἀπόδειξη τῆς ἰδεολογίας τοῦ Θοδωρῆ. Ἦταν ἡ ἐποχή, θὰ μοῦ πεῖτε, καὶ θὰ συμφωνήσω μαζί σας, «ἐπαναστατικὴ» καὶ ὁ Θόδωρος δὲν ἀποκλείεται νὰ ἔκανε τὴ μεγαλοπρεπῆ χειρονομία του ἀπὸ μιμητισμὸ καὶ μόνο.
Ἀπὸ «μιμητισμὸ» μιὰ ὁλόκληρη γενιὰ Ἑλλήνων τοῦ ἐξωτερικοῦ, ὅπως κι ἐγώ, ἐπιστρέψαμε νὰ ὑπηρετήσουμε τὴν «πατρίδα» πρὸς τὸ τέλος τῆς δεκαετίας τοῦ ’70, ὑπακούοντας στὸ γενικὸ σύνθημα τῆς ἐποχῆς νὰ δώσουμε ὅλες μας τὶς δυνάμεις στὴν ἀνασυγκρότηση τῆς Ἑλλάδας, μετὰ τὴ χούντα τῶν συνταγματαρχῶν. Ἡ δική μου ἑρμηνεία ἦταν πὼς μᾶς καθόρισε, πέρα ἀπὸ κομματικὲς ἐπιταγές, ὁ Θίασος τοῦ Θόδωρου Ἀγγελόπουλου: μᾶς ἔπιασε κάτι σὰν φαρμακερὴ νοσταλγία γιὰ τὸν τόπο μας, ἀρχέγονες μνῆμες ξύπνησε αὐτὸ τὸ φίλμ, τὸ μόνο ἑλληνικὸ φὶλμ ποὺ εἶχαν παίξει τότε οἱ κινηματογράφοι τῆς Εὐρώπης σὲ πρώτη προβολή, κι ὄχι οἱ κακοαερισμένες γεμάτες καπνὸ σάλες τῶν σινεκλάμπ.
Ὁ Θόδωρος, ἐκείνη τὴν «ἐπαναστατικὴ» ἐποχή, δὲν ἔνιωθε μόνος. Εἶχε παρέα τὸν Ἄρη, ποὺ εἶχε ἐγκαταλείψει τὴ θέση του καὶ τὴν καριέρα σὲ χρηματιστηριακὸ κολοσσὸ μὲ ἕδρα τὴ Γενεύη γιὰ νὰ ἀκολουθήσει τὸ ὄνειρό του νὰ γίνει ψυχίατρος. Μετὰ τὸ πτυχίο του μὲ ἄριστα στὴν Ἰατρική, ἀκολούθησε τὶς συμβουλὲς τοῦ ἑκατομμυριούχου πεθεροῦ του καὶ διέπρεψε στὰ οἰκονομικά. Στὰ σαράντα του χρόνια, ὡς ἐπακόλουθό τῆς κρίσης συνειδήσεως ποὺ συνοδεύει τὴ συγκεκριμένη ἡλικία, τὰ ἐγκατέλειψε ὅλα: ἐπιχειρήσεις, γυναίκα, ἕναν γιὸ καὶ τὶς ἐλβετίες, ξέθαψε ἀπὸ τὸ συρτάρι του τὸ πτυχίο τῆς Ἰατρικῆς καὶ ἦρθε ὡς ἁπλὸς εἰδικευόμενος στὸ Δαφνί. Πέρα ἀπὸ τὸν Θόδωρο καὶ τὸν Ἄρη, ἄλλοι ἔφευγαν ἀπὸ τὸ Δαφνὶ καὶ τὴν Ἀθήνα γιὰ νὰ στελεχώσουν μονάδες τοῦ ΕΣΥ καθ’ ἅπασα τὴν ἐπικράτεια. Μέσα σὲ μιὰ ἐποχὴ γεμάτη ἀπὸ ἰδεολογικὲς ζυμώσεις κι ἀναζητήσεις, δὲν πήραμε ἀμέσως χαμπάρι τὴν ψυχοπαθολογία τοῦ Θοδωρῆ. Ἔπρεπε νὰ διαβάσουμε σὲ κάποια ἐφημερία τὰ ἱστορικὰ εἰσαγωγῆς ποὺ ἔγραφε γιὰ νὰ ὑποψιαστοῦμε πὼς κάτι δὲν πήγαινε καλὰ μαζί του. Τὸ θυμᾶμαι πολὺ καλὰ γιατί ἦταν μεγάλο μάθημα γιὰ μένα, ὡς εἰδικευόμενος τότε, πὼς μποροῦμε νὰ κάνουμε διάγνωση γιὰ κάποιον ἁπλῶς ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ γράφει: τὰ ἱστορικὰ τοῦ Θοδωρῆ ἦταν γεμάτα μουτζοῦρες, λουλουδάκια, ἀστράκια καὶ ἀναδείκνυαν τὴ χάλαση τῶν εἱρμῶν καὶ τῶν σκέψεών του. Τὸν ἀγκαλιάσαμε ἐκεῖ στὸ ἐφημερεῖο καὶ τελικὰ κάποιος συνάδελφος τὸν ἔπεισε νὰ ἀκολουθήσει φαρμακευτικὴ ἀγωγή. Ἦταν εἴπαμε ἡ ἐποχὴ ἐπαναστατική, ὅλοι οἱ συνάδελφοι ἤμασταν μιὰ ἀγκαλιά.
Ὅταν πληροφορηθήκαμε λίγα χρόνια ἀργότερα τὴν αὐτοκτονία τοῦ Θοδωρῆ σὲ κάποια φθηνὴ πανσιὸν στὴν Πλάκα, ὅπου διέμενε ἐξαρχῆς, ἀνίκανος ὅπως ἦταν νὰ κρατήσει σπίτι ἀπὸ μόνος του, τὸ θεωρήσαμε φυσικὸ ἐπακόλουθο μιᾶς ὁλόκληρης γενιᾶς. Ἡ αὐτοκτονία του σήμανε τὴ διαχωριστικὴ γραμμὴ ἀνάμεσά σὲ μιὰ παλιὰ ἐποχὴ καὶ τὴν καινούργια τῶν γιάπις καὶ τῆς ἐκρηκτικῆς οἰκονομικῆς ἀνόδου. Ἔτρεχαν πλέον τὰ πρῶτα προγράμματα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης στὸ Δαφνί. Ὅσοι τὰ εἶχαν πάρει δὲν μιλοῦσαν στοὺς ὑπόλοιπους καὶ τούμπαλιν. Οἱ ἐφημερίες ἀπὸ γιορτὴ καὶ τόπο συνάντησης ὅλων κατάντησαν ἁπλὴ ὑποχρέωση ποὺ ἔβγαζε ὁ καθένας μόνος του, σὲ πλήρη ἐρήμωση. Τὰ φράγκα ἦταν πολλὰ κι ὁ Θοδωρῆς μιὰ φευγαλέα θύμηση: ἄλλος ἕνας ἰδεολόγος ποὺ δὲν κατάφερε νὰ ὑπερβεῖ τὴν ἐποχή του καὶ πέθανε μαζί της.
Πηγή: Ὁ δόκτωρ Ψ καὶ οἱ ἀσθενεῖς του (ἀφηγήματα, Μελάνι, 2015).
Σωτήρης Παστάκας: (Λάρισα, 1954). Σπούδασε Ἰατρικὴ στὴ Ρώμη καὶ εἰδικεύτηκε στὴν Ψυχιατρικὴ στὸ ΨΝΑ (Δαφνί). Από τὸ 1985 καὶ γιὰ τριάντα χρόνια ἐργάστηκε ὡς ψυχίατρος στὴν Ἀθήνα. Ἀπὸ τὰ ἱδρυτικὰ μέλη τῆς Ἑταιρείας Ἔρευνας τῆς Συμπεριφορᾶς. Τὸ 1981 δημοσίευσε γιὰ πρώτη φορὰ τέσσερα ποιήματα στὸ λογοτεχνικὸ περιοδικὸ Τὸ Δέντρο (τχ. 20, Ἀπρίλιος 1981), τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε τακτικὸς συνεργάτης μέχρι τὸ 1987. Ἀπὸ τὸ 1988 ἦταν τακτικὸς συνεργάτης τοῦ λογοτεχνικοῦ περιοδικοῦ Πλανόδιον. Ἔχει δημοσιεύσει ἐπίσης συνεργασίες στὰ περιοδικὰ Τετράδια Ψυχιατρικῆς, Ὁ κόσμος τοῦ βιβλίου, Τὸ παραμιλητό, Σπαρμός, Ποίηση, Μανδραγόρας, Νέα Ἑστία καθὼς καὶ στὸ ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ Μεταθέσεις. Tὸ 2002 δημιούργησε, καὶ ἔκτοτε διευθύνει, τὴ διαδικτυακὴ ἐπιθεώρηση ποιητικῆς τέχνης www.poiein.gr Ἔχει ἐκδώσει δεκατέσσερις ποιητικὲς συλλογές, ἕνα θεατρικὸ μονόλογο, ἕνα βιβλίο μὲ δοκίμια καὶ μεταφράσεις Ἰταλῶν ποιητῶν. Ἔχει μεταφραστεῖ σὲ δώδεκα γλῶσσες καὶ τὸ βιβλίο τοῦ Food Line κυκλοφόρησε στὶς ΗΠΑ τὸ 2015. Τελευταῖο του βιβλίο: Ὁδηγὸς ἐπιβίωσης γιὰ νέους λογοτέχνες (Ἀπόπειρα, 2018).
Filed under: Αυτοβιογραφία,Ελληνικά,Ιστορία,Καθημερινά,Κοινωνικοί κώδικες,Νοσήματα,Πόλη-Χώροι,Παστάκας Σωτήρης,Περιγραφή,Χαρακτήρες,Ψυχογραφία | Tagged: Διήγημα,Λογοτεχνία,Σωτήρης Παστάκας | Τὰ σχόλια στὸ Σωτήρης Παστάκας: Θόδωρος ὁ ἰδεολόγος ἔχουν κλείσει