Χουὰν Ἐδουάρδο Θούνιγα (Juan Eduardo Zúñiga)
Συνέντευξη στὴν ἐφημερίδα ABC
ABC: Ξεκινήσατε τὴ συγγραφική σας καριέρα μὲ τὸ El coral y las aguas (1962) ποὺ διαδραματίζεται στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀλλὰ πραγματεύεται σύγχρονα ζητήματα.
Χ.Ε.Θ.: Αὐτὸ ποὺ ἔκανα ἦταν κάποιες μεταθέσεις σὲ αὐτὸν τὸν τόσο μακρινὸ κόσμο ὅπως ἦταν ὁ ἑλληνικός, καὶ ἐκμεταλλεύτηκα τὴν εὐκαιρία γιὰ νὰ ἀφηγηθῶ προσωπικὲς ἱστορίες νικητῶν καὶ ἡττημένων. Πιστεύω πὼς ὑπῆρχε σὲ αὐτὸ ἄφθονη ἐμπειρία ἀπὸ τὴ σύγχρονη ἐποχή. Χρησιμοποίησα ἕνα σύστημα συμβόλων, καὶ δὲν ἔγινε ἀντιληπτὸ στὸ σύνολό του τὸ περιεχόμενο κοινωνικῆς καταγραφῆς ποὺ ὑπῆρχε. Τὸ βιβλίο πέρασε ἀπαρατήρητο.
ABC: Τὸ ἑπόμενο μυθοπλαστικό σας ἔργο ἄργησε νὰ ἐμφανιστεῖ. Ἦταν τὸ Largo noviembre de Madrid (1980), διηγήματα μὲ θέμα τὸν Ἐμφύλιο Πόλεμο ποὺ ἀποστασιοποιοῦνται ἀπὸ τὴ συνηθισμένη ἀφήγηση τῆς ζωῆς τὰ χρόνια τοῦ πολέμου.
Χ.Ε.Θ.: Βρέθηκα μὲ ἕναν μικρὸ θησαυρὸ στὰ χέρια μου ἀπὸ ἀναμνήσεις ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ἐμένα ὅμως αὐτὸ ποὺ μὲ ἐνδιέφερε ἦταν ἡ ἐπίδραση ποὺ εἶχε ὁ πόλεμος στὴν ψυχολογία τῶν κατοίκων, ἢ τῶν ἀνθρώπων χωρὶς φωνή, σὲ μιὰ πόλη πολιορκημένη, ἀπειλούμενη ἀπὸ τοὺς βομβαρδισμούς, τὴν ἔλλειψη τροφῆς καὶ ὅλες τὶς δυσχέρειες τῆς καθημερινῆς ζωῆς. Καὶ νὰ διαπιστώσω τί ἄντεχε ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο ὃν κι ἀπὸ τὰ αἰώνια πάθη σὲ κάποιες τόσο δυσμενεῖς συνθῆκες.
ABC: Τὸ La tierra será un paraíso (1989) ἑστιάζεται στὸν μυστικὸ πόλεμο τῆς μεταπολεμικῆς περιόδου καὶ ἔχει στοιχεῖα συμπληρωματικοῦ κειμένου. Τὸ συλλάβατε ἔτσι;
Χ.Ε.Θ.: Νομίζω πὼς ναί, ἦταν ἡ ἱστορικὴ συνέχεια τῶν νικημένων. Ἡ ἐπώδυνη περιπέτεια αὐτῶν ποὺ δὲν ἦταν διατεθειμένοι νὰ μείνουν στὴν ἱστορία ὡς νικημένοι. Αὐτοὶ ἐφάρμοζαν ἕνα εἶδος πολέμου καὶ ἀντίστασης ἐνάντια σὲ ὅ,τι τοὺς περιέβαλε, κι ἐγὼ θέλησα νὰ τὸ σταχυολογήσω στὰ ξεχωριστὰ διηγήματα. Σταχυολόγησα, νὰ τὸ πῶ ἔτσι, τὴν παράνομη σκέψη, τὴν παράνομη συνείδηση τῆς γενικευμένης πολιτικῆς ἐναντίωσης, ἀνεξαρτήτως κομμάτων.
ABC: Ἡ Μαδρίτη συνέχιζε νὰ ἀποτελεῖ τὴ μυθοπλαστική σας ἐπικράτεια. Σᾶς ἐνδιέφερε κυρίως ἡ λογοτεχνικὴ εἰκόνα τῆς πρωτεύουσας, ὅπως ἔχει συμβεῖ μὲ συγγραφεῖς ὅπως οἱ Μεσονέρο, Πίο Μπαρόχα, Ραμὸν Γκόμεθ δὲ λὰ Σέρνα;
Χ.Ε.Θ.: Φυσικά, αἰσθάνομαι στενὰ συνδεδεμένος καὶ σὲ μεγάλο βαθμὸ ταυτισμένος μὲ αὐτοὺς τοὺς χρονικογράφους ποὺ εἶχε ἡ Μαδρίτη. Ἐντούτοις, λείπει ὁ τραγουδιστὴς τῆς Μαδρίτης ὅπως ἔχει ὑπάρξει σὲ ἄλλες πρωτεύουσες, γιατί αὐτὸ ποὺ ἔχει ὑπάρξει ἐδῶ εἶναι χρονικογράφοι, μιὰ σχολὴ Μαδριλένων, ποὺ μᾶλλον εἶναι κάτι σὰν ἠθογράφοι. Ἀπὸ τὴ Μαδρίτη ἔχει λείψει ἕνας ἐρωτικὸς θερμοκέφαλος νὰ τραγουδήσει γι’ αὐτήν.
ABC: Tὸ μεγαλύτερο μέρος στὸ ἔργο σας καταλαμβάνει τὸ διήγημα, ἡ σύντομη ἱστορία, ἡ μικρὴ φόρμα. Ποῦ ὀφείλεται αὐτό;
Χ.Ε.Θ.: Γιὰ μένα τὸ διήγημα σχετίζεται σὲ κάποιο βαθμὸ μὲ τὴ φυσιολογία, τὸ ἴδιο ποὺ θὰ λέγαμε καὶ γιὰ τὸν Προυστ ὡς πρὸς τὸ ὅτι τὸ ἔργο του σχετίζεται μὲ τὸ ἄσθμα ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἔπασχε, ἔχω κάτι σὰν καμπύλη δημιουργίας καὶ γράφω διηγήματα ποὺ δὲν ξεπερνοῦν τὸν τάδε ἀριθμὸ σελίδων μὲ ἕναν τρόπο μηχανικό. Ὄχι ὅτι τὸ προτείνω στὸν ἑαυτό μου, ἁπλὰ ὅταν ὁλοκληρώνω τὸ διήγημα, αὐτὸ βρίσκεται στὶς δέκα σελίδες ἢ λιγότερο. Ἴσως οἱ νευρῶνες μου νὰ μὴν εἶναι γιὰ περισσότερο. Νοιώθω γοητευμένος ἀπ’ αὐτὴ τὴ βραχύτητα λὲς καὶ μὲ ἔχει σκλαβώσει ἡ αἴσθηση τῆς συγκινητικότητας ἀπὸ τὴν ὁποία βρίθει ἡ ποίηση. Δὲν ξέρω ἂν ἔχω τὴ λυρικὴ ἔφεση τοῦ ἀποτυχημένου ποιητῆ.
ABC: Αὐτὴ ἡ ποιητικὴ ἐπικέντρωση εἶναι κάτι παραπάνω ἀπὸ φανερὴ στὸ Misterios de los días y las noches, καὶ σᾶς προσομοιάζει ξεκάθαρα μὲ τὸν Τουργκένιεφ καὶ τὸν Τσέχωφ. Δὲν ξέρω ἂν συμφωνεῖτε.
Χ.Ε.Θ.: Ὁ Τουργκένιεφ εἶναι ὁ μέγας γνώστης τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καὶ αὐτῶν τῶν λεπτεπίλεπτων συναισθηματικῶν ἀποχρώσεων, τῆς ψυχολογίας καὶ τῆς ἕνωσης τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ τοπίο. Αὐτὸ μὲ ἔχει προσελκύσει περισσότερο σὲ ἐκεῖνον. Ὁ Τσέχωφ διακρίνεται ἀπὸ μεγάλη εὐαισθησία ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀντίληψη τοῦ ἀνθρώπινου πόνου, ποὺ κι ἐγὼ τὴν ἔχω νοιώσει. Εἶναι λογικὸ νὰ αἰσθάνομαι πολὺ κοντὰ καὶ στοὺς δύο. Μὲ αὐτὸ τὸ βιβλίο ἐπεδίωξα νὰ κάνω ἕνα εἶδος πειράματος, γιατί θεωροῦσα πάντα τὸν ἑαυτό μου τεκμηριωτῆ τῆς πραγματικότητας, κι ἔτσι δέχτηκα τὴν πρόκληση τοῦ φανταστικοῦ, τοῦ ἀδύνατου, τοῦ ἀνύπαρκτου. Κι ἐπίσης θέλησα νὰ ἁπλώσω τὸ χέρι μου στὴν ποιητικὴ πρόζα.
ABC: Μὲ τὸ Flores de plomo ἐπιμένετε στὸ διήγημα. Ἢ σὲ ἐκείνη τὴν τεχνική του κατακερματισμοῦ τοῦ διηγήματος ἢ τῆς συνέχειας πού, σωρευτικά, καταλήγει νὰ διαμορφώνει ἕνα ἑνιαῖο σύνολο. Πῶς θὰ χαρακτηρίζατε αὐτὸ τὸ βιβλίο; Μιὰ ἀρμαθιὰ διηγήματα ἢ ἕνα σπονδυλωτὸ μυθιστόρημα γύρω ἀπὸ τὴν αὐτοκτονία τοῦ Λάρρα;
Χ.Ε.Θ.: Τόσο ὁ Λάρρα ὅσο καὶ ἡ αὐτοκτονία εἶναι σχεδὸν δύο δευτερεύοντα στοιχεῖα, στὴν πραγματικότητα αὐτὸ ποὺ ὠθεῖ τὸ βιβλίο καὶ τὸ καθοδηγεῖ εἶναι ἕνας στοχασμὸς πάνω στὸν ἀντίκτυπο ποὺ ἔχει ἡ συμπεριφορά μας στὴν ξένη ψυχή, στὴν εὐαισθησία ποὺ μᾶς περιβάλλει. Εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιὰ τὶς πράξεις μας ὄχι μόνο σὲ σχέση μὲ τὴ δική μας ζωὴ ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ ζωὴ ἐκείνων ποὺ ζοῦν μαζί μας ἢ πού, περισσότερο ἢ λιγότερο, μᾶς παρατηροῦν. Πῆρα αὐτὸ τὸ δημόσιο πρόσωπο ποὺ ἔπαιξε σημαντικὸ ρόλο στὴ Μαδρίτη τοῦ 19ου αἰώνα, γιατί εἶχε πολὺ μεγάλο βάρος εὐθύνης. Αὐτοκτονώντας ἦταν σὰν νὰ μὴν εἶχε ἐπίγνωση ὅτι προκαλοῦσε στὰ ἄτομα τοῦ περίγυρού του κάποιον πόνο ἢ τὴν ὁποιαδήποτε ἀμιγῶς συναισθηματικὴ ἀντίδραση. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι δὲν πρόκειται γιὰ ξεχωριστὰ διηγήματα, γιατὶ ὑπάρχει κάτι σὰν πλοκὴ μὲ ἕναν βασικὸ πρωταγωνιστὴ ποὺ εἶναι ἕνας αὐτόχειρας, ἡ σκιὰ τοῦ ὁποίου γίνεται πάντα ἀντιληπτή.
ABC: Ἔχετε αὐτοπροσδιορισθεῖ ὡς ἕνας ἄνθρωπος μᾶλλον μοναχικός, ἀπεξαρτημένος ἀπὸ συμφέροντα. Μὲ τὴν ἰδιότητά σας ὡς ἀμερόληπτου παρατηρητή, ἔχετε προβληματιστεῖ γιὰ τὸ σημερινὸ πρόσωπο τῆς ἱσπανικῆς λογοτεχνίας;
Χ.Ε.Θ.: Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι τώρα ἡ Ἱσπανία ἔχει ἕνα ἀξιόλογο λογοτεχνικὸ ρεῦμα, ἐγὼ τὸ συγκρίνω μὲ τὴ λογοτεχνία ποὺ γραφόταν ἐδῶ στὶς δεκαετίες τοῦ ’40, τοῦ ’50 καὶ τοῦ ’60, πάρ’ ὅλο ποὺ διαφέρουν παρασάγγας. Νοιώθω πολὺ εὐχαριστημένος ποὺ ζῶ στὴν ἴδια ἐποχὴ μὲ συγγραφεῖς ὅπως ὁ Ἀντόνιο Μουνιὸθ Μολίνα, ὁ Χαβιὲρ Μαρίας καὶ ἡ Μπελὲν Γοπέγι, ἡ ὁποία ἔχει γράψει τρία μυθιστορήματα ποὺ ὑποδεικνύουν μιὰ προσωπικότητα συγγραφέα. Τὶς προάλλες σκεφτόμουν τὸν Χουὰν Μαρσέ, ποὺ εἶναι ἕνας ἄνθρωπος διακριτικός, ποὺ εἶναι κλεισμένος σὲ μιὰ γειτονιὰ τῆς Βαρκελώνης, ποὺ ἔχει γλυτώσει ἀπὸ μιὰ κάποια παρακμὴ ποὺ ὑπῆρχε γύρω του. Χαίρομαι ποὺ ὁ Μαρσὲ ἔχει δημιουργήσει τὸ ἔργο του μὲ αὐτὴ τὴ σοβαρότητα καὶ αὐτὴ τὴν ἀξιοπρέπεια. Κοιτάζω πρὸς τὰ πίσω καὶ σκέφτομαι τὸν Δελίμπες, ποὺ ἐπίσης θαυμάζω. Πάρ’ ὅλα αὐτά, δὲν ἔχει ἐμφανιστεῖ ἀκόμα τὸ μεγάλο καὶ ἰδιοφυὲς ἔργο ποὺ θὰ χαρακτηρίσει τὴν ἐποχή μας. Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι θὰ ἀνακύψει ἀπὸ αὐτὰ τὰ νέα ταλέντα.
ABC: Πάντα πίστευα ὅτι ἂν ταυτιζόσασταν μὲ κάποιον, αὐτὸς ἦταν ὁ Μπαρόχα...
Χ.Ε.Θ.: Εἶναι γιὰ μένα ὁ μεγαλύτερος Ἰσπανὸς συγγραφέας τοῦ 20οῦ αἰώνα: ἦταν ἕνας ἄνθρωπος στατικός, ἀμετακίνητος ἀπὸ τὴν πόλη του, ἀλλὰ μὲ ἀστείρευτη φαντασία καὶ μεγάλη ἱκανότητα ἐνδοσκόπησης καὶ καλλιέργεια. Ἄφησε ἕνα ἐκπληκτικὸ ἔργο χωρὶς νὰ εἶναι ἀναγκασμένος νὰ ζήσει μιὰ ζωὴ ἐπεισοδιακὴ ἢ γεμάτη μεγάλες περιπέτειες, ὅπως λένε ὅτι εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ ἕναν συγγραφέα. Εἶναι τὸ ἀντίπαλο δέος τοῦ Μπλάσκο Ἰμπάνιεθ ἢ τοῦ Χέμινγουεϊ. Ὑπάρχουν ἔργα ὅπως τὸ Memorias de un hombre de acción, οἱ Τριλογίες του. Εἶναι μιὰ θεϊκὴ μορφὴ γιὰ μένα, νοιώθω ἀπέραντο σεβασμὸ πρὸς τὸ πρόσωπό του καὶ πιστεύω ὅτι τὸ στίλ του εἶναι ἀνεπανάληπτο. Δούλευε πολὺ περισσότερο ἀπ’ ὅσο ἔδειχνε.
Πηγή: ἐφ. ABC, 6 Ἰουνίου 2009.
Χουὰν Ἐδουάρδο Θούνιγα (Juan Eduardo Zúñiga). (Μαδρίτη, 1929). Σπούδασε φιλοσοφία καὶ σλαβικὴ λογοτεχνία. Ἀπὸ τὰ ἔργα του ξεχωρίζει μιὰ βιογραφία τοῦ Τουργκένιεφ με τίτλο Los imposibles afectos de Ivan Turgueniev καὶ ἡ τριλογία διηγημάτων Largo noviembre de Madrid, La tierra será un paraíso & Capital de la gloria. Μὲ τὸ Capital de la gloria κέρδισε τὸ Ἐθνικὸ Βραβεῖο Κριτικῶν καὶ τὸ Βραβεῖο Salambó. Γιὰ περισσότερα βλ. τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ μεταφραστῆ ἐδῶ.
Μετάφραση ἀπὸ τὰ ἰσπανικά:
Τάσος Ψάρρης (Ἀθήνα, 1975). Σπούδασε Οἰκονομικὰ στὸ Πανεπιστήμιο Πειραιᾶ καὶ Μετάφραση στὸ Εὐρωπαϊκὸ Κέντρο Μετάφρασης, ὅπου παρακολούθησε καὶ μαθήματα δημιουργικῆς γραφῆς. Τὸ 2004 συμμετεῖχε καὶ βραβεύτηκε στὴν Ὀλυμπιάδα Γραμμάτων. Ποιήματά του ἔχουν δημοσιευτεῖ σὲ περιοδικὰ καὶ ἄρθρα του σὲ ἐφημερίδες. Ἐργάζεται ὡς μεταφραστής.
Filed under: ΑΝΑΦΟΡΕΣ,Ψάρρης Τάσος,Zuniga Juan Eduardo | Tagged: Διήγημα,Λογοτεχνία,Τάσος Ψάρρης,Juan Eduardo Zúñiga | Τὰ σχόλια στὸ Χουὰν Ἐδουάρδο Θούνιγα (Juan Eduardo Zúñiga): Συνέντευξη στὴν ἐφημερίδα ABC ἔχουν κλείσει