Στῆβεν Χέλλερ (Steven Heller): Ἀναπάντεχο διήγημα: τὶ κρύβει ἕνα ὄνομα

 

 

Στῆ­βεν Χέλ­λερ (Steven Heller)

 

Ἀναπάντεχο διήγημα: τὶ κρύ­βει ἕ­να ὄ­νο­μα

(Sudden fiction: What’s in a name)

 

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ἑνὸς συγ­γρα­φέ­α καὶ συ­νά­μα τὸ ζη­τού­με­νο συ­νί­στα­ται στὴν ὀ­νο­μα­το­θε­σί­α, οὕ­τως εἰ­πεῖν τὴν ἐ­πι­λο­γὴ ὀ­νο­μα­σί­ας γιὰ ὁ­τι­δή­πο­τε, εἴ­τε πα­λαι­ὸ εἴ­τε και­νού­ριο. Κι αὐ­τὸ για­τί ὅ­πως σί­γου­ρα κά­θε συγ­γρα­φέ­ας ἀ­νε­ξαι­ρέ­τως πι­στεύ­ει —ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­νον τοῦ ὁ­ποί­ου τὰ δά­χτυ­λα χο­ρεύ­ουν ἐ­πά­νω σ’ ἕ­να πλη­κτρο­λό­γιο ἕ­ως ἐ­κεῖ­νον ποὺ ἀ­κουμ­πᾶ τὴ γρα­φί­δα του στὸ χαρ­τὶ μὲ τὴν πρό­θε­ση νὰ δη­μι­ουρ­γή­σει κά­τι, ἄ­ξιο νὰ φέ­ρει τὸ ὄ­νο­μά του—  εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νὰ γνω­ρί­ζει κα­νεὶς ὁτιδήποτε, πό­σο μᾶλ­λον νὰ τὸ κα­τέ­χει, ἐ­ὰν πρῶ­τα δὲν εἶ­ναι σὲ θέ­ση νὰ τὸ ὀ­νο­μά­σει κα­τάλ­λη­λα.

         Τό­τε, θὰ ἀ­να­ρω­τι­ό­ταν κα­νείς, τί πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στὴν πα­ροῦ­σα συλ­λο­γὴ «ἀναπάντεχων διηγημάτων»;

        Ἡ ὀ­νο­μα­σί­α ὑ­πο­δη­λώ­νει ὅ­τι πρό­κει­ται γιὰ δι­η­γή­μα­τα καὶ κα­τ’ ἐ­πέ­κτα­ση λο­γο­τε­χνήματα ὡ­στό­σο ὁ χα­ρα­κτη­ρι­σμὸς «ἀ­να­πάν­τε­χο» δυ­να­μι­τί­ζει ἐν­δε­χο­μέ­νως τὴν κα­θι­ε­ρω­μέ­νη ἀν­τί­λη­ψη πε­ρὶ αὐ­το­τε­λοῦς ἀ­φη­γή­μα­τος. Ἔ­χει λοι­πὸν λό­γο ὕ­παρ­ξης μιὰ τέ­τοι­α δι­α­φο­ρο­ποί­η­ση; Ἀ­σφα­λῶς, θὰ ἀ­παν­τοῦ­σα, κα­θὼς κα­τὰ τὴν προ­σω­πι­κή μου ἄ­πο­ψη δὲν ἐν­δι­α­φέ­ρουν λο­γο­τε­χνήματα ποὺ δὲ δι­η­γοῦν­ται, δη­λα­δὴ δὲν ἐκ­φρά­ζουν τὴν πο­ρεί­α ἀλ­λα­γῶν ποὺ μὲ τὸν ἕ­ναν ἢ ἄλ­λον τρό­πο ἔ­χουν ση­μα­σί­α, ἀ­νε­ξαρ­τή­τως ἄλ­λων ἀ­ρε­τῶν τους, ὅ­πως ἡ γλώσ­σα, ἡ πρω­το­τυ­πί­α κλπ. Τὰ δι­η­γή­μα­τα ποὺ ἐ­κτι­μῶ πε­ρισ­σό­τε­ρο στὸ συγ­κε­κρι­μέ­νο τό­μο ἔ­χουν ὅ­λα τους κά­τι νὰ ποῦν, ἂν καὶ με­ρι­κὰ ἀ­πὸ αὐ­τά, ὅ­πως γιὰ πα­ρά­δειγ­μα τὸ «Ἕ­να ἐ­ρω­τη­μα­το­λό­γιο γιὰ τὸν Ροῦν­τολφ Γκόρ­ντον», ἔ­χουν ἔν­το­να ἀν­τι­συμ­βα­τι­κὸ χα­ρα­κτή­ρα.

        Πέ­ρα ἀ­πὸ τὴν ἐ­θνι­κό­τη­τα τῶν συγ­γρα­φέ­ων, τὸ μό­νο ἐμ­φα­νὲς κρι­τή­ριο γιὰ τὴν ἐ­πι­λο­γὴ τῶν δι­η­γη­μά­των αὐ­τῶν φαί­νε­ται νὰ εἶ­ναι ἡ ἔ­κτα­σή τους. Ὡ­στό­σο, θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ ὑ­πο­πτευ­θεῖ κα­νεὶς ὅ­τι ἡ ἴ­δια ἡ ὀ­νο­μα­σί­α «ἀναπάντεχα διηγήματα» ὑ­πο­κρύ­πτει ἕ­να χα­ρα­κτή­ρα ἰ­δι­αί­τε­ρα δρα­μα­τι­κό. Ἂν καὶ δείγ­μα­τα δρα­μα­τι­κοῦ λό­γου εἶ­ναι ὑ­παρ­κτὰ σὲ κά­ποι­α δι­η­γή­μα­τα αὐ­τοῦ τοῦ τό­μου, δι­α­βά­ζον­τάς τα κα­νεὶς στὸ σύ­νο­λό τους, δι­α­πι­στώ­νει ὅ­τι ἡ κα­θο­λι­κό­τη­τα τοῦ στοι­χεί­ου αὐ­τοῦ αἴ­ρε­ται. Πλά­ι-πλά­ι στὴ γρή­γο­ρη καὶ ἀ­γω­νι­ώ­δη ρο­ὴ τῆς «Δη­μο­φι­λοῦς μη­χα­νι­κῆς» τοῦ Ρέ­ι­μοντ Κάρ­βερ, ὁ ἀ­να­γνώ­στης συ­ναν­τᾶ τὸ ἁ­δρό, εἰ­ρω­νι­κὸ κι εὔ­γλωτ­το ὕ­φος ἐ­ξι­στό­ρη­σης τῆς «πο­λι­τι­σμέ­νης» ἀ­πο­ξέ­νω­σης πα­τέ­ρα-γιοῦ στὴ «Συ­νάν­τη­ση ἐκ νέ­ου» τοῦ Τζὼν Τσῆ­βερς. Ἀν­τί­στοι­χα, ἡ ἀ­πο­δι­ορ­γα­νω­μέ­νη, βδε­λυ­ρή, ἑ­ω­σφο­ρι­κὴ θὰ λέ­γα­με φω­νὴ τοῦ ἀ­φη­γη­τῆ στὴν «Εὐ­χά­ρι­στη κα­τα­δί­ω­ξη» τοῦ Γκόρ­ντον Λὴς, ἀν­τι­σταθ­μί­ζε­ται ἀ­πὸ τὸν ξέ­γνοια­στο ρυθ­μὸ καὶ τὴν πυ­κνὴ ἀ­φή­γη­ση στὶς «Κάμ­πι­ες» τοῦ Τέ­νε­σι Οὐ­ί­λιαμς. Στὸ σύ­νο­λό τους τὰ δι­η­γή­μα­τα τοῦ πα­ρόν­τος τό­μου ἔ­χουν νὰ ἐ­πι­δεί­ξουν εὐ­ρὺ φά­σμα μορ­φῶν καὶ ὑ­φῶν. Φαι­νο­με­νι­κὰ μπο­ρεῖ ὁ­τι­δή­πο­τε νὰ δι­εκ­δι­κή­σει τὸν τίτ­λο τοῦ «ἀ­να­πάν­τε­χου διηγήματος», ἀ­φ’ ἧς στιγ­μῆς πλη­ροῖ δύο βα­σι­κὲς προ­ϋ­πο­θέ­σεις: ἀ­φε­νὸς τὴ μι­κρὴ ἔ­κτα­ση κι ἀ­φε­τέ­ρου ἕ­ναν ση­μαν­τι­κῆς διά­ρκειας καὶ ἰ­σχύ­ος ἀ­πό­η­χο.

        Κι ἂν ἀ­κό­μα ὁ ὅ­ρος «ἀναπάντεχο διήγημα» προ­κα­λεῖ ἐ­λα­φρὰ ἀ­μη­χα­νί­α, δὲν μπο­ρεῖ νὰ πα­ρα­βλε­φθεῖ ὁ ἐν­θου­σια­σμὸς γιὰ τὸ ἐν­δε­χό­με­νο, τὸ ὁ­ποῖ­ο ἐγεί­ρει ὁ πα­ρὼν τό­μος. Αὐ­τὸ δὲν εἶ­ναι ἄλ­λο ἀ­πὸ τὴ δυ­να­τό­τη­τα νὰ ὁ­δη­γή­σει ἡ ὁ­λο­έ­να αὐ­ξα­νό­με­νη δη­μο­φι­λί­α τῶν μι­κρῶν αὐ­τῶν δι­η­γη­μά­των (ἐ­ξέ­λι­ξη ὑ­πα­γο­ρευ­ό­με­νη μᾶλ­λον ἀ­πὸ ἐκ­δό­τες καὶ κοι­νὸ πα­ρὰ ἀ­πὸ τοὺς ἴ­διους τοὺς συγ­γρα­φεῖς) στὴν ἀ­νά­πτυ­ξη πιὸ στέ­ρε­ων μορ­φῶν, μορ­φῶν οἱ ὁ­ποῖ­ες, ὁ­μοί­ως μὲ τὰ «ἀναπάντεχα διηγήματα», θὰ κα­τα­φέ­ρουν κά­ποι­α στιγ­μὴ νὰ ξε­πε­ρά­σουν τοὺς φαι­νο­με­νι­κοὺς φραγ­μούς τους καὶ νὰ πα­ρα­δώ­σουν στὸ κοι­νὸ κεί­με­να, ὄ­χι ἁ­πλῶς πο­λὺ κα­λὰ —ὅ­πως αὐ­τὰ τοῦ πα­ρόν­τος τό­μου—, ἀλ­λὰ ἐ­ξαι­ρε­τι­κά.

        Οἱ ἑ­πό­με­νες δύο δε­κα­ε­τί­ες θὰ ἔρ­θουν νὰ ἐπιβεβαιώσουν ἢ νὰ ἀ­πο­κλεί­σουν τὸ ἐν­δε­χό­με­νο αὐ­τό.

 

 

Πη­γή: Ἀπὀ τὸν τό­μο Sudden Fiction. American Short Short Stories. Edited by Robert Shapard and James Thomas, With a Frontistory by Robert Coover, And AfterWords, about the short-short story form, by forty of America’s finest writers, Gibbs-Smith Publisher, Salt lake City, 1986.

 

Steven Heller: Σύγ­χρο­νoς Ἀμε­ρι­κανὸς πε­ζο­γρά­φος, δη­μο­σί­ευ­σε τὰ μυ­θι­στό­ρη­μα: The Automotive History of Lucky Kellerman. Κα­τέ­χει τὴν ἕδρα τοῦ Δασκάλου τῶν Καλῶν Τεχνῶν στὸ Πρόγραμμα Δημιουργικῆς Γραφῆς στὸ Antioch University.

 

Με­τά­φρα­ση ἀ­πὸ τὰ ἀγ­γλι­κά:

Ἕ­λε­να Σταγ­κου­ρά­κη (Χα­νιά, 1984): Σπού­δα­σε με­τά­φρα­ση στὸ Ἰ­ό­νιο Πα­νε­πι­στή­μιο καὶ ὁ­λο­κλή­ρω­σε με­τα­πτυ­χια­κὲς σπου­δὲς μὲ ὑ­πο­τρο­φί­α τοῦ γερ­μα­νι­κοῦ κρά­τους στὴ Χα­ϊλ­δελ­βέρ­γη τῆς Γερ­μα­νί­ας. Με­τα­φρά­ζει ἀ­πὸ τὰ ἀγ­γλι­κά, τὰ γερ­μα­νι­κὰ καὶ τὰ ἱ­σπα­νι­κά.