Γιελένα Σβαρτς (Елена Шварц)
Ἄβακας στὸ νερό
( Грифельная доска на воде)
ΙΑ ΜΕΡΑ τοῦ Μάη, τὴν παραμονὴ τῆς Ἡμέρας τῆς Νίκης, τὴν ὥρα ποὺ οἱ μαυροβελουδένιες φλαμουριὲς ἅπλωναν ἕναν ἀνάλαφρο πράσινο καπνὸ πάνω ἀπὸ τὸ κιγκλίδωμα τοῦ Θερινοῦ Κήπου, κατέπλευσαν στὸν Νέβα μερικὰ ὑπέροχα σκάφη.
Καταδρομικά, ἀντιτορπιλικά, ἀκόμα κι ἕνα ἱστιοφόρο.
Ὡστόσο, κανένα ἀπὸ αὐτὰ δὲν μὲ μάγεψε τόσο, ὅσο ἕνα ὑποβρύχιο, τὸ τέλεια δελφινίσιο σῶμα τοῦ ὁποίου ἁπλωνόταν ἀπέναντι ἀπὸ τὸν Κῆπο, δίνοντας τὴν ἐντύπωση ὅτι τὸ σκουρόγκριζο τόξο τῆς ράχης του βρισκόταν ἀνέκαθεν ἐδῶ καὶ δὲν ἐπρόκειτο νὰ λείψει ποτέ.
Ἡ ἐπίπεδη, ψηλὴ γέφυρά του ἦταν σὰν ἕνας ἄβακας, ποὺ πρόβαλλε καταμεσῆς στὸ νερό, θαρρεῖς γιὰ κάποια μαθητούδια. Ὅμως μαθητούδια δὲν ὑπῆρχαν, οὔτε δάσκαλος, ἕνας Ντερζάβιν, ποὺ νὰ γλιστράει στὸ νερὸ καὶ νὰ βιάζεται νὰ χαράξει πάνω σ’ αὐτὸ τὴν «Ὠδὴ τοῦ κοντυλιοῦ» του(1). Ὅπως καὶ νά ’χει, χάρη σ’ αὐτήν, ὁ Νέβας κυλοῦσε ἤδη σὰν τὸ «ποτάμι τοῦ καιροῦ» ἢ σὰν ἐκεῖνο τὸ «τρεχούμενο νερό»(2), ποὺ πάντα βρίσκει μαθητές.
Ὁ ἄβακας ἐξεῖχε στὴ μέση τοῦ Νέβα, σὰν πρόκληση, γιὰ τρεῖς περίπου μέρες, κι ἔπειτα τὰ νερὰ ἐπούλωσαν τὴν πληγή τους στὸ μέρος ὅπου μέχρι πρότινος βρισκόταν.
Ὅπως γίνεται καὶ μὲ τὸν ἀέρα, στὸν ὁποῖο δὲν μένουν οὐλές, τὴ στιγμὴ ἀκριβῶς ποὺ τὸν ἀναπνέει κάποια ψυχή.
(1) Σημείωση τοῦ μεταφραστῆ: Μὲ τὶς φράσεις «Ὠδὴ τοῦ κοντυλιοῦ» καί, στὴ συνέχεια, «ποτάμι τοῦ καιροῦ», ἡ Σβάρτς ἀναφέρεται στὸ ἄτιτλο ὀκτάστιχο ποὺ ὁ Γκαβρίλα Ντερζάβιν συνέθεσε στὶς 6 Ἰουλίου 1816, τρεῖς μέρες πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατό του, πάνω σὲ μιὰ μαθητικὴ πλάκα (ἄβακα). Σὲ ὅλες τὶς μεταθανάτιες ἐκδόσεις τοῦ ἔργου τοῦ ποιητῆ, τὸ συγκεκριμένο ποίημα ἐμφανίζεται ὑπὸ τὸν τίτλο «Τὸ τελευταῖο ποίημα τοῦ Ντερζάβιν». Ἐνίοτε, ἐμφανίζεται καὶ ὑπὸ τὸν τίτλο «Στὸ ἐφήμερο».
(2) Σημείωση τοῦ μεταφραστῆ: Ἡ φράση «τρεχούμενο νερό» περιέχεται στὴν ἕβδομη στροφὴ τοῦ κρυπτικοῦ ποιήματος τοῦ Ὄσιπ Μαντελστὰμ «Ὠδὴ τοῦ κοντυλιοῦ». Εἶναι γνωστὸ ἀπὸ τὶς πηγὲς ὅτι ἐρέθισμα γιὰ τὴ συγγραφὴ τῆς «Ὠδῆς τοῦ κοντυλιοῦ» ἀποτέλεσε γιὰ τὸν Μαντελστὰμ τὸ τελευταῖο ποίημα τοῦ Ντερζάβιν.
Πηγή: Ἱστότοπος ВАВИЛОН: Современная малая проза-В сторону антологии. (Ἰστότοπος ΒΑΒΥΛΩΝ: Σύγχρονη μικρὴ πρόζα-Προσπάθεια ἀνθολόγησης).
Γιελένα Ἀντρέγιεβνα Σβάρτς (Елена Андреевна Шварц) (Λενινγκράτ, 17 Μαΐου 1948 – Ἁγία Πετρούπολη, 11 Μαρτίου 2010). Ρωσίδα ποιήτρια, μιὰ ἀπὸ τὶς ἡγετικὲς φυσιογνωμίες τῆς ἀνεπίσημης πολιτιστικῆς κίνησης τοῦ Λενινγκρὰτ κατὰ τὴ δεκαετία τοῦ 1970. Σπούδασε γιὰ ὁρισμένο διάστημα στὴ Φιλολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Λενινγκράτ, ἐνῶ τὸ 1971 ὁλοκλήρωσε δι’ ἀλληλογραφίας τὴ Θεατρικὴ Σχολὴ τοῦ Ἰνστιτούτου Θεάτρου, Μουσικῆς καὶ Κινηματογραφίας τῆς γενέτειράς της. Ἐπὶ πολλὰ ἔτη ἐξέδιδε τὸ ἔργο της στὴ Σοβιετικὴ Ἕνωση μόνο σὲ αὐτοεκδόσεις (σαμιζντάτ) καί, ἐνίοτε, μὲ ψευδώνυμο. Ἀπὸ τὸ 1978 ἐξέδιδε στὸ ἐξωτερικό, σὲ περιοδικὰ τῆς ρωσικῆς διασπορᾶς. Εἶναι κάτοχος πολλῶν λογοτεχνικῶν βραβείων. Τὸ 2002 ἐκδόθηκαν στὴν Ἁγία Πετρούπολη τέσσερις τόμοι μὲ μιὰ ἐκλογὴ τοῦ ἔργου της.
Μετάφραση ἀπὸ τὰ ρωσικά:
Γιῶργος Χαβουτσᾶς (Πειραιᾶς, 1965). Ἀσχολεῖται μὲ τὴν ποίηση καὶ τὴ μετάφραση. Δημοσίευσε τὴν ποιητικὴ συλλογὴ Ἡ φοινικιά (Γαβριηλίδης, 2005). Ἔχει μεταφράσει ἐπίσης τὸ πεζογράφημα Ταξίδι στὴν Ἀρμενία, τοῦ Ὄσιπ Μαντελστάμ (Ἴνδικτος, 2007).
Filed under: Ελεγεία,Ιστορία,Ρωσικά,Σβάρτς Γιελένα,Τέχνη | Tagged: Γιώργος Χαβουτσάς,Γιελένα Σβάρτς,Λογοτεχνία,Ρωσικό διήγημα | Τὰ σχόλια στὸ Γιελένα Σβάρτς (Елена Шварц): Ἄβακας στὸ νερό ἔχουν κλείσει