1821: Τὰ Μικρὰ τοῦ Μεγάλου Ἀγώνα: Δανέζοι στὸ Με­σο­λόγ­γι

1821: Τὰ Μικρὰ τοῦ Μεγάλου Ἀγώνα

Δανέζοι στὸ Μεσολόγγι

[τοῦ Wilhelm Sponneck καὶ τοῦ Νάση Νίκα]

ΤΑΝ ὁ Βα­σι­λέ­ας Γε­ώρ­γιος, κα­τὰ τὰ 1863, τα­ξεί­δευ­ε πρώ­τη φο­ρὰ στὸ Με­σο­λόγ­γι, το­νὲ συ­νώ­δευ­ε ὁ σύ­βου­λός του Σπόν­νεκ, ὁ πει­ὸ ἀ­νί­κα­νος ἀ­π’ ὅ­σους ἤρ­θα­νε μὲ πο­λι­τι­κὴ ἀ­πο­στο­λὴ στὴν Ἑλ­λά­δα ξέ­νοι καὶ πο­λὺ φι­λάρ­γυ­ρος(1). Ὁ Σπόν­νεκ κοί­τα­ζε πε­ρί­ερ­γος τὰ χω­μα­τέ­νια ἀ­πο­μει­νά­ρια τῶν προ­χω­μά­των, ποὺ ὁ Τοῦρ­κος κι’ ὁ Ἀ­ρά­πης ἀ­νά­ξιοι εἴ­χα­νε στα­θῆ νὰ τὰ πά­ρουν. Γυ­ρί­ζει τό­τε καὶ λέ­ει στὸν κύ­κλο ποὺ τὸν ἄ­κου­γε:

       — Ἕ­να τέ­τοι­ο ἀ­δύ­να­το πρό­χω­μα μὲ 400 Δα­νέ­ζους τὸ παίρ­νω ἐ­γὼ σὲ μιὰ καὶ μό­νη ἔ­φο­δο.

       Κά­ποι­ος Σου­λι­ώ­της τό­τε ἐ­κεῖ, ὁ γέ­ρο-Νί­κας [ἴ­σως ὁ Νά­ση-Νί­κας] ρώ­τη­σε κ’ ἔ­μα­θε τί λέ­ει ὁ ξέ­νος, κ’ εἶ­πε:

       — Τὸ παίρ­νει, λέ­ει, μὲ τε­τρα­κό­σους Δα­νέ­ζους; Μπο­ρεῖ, μὰ πρέ­πει κ’ ἐ­κεῖ­νοι ποὺ θὰ εἶ­ναι μέ­σα νὰ εἶ­ναι Δα­νέ­ζοι σὰν αὐ­τόν.

(1) Κάποτε φιλο­νι­κοῦσε μιὰ βδο­μά­δα μὲ τὸν Αὐ­λάρ­χη Σκαρ­λά­το Σοῦ­τσο γιὰ 67 δρ. νομι­σμα­τικὴ δια­φο­ρὰ τῆς μι­σθο­δο­σί­ας του. [Σημ. Γ. Βλ.]

Βι­βλι­ο­γρα­φι­κὴ ση­μεί­ω­ση τοῦ Γ. Βλα­χο­γιά­ννη: Δ. Γ. Δη­μη­τρα­κά­κη ἀ­νέκ­δο­τα ἀ­πο­μνη­μο­νεύ­μα­τα.

Πη­γή: Γιά­ννη Βλα­χο­γιά­ννη, Ἱ­στο­ρι­κὴ Ἀν­θο­λο­γί­α. Ἀ­νέκ­δο­τα – Γνω­μι­κά – Πε­ρί­ερ­γα – Ἀ­στεῖ­α ἐκ τοῦ βί­ου δι­α­σή­μων Ἑλ­λή­νων 1820-1864. Πα­τρι­ω­τι­κὴ χο­ρη­γί­α Ἐμ. Ἀ. Μπε­νά­κη εἰς τι­μὴν τῆς Ἑ­κα­τον­τα­ε­τη­ρί­δος τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς Ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Ἀ­θῆ­ναι, 1927, σελ. 184 [Τίτλος: «361.— Τ’ ἄ­παρ­το παίρ­νε­ται.»].

Εἰσαγωγὴ (βλ. ἐδῶ) καὶ ἐπιμέλεια ἀφιερώματος: Γιάννης Πατίλης.

Εἰκόνα: Wil­helm Carl Ep­pin­gen Spon­neck (1815-1888), φωτογραφία τοῦ Georg Emil Hansen (1833-1891). Δεκαετία τοῦ 1860.

Μι­κρὰ Πα­τε­ρι­κά: Μαρ­τύ­ριον τοῦ Ἁ­γί­ου Νε­ο­μάρ­τυ­ρος Ἀρ­γυ­ροῦ τοῦ Ἀ­πα­νο­μή­του

Μι­κρὰ Πα­τε­ρι­κά

Μαρ­τύ­ριον τοῦ Ἁ­γί­ου Νε­ο­μάρ­τυ­ρος

Ἀρ­γυ­ροῦ τοῦ Ἀ­πα­νο­μή­του,

Ἀ­θλή­σαν­τος ἐν Θεσ­σα­λο­νί­κῃ, ἐν ἔ­τει 1806. Ἀ­πὸ Χρι­στοῦ.

Οὗ τὴν μνή­μην ἑ­ορ­τά­ζο­μεν τῇ 11 Μα­ΐ­ου.

Με­τα­γρα­φεὶς πα­ρὰ Νι­κη­φό­ρου Ἱ­ε­ρο­μο­νά­χου τοῦ Χί­ου

ΥΤΟΣ ὁ Νέ­ος τοῦ Χρι­στοῦ Ἀ­θλη­τής, ἦ­τον ἀ­πὸ τὴν Ἀ­πα­νο­μήν· τὴν γε­νε­άν του καὶ τὰ ὀ­νό­μα­τα τῶν γο­νέ­ων του ἀ­γνο­οῦ­μεν· δι­έ­τρι­βε δὲ εἰς τὴν Θεσ­σα­λο­νί­κην, καὶ ἦ­τον κάλ­φας ἑ­νὸς ῥα­μα­τᾶ. Ἦ­τον ὅ­μως εἷς χα­ρι­τω­μέ­νος νέ­ος κα­θὼς μᾶς τὸν ἱ­στό­ρη­σαν ἀ­ξι­ό­πι­στοι ἄν­θρω­ποι ἀ­πὸ τὴν Θεσ­σα­λο­νί­κην, οἵ­τι­νες τὸν ἐ­γνώ­ρι­σαν· καὶ τοῦ­το εἶ­ναι ἔ­ξω πά­σης ἀμ­φι­βο­λί­ας, ἐ­πει­δὴ δια­τὶ ἦ­τον χα­ρι­τω­μέ­νος, διὰ τοῦ­το καὶ ὁ Θε­ὸς τὸν ἠ­ξί­ω­σε τῆς μαρ­τυ­ρι­κῆς χά­ρι­τος. Τὴν δὲ αἰ­τί­αν τῆς ὑ­πὲρ Χρι­στοῦ Μαρ­τυ­ρί­ας του, καὶ τὸν τρό­πον μὲ τὸν ὁ­ποῖ­ον ἠ­ξι­ώ­θη τοῦ μα­κα­ρί­ου τέ­λους, θέ­λο­μεν πα­ρα­στή­σει μὲ συν­το­μί­αν, κα­θὼς διὰ γραμ­μά­των μᾶς ἐ­πλη­ρο­φό­ρη­σαν ἄν­θρω­ποι, ὡς εἶ­πον, ἀ­ξι­ό­πι­στοι.

       Εἷς Χρι­στια­νός, λέ­γου­σιν ἀ­πὸ τὸν Σο­χόν, εὑ­ρί­σκε­το εἰς τὴν φυ­λα­κὴν τοῦ Πα­σᾶ τῆς Θεσ­σα­λο­νί­κης, διὰ κᾄ­ποι­όν του ἔγ­κλη­μα, καὶ μὴ ἔ­χων νὰ πλη­ρώ­σῃ τὴν πο­σό­τη­τα τῶν χρη­μά­των ὁ­ποῦ τοῦ ἐ­ζή­τει ὁ Πα­σᾶς, τὸν ἐ­φο­βέ­ρι­σεν ἐ­κεῖ­νος νὰ τὸν κρε­μά­σῃ, καὶ αὐ­τὸς ὁ ἄ­φρων φο­βη­θεὶς τὸν θά­να­τον, (ὢ τῆς ἐ­κεί­νου ἀ­θλι­ό­τη­τος!) εἶ­πε πῶς τουρ­κεύ­ει. Λοι­πὸν μὲ αὐ­τὴν τὴν ὑ­πό­σχε­σιν τὸν εὔ­γα­λαν ἀ­πὸ τὴν φυ­λα­κήν, καὶ ὕ­στε­ρον ἀ­πὸ τὴν ἄρ­νη­σιν τῆς θει­ο­τά­της καὶ ἁ­γι­ω­τά­της μας Πί­στε­ως, καὶ τὴν ὁ­μο­λο­γί­αν (φεῦ τῷ ἀ­θλί­ῳ!) τῆς τῶν Ἀ­γα­ρη­νῶν ἀν­τι­χρί­στου πλά­νης, τὸν ἔ­φε­ρον εἰς ἕ­να κα­φε­νέ, εἰς τό­πον λε­γό­με­νον Τα­χτά­κα­λα, διὰ νὰ τὸν σου­νε­τεύ­σουν.

       Λοι­πὸν ὁ παν­τὸς ἀρ­γύ­ρου καὶ χρυ­σοῦ, καὶ παν­τὸς λί­θου τι­μί­ου πο­λύ, μᾶλ­λον δὲ ἀ­συγ­κρί­τως τι­μι­ώ­τε­ρος οὗ­τος Ἀρ­γυ­ρός, ταῦ­τα βλέ­πων, ζή­λῳ θεί­ῳ πυρ­πο­λη­θεὶς τὴν ψυ­χὴν καὶ τὴν καρ­δί­αν, καὶ ὅ­λος ἔν­θους καὶ θε­ό­λη­πτος γε­νό­με­νος, ἀ­ποῤ­ῥί­ψας πάν­τα φό­βον, καὶ τῆς γλυ­κυ­τά­της του ζω­ῆς κα­τα­φρο­νή­σας, ἐ­πή­δη­σε με­τὰ με­γά­λης καὶ θαυ­μα­στῆς ἀν­δρεί­ας καὶ γεν­ναι­ό­τη­τος μέ­σα εἰς τὸν κα­φε­νέ, ὁ­ποῦ ἦ­τον ὁ ἐ­λε­ει­νὸς ἀρ­νη­σί­χρι­στος, τρι­γυ­ρι­σμέ­νος ἀ­πὸ πλῆ­θος ἀ­γρι­ω­τά­των γι­αν­νι­τζά­ρων, ἐ­πή­δη­σε λέ­γω εἰς τὸ μέ­σον των, καὶ στὰς ἔμ­προ­σθεν τοῦ ἀρ­νη­τοῦ, λέ­γει πρὸς αὐ­τὸν μὲ παῤ­ῥη­σί­αν πολ­λήν, καὶ με­γά­λην ἐ­λευ­θε­ρο­στο­μί­αν, τί κα­κὸν ἔ­κα­μες, ἀ­δελ­φέ, νὰ ἀρ­νη­θῇς τὸν Χρι­στόν, τὸν Ποι­η­τήν μας, τὸν Σω­τῆ­ρά μας; τί μέ­γα κα­κὸν ἔ­κα­μες τα­λαί­πω­ρε εἰς τὴν ψυ­χήν σου, νὰ τὴν πα­ρα­δώ­σῃς εἰς τὴν κό­λα­σιν, ὁ­ποῦ εἶ­ναι αἰ­ώ­νιος καὶ ἀ­τε­λεύ­τη­τος θά­να­τος, διὰ νὰ ἀ­πο­φύ­γῃς τοῦ­τον τὸν πρό­σκαι­ρον θά­να­τον; ἔ­λα ἔ­λα ἀ­δελ­φὲ εἰς αἴ­σθη­σιν, ἔ­λα εἰς τὸν ἑ­αυ­τόν σου, με­τα­νό­η­σαι, ὁ­μο­λό­γη­σαι πά­λιν τὸν Χρι­στόν· ἀλ­λὰ θὰ σὲ θα­να­τώ­σουν; ἀ­πό­θα­νε, χύ­σαι τὸ αἷ­μά σου διὰ τὸν Χρι­στόν, χρέ­ος ἔ­χο­μεν ὅ­λοι, νὰ ἀ­πο­θά­νω­μεν διὰ τὴν ἀ­γά­πην του, ὅ­ταν κά­μνῃ χρεί­αν, διὰ τὶ ἀ­πέ­θα­νε καὶ ἐ­κεῖ­νος διὰ τὴν ἐ­δι­κήν μας ἀ­γά­πην.

       Εὖ­γε τοῦ θεί­ου σου ζή­λου, ἐ­ρα­στὰ τοῦ Χρι­στοῦ θερ­μό­τα­τε, ἀρ­γυ­ρώ­νυ­με Μάρ­τυς, καὶ τὴν ψυ­χὴν ἀ­δα­μάν­τι­νε, εὖ­γε τῆς ἀν­δρεί­ας σου, εὖ­γε τῆς ἀ­κα­τα­πλή­κτου καὶ θαυ­μα­στῆς παῤ­ῥη­σί­ας σου· αὐ­τὰ μό­να τὰ ἱ­ε­ρὰ καὶ σω­τή­ρια λό­για, ἐ­πρό­φθα­σε νὰ εἰ­πῇ, Χρι­στια­νοὶ ἀ­δελ­φοί, ὁ Μα­κά­ριος Ἀρ­γυ­ρός. Ἔ­πει­τα τί ἀ­κο­λου­θεῖ; ἠ­κο­λού­θη­σεν ἐ­κεῖ­νο ὁ­ποῦ κα­θ’ εἷς δύ­να­ται νὰ συμ­πε­ρά­νῃ· εὐ­θὺς ἔ­πε­σεν ἐ­πά­νω του ὅ­λον ἐ­κεῖ­νο τὸ πλῆ­θος τῶν φο­βε­ρῶν γι­αν­νι­τζά­ρων, καὶ τό­σους δαρ­μοὺς τοῦ ἔ­δω­καν, ὁ­ποῦ σχε­δὸν ἦ­τον ὑ­πὲρ ἀ­ριθ­μόν. Ἁρ­μό­διον εἶ­ναι νὰ εἰ­πῶ­μεν καὶ πε­ρὶ τοῦ εὐ­λο­γη­μέ­νου τού­του νε­α­νί­ου, ἐ­κεῖ­νο ὁ­ποῦ εἶ­πε προ­φη­τι­κῶς ὁ Δα­βίδ, πε­ρὶ τοῦ Σω­τῆ­ρος ἡ­μῶν Χρι­στοῦ· ἤ­γουν, συ­νή­χθη­σαν ἐ­π’ ἐ­μὲ μά­στι­γες καὶ οὐκ ἔ­γνων. Καὶ ἐξ ἅ­παν­τος ἤ­θε­λον τὸν θα­να­τώ­σει τὴν αὐ­τὴν στιγ­μήν, μὲ τοὺς πολ­λοὺς καὶ ἀ­παν­θρώ­πους δαρ­μούς, ἐ­ὰν δὲν ἤ­θε­λε τοὺς ἔλ­θει λο­γι­σμός, νὰ τὸν με­τα­στρέ­ψουν ἀ­πὸ τὴν ἐ­δι­κήν μας εὐ­σέ­βειαν, εἰς τὴν ἐ­δι­κήν των μια­ρὰν ἀ­σέ­βειαν· ἡ ἐλ­πὶς ὅ­μως αὕ­τη, δη­λα­δὴ μή­πως δυ­νη­θοῦν νὰ τὸν τουρ­κεύ­σουν, συ­νέ­στει­λε τὰς χεῖ­ράς των ἀ­πὸ τὸν δαρ­μόν, καὶ ἐ­στά­θη­σαν πολ­λοὶ τρι­γύ­ρου του μὲ γυ­μνὰς μα­χαί­ρας καὶ πι­στό­λια εἰς τὰς χεῖ­ρας, λέ­γον­τες πρὸς αὐ­τόν, ἢ εἰ­πὲ πὼς τουρ­κεύ­εις, ἢ τού­την τὴν ὥ­ραν σὲ θα­να­τό­νο­μεν. Καὶ ταῦ­τα μὲν ἐ­κεῖ­νοι, ὁ δὲ τοῦ Χρι­στοῦ Ἀ­θλη­τὴς ὡ­σὰν βέ­λη νη­πί­ων τὰς πλη­γὰς αὐ­τῶν λο­γι­ζό­με­νος, καὶ τὸν θά­να­τον παν­τε­λῶς μὴ δει­λιά­σας, ἐ­φώ­να­ξεν, ὅ­τι εἶ­ναι Χρι­στια­νός, καὶ τὴν Πί­στιν του δὲν τὴν ἀρ­νεῖ­ται, ὅ,τι καὶ ἂν τοῦ κά­μουν, καὶ μά­λι­στα ἔ­λε­γεν ὅ­τι τὸ ἔ­χει εἰς δό­ξαν του καὶ τι­μήν, καὶ πο­λὺ τὸ ἐ­πι­θυ­μεῖ νὰ ἀ­πο­θά­νῃ διὰ τὴν πί­στιν καὶ τὴν ἀ­γά­πην τοῦ Χρι­στοῦ.

       Λοι­πὸν σύ­ρον­τές τον μὲ πολ­λὴν μα­νί­αν καὶ ἀ­γρι­ό­τη­τα, τὸν ἐ­πῆ­γαν εἰς τὸν Κρι­τήν, καὶ πα­ρα­στή­σαν­τες τὸ τόλ­μη­μά του τὸν ἔ­δει­ραν καὶ ἐ­κεῖ ἀ­σπλά­χνως καὶ ἀ­νη­λε­ῶς, στε­νο­χω­ροῦν­τές τον μὲ κά­θε βί­αν νὰ ἀρ­νη­θῇ τὴν ἐ­δι­κήν του πί­στιν, καὶ νὰ ὁ­μο­λο­γή­σῃ τὴν ἐ­κεί­νων θρη­σκεί­αν. Ἀλ­λὰ βλέ­πον­τες καὶ οὕ­τω τὸ στε­ρε­ὸν καὶ ἀ­με­τά­θε­τον τῆς γνώ­μης του, ἔ­παυ­σαν τοὺς δαρ­μούς, καὶ ἤρ­χι­σαν μὲ κο­λα­κεί­ας καὶ τα­ξί­μα­τα με­γά­λα, μή­πως δυ­νη­θοῦν νὰ τὸν ἀ­πα­τή­σουν καὶ νὰ με­τα­βά­λουν τὴν γνώ­μην του, καὶ μὴ δυ­νη­θέν­τες οὐ­δὲ μὲ τοῦ­τον τὸν τρό­πον, τὸν ἐῤ­ῥι­ψαν κα­θὼς ἦ­τον ὅ­λος κα­τα­πλη­γω­με­νος εἰς τὴν φυ­λα­κήν, ἕ­ως δευ­τέ­ραν ἐ­ξέ­τα­σιν. Με­τὰ δύ­ω ἡ­μέ­ρας πά­λιν τὸν εὔ­γα­λαν καὶ τὸν ἐ­δο­κί­μα­σαν· καὶ εὑ­ρόν­τες αὐ­τὸν πολ­λὰ στε­ρε­ὸν καὶ ἀ­με­τά­τρε­πτον, ἐ­ζή­τη­σαν οἱ γι­αν­νι­τζά­ροι ἀ­πὸ τὸν Κρι­τὴν νὰ κρε­μα­σθῇ. Ὁ Κα­τὴς ὅ­μως δὲν τὸ ἔ­κρι­νεν εὔ­λο­γον νὰ δώ­σῃ ἰ­λά­μι, λέ­γων, ὅ­τι δὲν εἶ­ναι τὸ ἔγ­κλη­μά του διὰ θά­να­τον· ἐ­πει­δὴ λέ­γει, ἔ­τζι τὸ ἀ­παι­τεῖ κά­θε πί­στις, νὰ ἦ­ναι ζη­λω­ταὶ καὶ θερ­μοὶ ὑ­πέρ­μα­χοι αὐ­τῆς ὅ­λοι ἐ­κεῖ­νοι ὁ­ποῦ τὴν πι­στεύ­ου­σι, καὶ τοι­οῦ­τον ζῆ­λον, τοια­ύτην ἀ­γά­πην πρέ­πει νὰ δει­κνύ­ῃ κά­θε ἄν­θρω­πος διὰ τὴν πί­στιν του, κα­θὼς ἔ­δει­ξε οὗ­τος. Λοι­πὸν ἐ­ὰν ἀ­λη­θῶς εἶ­σθε καὶ ἐ­σεῖς ζη­λω­ταὶ θερ­μοὶ τῆς πί­στε­ώς σας, μὴ ζη­τῆ­τε νὰ θα­να­τω­θῇ χω­ρὶς νὰ εἶ­ναι ἔ­νο­χος θα­νά­του, καὶ ζη­μι­ω­θοῦ­μεν τὴν ψυ­χήν του, ἀλ­λὰ πα­σχή­σε­τε ὅ­σον ἦ­ναι δυ­να­τόν, νὰ τὸν φέ­ρη­τε εἰς τὴν πί­στιν μας, διὰ νὰ τὸν κερ­δή­σω­μεν.

       Ταῦ­τα μὲν εἶ­πεν ὁ Κα­τής, ἐ­κεῖ­νοι ὅ­μως ἐ­τα­ρά­χθη­σαν, καὶ ὡς θη­ρί­α ἐ­ξη­γρι­ώ­θη­σαν κα­τ’ αὐ­τοῦ, λέ­γον­τες, τί λέ­γεις; τὸν ἐ­χθρὸν τῆς πί­στε­ώς μας δι­και­ό­νεις; εἶ­ναι κα­λόν, τὸ κρί­νεις εὔ­λο­γον νὰ ἐ­παι­νῇ τὴν ἐ­δι­κήν του πί­στιν, καὶ νὰ ὑ­βρί­ζῃ καὶ νὰ βλα­σφη­μῇ ἐμ­πρός μας τὴν πί­στιν μας; δὲν τὸ κρί­νεις ἄ­ξιον θα­νά­του; Ταῦ­τα ἀ­κού­σας ἐ­κεῖ­νος, ἐ­στά­θη καὶ ἐ­συλ­λο­γί­σθη ὀ­λί­γον, ἔ­πει­τα λέ­γει, λοι­πὸν ἐ­πει­δὴ ἐ­βλα­σφή­μη­σε τὴν πί­στιν μας, ἔ­νο­χος εἶ­ναι, καὶ ἰ­δοὺ σᾶς δί­δω καὶ ἐ­γὼ ἰ­λά­μι διὰ νὰ κρε­μα­σθῇ. Τού­των οὕ­τως γε­νο­μέ­νων, πα­ρα­λα­βόν­τες αὐ­τὸν οἱ θη­ρι­ώ­δεις γι­αν­νι­τζά­ροι, τὸν ἔ­φε­ραν καὶ τὸν ἐ­κρέ­μα­σαν εἰς τό­πον λε­γό­με­νον Καμ­πά­νι· καὶ οὕ­τως ὁ καλ­λί­νι­κος τοῦ Χρι­στοῦ Ἀ­θλη­τὴς Ἀρ­γυ­ρός, ἔ­λα­βε τοῦ Μαρ­τυ­ρί­ου τὸν ἀ­κή­ρα­τον στέ­φα­νον, εἰς τοὺς 1806 χρό­νους ἀ­πὸ Χρι­στοῦ, εἰς τὰς 11 τοῦ Μα­ΐ­ου, ἡ­μέ­ρᾳ Πα­ρα­σκευ­ῇ, ἕ­ως 18 χρό­νων ἡ­λι­κί­ας· καὶ νῦν συ­να­γάλ­λε­ται με­τὰ τῶν λοι­πῶν τοῦ Χρι­στοῦ ἐν­δό­ξων Μαρ­τύ­ρων, ὡ­σὰν ὁ­ποῦ ἔ­δει­ξε τὴν ἀ­παι­του­μέ­νην πα­ρὰ Θε­οῦ δι­πλῆν ἀ­γά­πην, πρὸς τὸν Θε­ὸν λέ­γω, καὶ πρὸς τὸν πλη­σί­ον· πρὸς μὲν τὸν πλη­σί­ον, ἐ­πει­δὴ διὰ τὴν ἀ­γά­πην καὶ τὴν σω­τη­ρί­αν ἐ­κεί­νου τοῦ ἀ­θλί­ου ἀρ­νη­σι­χρί­στου (ἀγ­κα­λὰ καὶ ἐ­κεῖ­νος δὲν με­τε­νό­η­σεν ὁ δεί­λαι­ος) ἔ­βα­λε τὴν ζω­ήν του εἰς προ­φα­νῆ κίν­δυ­νον· πρὸς δὲ τὸν Θε­ὸν ἔ­δει­ξε τὴν τε­λει­ο­τά­την καὶ ἀ­σύγ­κρι­τον ἀ­γά­πην, ἐ­πει­δὴ ἀ­πέ­θα­νεν ὑ­πὲρ αὐ­τοῦ· «μεί­ζο­να ταύ­της ἀ­γά­πην οὐ­δεὶς ἔ­χει, ἵ­να τὶς θῇ τὴν ψυ­χὴν αὐ­τοῦ, ὑ­πὲρ τῶν φί­λων αὐ­τοῦ». Πα­ρό­μοι­ον ἐ­στά­θη καὶ τὸ Μαρ­τύ­ριον τοῦ­το τοῦ καλ­λι­νί­κου Ἀρ­γυ­ροῦ, μὲ τὸ πρὸ αὐ­τοῦ γε­γο­νὸς ἐν τῇ αὐ­τῇ Πό­λει (ἤ­τοι εἰς τοὺς 1777) τοῦ φι­λο­χρί­στου Χρι­στο­δού­λου· ὅ­τι καὶ ἐ­κεῖ­νος διὰ νὰ ἐ­πι­στρέ­ψῃ ἄλ­λον ἀρ­νη­σί­χρι­στον ἐκ πλά­νης ὁ­δοῦ αὐ­τοῦ, ἠ­γω­νί­σθη καὶ τὸν στέ­φα­νον τῆς Ἀ­θλή­σε­ως ἔ­λα­βε.

       Πολ­λοὶ πα­ρε­τή­ρη­σαν, λέ­γου­σι, καὶ δὲν εἶ­δον εἰς τὸ νε­κρὸν σῶ­μα τοῦ εὐ­λο­γη­μέ­νου Ἀρ­γυ­ροῦ, κᾀ­νὲν ση­μεῖ­ον ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­να ὁ­ποῦ φαί­νον­ται εἰς ἄλ­λους κρε­μα­σμέ­νους, ἀλ­λὰ ἐ­φαί­νε­το ὡ­σὰν ζων­τα­νὸν κοι­μώ­με­νον· ἐ­θαύ­μα­σαν δὲ καὶ εἰς τοῦ­το καὶ πα­ρά­δο­ξον λέ­γου­σι τοὺς ἐ­φά­νη, πῶς πα­ρευ­θὺς τὴν ἄλ­λην ἡ­μέ­ραν, τὸ ἐ­ξε­κρέ­μα­σαν, καὶ δὲν τὸ ἄ­φη­σαν ἐ­κεῖ κρε­μά­με­νον τὰς τρεῖς ἡ­μέ­ρας κα­τὰ τὴν συ­νή­θειαν τῶν κα­τα­δί­κων· ποί­α ὅ­μως ἐ­στά­θη ἡ αἰ­τί­α, ἀ­γνο­εῖ­ται. Τό­σα ἐ­μά­θα­μεν, καὶ τό­σα ἐ­γρά­ψα­μεν πε­ρὶ τῆς Ἀ­θλή­σε­ως τοῦ ἀ­οι­δί­μου Ἀ­θλη­τοῦ Ἀρ­γυ­ροῦ, εἰς δό­ξαν Χρι­στοῦ, τοῦ τὴν ἀν­θρω­πί­νην ἀ­σθέ­νειαν ἐ­νι­σχύ­ον­τος· αὐ­τῷ γὰρ πρέ­πει πᾶ­σα δό­ξα σὺν τῷ ἀ­νάρ­χῳ αὐ­τοῦ Πα­τρί, καὶ τῷ Πα­να­γί­ῳ Πνεύ­μα­τι, εἰς τοὺς αἰ­ῶ­νας τῶν αἰ­ώ­νων. Ἀ­μήν.

Πη­γή: Νέ­ον Λει­μω­νά­ριον, πε­ρι­έ­χον μαρ­τύ­ρια πα­λαι­ὰ καὶ νέ­α καὶ βί­ους Ὁ­σί­ων συλ­λε­χθέν­τα πα­ρὰ τοῦ Μα­κα­ρί­ου Νο­τα­ρᾶ, ἐν Ἀ­θή­ναις, 1873, σς 174-177 [τη­ρεῖ­ται ἡ ὀρ­θο­γρα­φί­α τοῦ πρω­το­τύ­που ὡς αὐ­θεν­τι­κὴ εἰ­κὼν μιᾶς ἐκ τῶν γλωσ­σι­κῶν ἐ­πι­λο­γῶν τῆς ἐ­πο­χῆς σ.τ.σ.].

Μι­κρὰ Πα­τε­ρι­κά: ἐ­πι­μέ­λεια: Ἄγ­γε­λος Κα­λο­γε­ρό­που­λος καὶ Γιά­ννης Πα­τί­λης. [Βλ. Εἰ­σα­γω­γι­κὸ κεί­με­νο καὶ Ἡ­με­ρο­λό­γιο Κα­τα­στρώ­μα­τος Β’, ἐγ­γρα­φὴ 25.11.2019.]

Ἰβὰν Τουργκένιεφ (Иван Тургенев): Τὸ σπουργίτι

Ἰβὰν Τουργκένιεφ (Иван Тургенев)

Τὸ σπουργίτι

(Воробей)

ΠΕΣΤΡΕΦΑ ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι βα­δί­ζον­τας στὴν ἀ­λέ­α τοῦ κή­που. Ὁ σκύ­λος ἔ­τρε­χε μπρο­στά μου. Ξαφ­νι­κά, ἔ­κο­ψε τὸν βη­μα­τι­σμό του καὶ προ­σπά­θη­σε νὰ πε­ρά­σει ἀ­πα­ρα­τή­ρη­τος, σὰν νὰ ὀ­σφραι­νό­ταν μπρο­στά του κά­ποι­ο θή­ρα­μα. Κοί­τα­ξα κα­τὰ μῆ­κος τῆς ἀ­λέ­ας καὶ εἶ­δα ἕ­να νε­α­ρὸ σπουρ­γί­τι μ’ ἕ­να κί­τρι­νο γύ­ρω ἀ­πὸ τὸ ράμ­φος καὶ χνού­δι στὸ κε­φά­λι του. Εἶ­χε πέ­σει ἀ­π’ τὴ φω­λιά του (ὁ ἀ­έ­ρας κλυ­δώ­νι­ζε δυ­να­τὰ τὶς ση­μύ­δες στὴν ἀ­λέ­α) καὶ κα­θό­ταν ἀ­κί­νη­το, τεν­τώ­νον­τας ἀ­βο­ή­θη­τα τὰ νε­ο­γέν­νη­τα φτε­ρά του. Ὁ σκύ­λος μου τὸ πλη­σί­α­σε ἀρ­γά, ὅ­ταν ξαφ­νι­κά, ὁρ­μών­τας ἀ­πὸ ἕ­να κον­τι­νὸ δέν­τρο, ἕ­να ἡ­λι­κι­ω­μέ­νο, μαυ­ρό­στη­θο σπουρ­γί­τι ἔ­πε­σε σὰν πέ­τρα μπρο­στὰ ἀ­κρι­βῶς ἀ­πὸ τὴ μου­σού­δα του – καὶ ἀ­να­μαλ­λι­α­σμέ­νο, πα­ρα­μορ­φω­μέ­νο, μὲ μιὰ ἀ­πελ­πι­σμέ­νη καὶ ἀ­ξι­ο­λύ­πη­τη κραυ­γή, ἀ­να­πή­δη­σε δύ­ο πε­ρί­που φο­ρὲς μπρο­στὰ ἀ­πὸ τὰ δόν­τια τοῦ ἀ­νοι­χτοῦ στό­μα­τος τοῦ σκύ­λου. Ὅρ­μη­σε νὰ τὸ σώ­σει, κά­λυ­ψε μὲ τὸ σῶ­μα του τὸ γέν­νη­μά του… Ὅ­μως ὅ­λο το μι­κρό του σῶ­μα ἔ­τρε­με ἀ­πὸ τὴ φρί­κη, ἡ φω­νού­λα του εἶ­χε γί­νει τρα­χιὰ καὶ βρα­χνι­α­σμέ­νη, ἔ­σβη­νε ἀ­πὸ τὸν φό­βο, θυ­σί­α­ζε τὸν ἑ­αυ­τό του! Πό­σο τε­ρά­στιος θὰ τοῦ φαι­νό­ταν ὁ σκύ­λος, σὰν τέ­ρας! Κι ὅ­μως, δὲν ἀρ­κέ­στη­κε στὸ ψη­λό, ἀ­σφα­λὲς κλα­δί του… Μιὰ δύ­να­μη, ἰ­σχυ­ρό­τε­ρη ἀ­πὸ τὴ θέ­λη­σή του, τὸ ἔ­σπρω­ξε ἀ­πὸ κεῖ. Ὁ Τρε­ζόρ μου στα­μά­τη­σε, ὀ­πι­σθο­χώ­ρη­σε. Εἶ­ναι φα­νε­ρὸ πὼς ἀ­να­γνώ­ρι­σε αὐ­τὴ τὴ δύ­να­μη. Ἔ­σπευ­σα νὰ τρα­βή­ξω στὴν ἄ­κρη τὸν σα­στι­σμέ­νο σκύ­λο καὶ ἀ­πο­μα­κρύν­θη­κα γε­μά­τος σε­βα­σμό. Ναί, μὴ γε­λᾶ­τε. Ἔ­νι­ω­σα σε­βα­σμὸ γι’ αὐ­τὸ τὸ μι­κρό, ἡ­ρω­ϊ­κὸ που­λί, γιὰ τὸ ξέ­σπα­σμα τῆς ἀ­γά­πης του. Ἡ ἀ­γά­πη, σκέ­φτη­κα, εἶ­ναι ἰ­σχυ­ρό­τε­ρη ἀ­πὸ τὸν θά­να­το ἀλ­λὰ καὶ ἀ­πὸ τὸν φό­βο τοῦ θα­νά­του. Μό­νο μ’ αὐ­τήν, μό­νο μὲ τὴν ἀ­γά­πη ἀν­τέ­χει κα­νεὶς στὴ ζω­ὴ καὶ προ­χω­ρᾶ.

Ἀ­πρί­λιος, 1878.

Δραματοποίηση (01.09.2016):

Πηγή: ἀπο τὴν ἱστοσελίδα:

https://rvb.ru/turgenev/01text/vol_10/02senilia/0222.htm

Ἰβὰν Σε­ργιέ­γκε­βιτς Τουργκένιεφ (И­ван Сер­ге­евич Тур­ге­нев) (Ὀριὸλ Ρω­σί­ας 09.11.1818 – Μπου­ζι­βὰλ κον­τὰ στὸ Π­ρίσι, 1883.) Ρῶ­σος μυ­θι­στο­ρι­ο­γρά­φος, δι­η­γη­μα­το­γρά­φος, ποι­η­τὴς καὶ θε­α­τρι­κὸς συγ­γρα­φέας. Γνω­στό­τε­ρα ἔργα του: Μού­μου (1854), Πρώ­τη ἀ­γάπη (1860), Πατέρες καὶ γιοί (1862), Ὁ καπνός (1867), Ἀνοιξιάτικα νερά  (1872).

Με­τά­φρα­ση ἀ­πὸ τὰ ρω­σι­κά:

Γι­ῶρ­γος Χα­βου­τσᾶς (Πει­ραι­ᾶς, 1965). Ἀ­σχο­λεῖ­ται μὲ τὴν ποί­η­ση καὶ τὴ με­τά­φρα­ση. Δη­μο­σί­ευ­σε τὶς ποι­η­τι­κὲς συλ­λο­γὲς Ἡ φοι­νι­κιά (Γα­βρι­η­λί­δης, 2005) καὶ Ση­μεῖ­ο Πε­τρού­πο­λης (Πλα­νό­διον, 2011). Ἔ­χει με­τα­φρά­σει ἐ­πί­σης τὸ πε­ζο­γρά­φη­μα Τα­ξί­δι στὴν Ἀρ­με­νί­α, τοῦ Ὄ­σιπ Μαν­τελ­στάμ (Ἴν­δι­κτος, 2007).

Νίκος Τακόλας: Ἡ Μαναμάνα

Νί­κος Τα­κό­λας

Ἡ Μα­να­μά­να

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑ ἦ­ταν Ἀ­γλα­ΐα. Ὅ­ταν τὴ γνώ­ρι­σα μι­κρός, εἶ­χε πε­ρά­σει τὰ 70 καὶ ἔ­ζη­σε μέ­χρι κον­τὰ τὰ 100. Ἡ ἄ­φθαρ­τη θε­ό­τη­τα τοῦ πραγ­μα­τι­κοῦ δι­καί­ου τὴν ἀν­τά­μει­ψε γιὰ τὶς ὑ­πη­ρε­σί­ες ποὺ πρό­σφε­ρε στὸν κό­σμο, κα­τα­χω­ρών­τας την στὴν ἀ­νε­ξί­τη­λη συλ­λο­γι­κὴ μνή­μη. Πα­νύ­ψη­λη, κα­λο­στε­κού­με­νη ὀ­στε­ϊ­κή, μορ­φὴ Ὁ­σί­ας, μὲ κά­τι πα­πού­τσια πε­ρί­ερ­γα μὲ χον­τρὸ τε­τρά­γω­νο τα­κού­νι, ἀ­συ­νή­θι­στο στὴν ἐ­πο­χή της. Ἦ­ταν παν­τρε­μέ­νη, εἶ­χε καὶ ἄν­τρα καὶ γιό. Μὰ ἀ­γα­ποῦ­σε καὶ τὴν ἀ­γα­ποῦ­σαν ὅ­λα τὰ παι­διὰ τοῦ κό­σμου. Ἰ­δί­ως ἐ­κεῖ­να τὰ ὀρ­φα­νὰ καὶ δυ­στυ­χι­σμέ­να τῶν πο­λέ­μων. Ἀ­νὰ λί­γες ὧ­ρες, μοῦ μο­λο­γοῦ­σαν, ἔ­βγαι­νε καὶ μοί­ρα­ζε συσ­σί­τιο στὰ ἀ­προ­στά­τευ­τα ἀ­πὸ τὸ ὑ­στέ­ρη­μά της. Καὶ τὰ παι­διὰ τὴν ἔ­βα­ζαν στὴ μέ­ση μὲ τεν­τω­μέ­να χέ­ρια, στό­μα ὀρ­θά­νοι­χτο καὶ τὴν προ­σμο­νὴ στὰ μά­τια. Ἐ­μέ­να Μά­να, Μά­να. Ἐ­μέ­να. Καὶ κεί­νη ξε­χώ­ρι­ζε τὰ πο­νη­ρὰ χε­ρά­κια ποὺ ἁ­πλώ­νον­ταν γιὰ νὰ πά­ρουν καὶ δεύ­τε­ρη με­ρί­δα καὶ τὰ χτυ­ποῦ­σε μὲ ἕ­να μι­κρὸ ξυ­λά­κι, σὰ μπαγ­κέ­τα μα­έ­στρου. «Θὰ φᾶς πολ­λὲς ἂν ἐ­πι­μέ­νεις, ἐ­ξυ­πνά­κια», ἔ­λε­γε τά­χα­μου αὐ­στη­ρά. Ἔ­πρε­πε τὸ φαῒ νὰ φτά­σει γιὰ ὅ­λα. Μαν­τή­λα κα­φέ, μὲ κρόσ­σια, βαλ­κα­νι­κὴ ἀ­νά­μι­κτη φο­ρε­σιὰ στο­λὴ ὁ­λό­κλη­ρη πρά­σι­νο βε­λοῦ­δο γι­λέ­κι, φό­ρε­μα κα­φὲ μὲ μπορ­ντοῦ­ρες κί­τρι­νες, κα­θα­ρὲς καὶ πε­ρι­ποι­η­μέ­νες, τὰ μαλ­λιὰ δυ­ὸ κο­τσί­δες κο­ρι­τσί­στι­κες στὸ στῆ­θος της, μέ­χρι τὴ μέ­ση σχε­δόν. Τὸ στό­μα της ὀ­πι­σθο­χω­ροῦ­σε σὲ κά­θε χα­μό­γε­λό της, ὅ­πως συμ­βαί­νει στοὺς κά­τι­σχνους, ἀ­φή­νον­τας μιὰ τρύ­πα μι­κρὴ στρόγ­γυ­λη, χω­ρὶς πολ­λὰ δόν­τια. Τὰ μά­τια της ἀ­νοι­χτο­γά­λα­ζα, λί­γο θο­λά, μὰ κα­λο­συ­νά­τα καὶ στὸ ἡ­φαι­στεια­κὸ βλέμ­μα της ὧ­ρες-ὧ­ρες μα­ζευ­ό­ταν ὅ­λη ἡ γλύ­κα της, ποὺ ἰ­σο­πέ­δω­νε κά­θε ἐμ­πό­διο. Τὸ κο­πά­δι τῶν ὀρ­φα­νῶν καὶ πει­να­σμέ­νων παι­δι­ῶν με­γά­λω­νε συ­νε­χῶς. Λί­γο οἱ θά­να­τοι γο­νι­ῶν ἀ­πὸ ἀρ­ρώ­στι­ες καὶ κα­κου­χί­ες, λί­γο ἡ ἀ­νέ­χεια ποὺ ὁ­δη­γοῦ­σε σὲ πλη­ρω­μέ­νες υἱ­ο­θε­σί­ες μὰ καὶ σὲ ἐγ­κα­τά­λει­ψη παι­δι­ῶν, τὰ ὀρ­φα­νο­τρο­φεῖ­α καὶ τὰ οἰ­κο­τρο­φεῖ­α γέ­μι­ζαν καὶ πε­ρίσ­σευ­αν ὀρ­φα­νά, ἐ­νῶ πάν­τα ὑ­πῆρ­χαν καὶ τὰ πα­ρα­πε­τα­μέ­να ἀ­π’ τὴ γέν­να τους παι­διὰ ποὺ ξέ­με­ναν στὸ δρό­μο. Ἀ­πὸ μέ­ρα σὲ μέ­ρα ἀρ­κε­τὰ ἀ­π’ αὐ­τὰ κα­τέ­λη­γαν ἔ­ξω ἀ­π’ τὸ σπί­τι της. Μά­να, Μά­να πει­νᾶ­με καὶ ἔ­κλαι­γαν νὰ σοῦ καῖ­νε τὰ σω­θι­κά. Καὶ ἡ για­γιὰ Ἀ­γλα­ΐ­α στὴν ἀρ­χὴ τὰ ἔ­παιρ­νε μὲ τὸ ἄ­γριο, γιὰ νὰ σκλη­ρύ­νουν καὶ νὰ μά­θουν νὰ μὴν κλαῖ­νε καὶ με­τὰ κλει­νό­ταν μέ­σα κά­νον­τας πυ­ρε­τω­δῶς ἑ­τοι­μα­σί­ες, ἀ­πὸ ψω­μὶ μὲ ζά­χα­ρη καὶ λά­δι ἢ ζά­χα­ρη καὶ νε­ρό, μέ­χρι ψω­μὶ μὲ ἐ­λι­ὲς ἢ τυ­ρί, κυ­κλο­φο­ροῦ­σαν κί­τρι­να τυ­ριὰ ἀ­πὸ ξέ­νες βο­ή­θει­ες, ἀ­με­ρι­κά­νι­κες προ­παν­τός. Πάν­τα βά­στα­γε ἕ­να κι­ού­πι μὲ ἐ­λι­ές, πι­κρῆς ποι­κι­λί­ας ἐ­κεῖ στὰ ὀ­ρει­νά, μὰ ποι­ός νοι­α­ζό­ταν καὶ στὶς γι­ορ­τὲς κα­νό­νι­ζε καὶ γιὰ κα­μιὰ κον­σέρ­βα χοι­ρι­νό. Καὶ πάν­τα ὑ­πῆρ­χε γιὰ τὰ προ­γραμ­μα­τι­σμέ­να καὶ ἡ κα­τσα­ρό­λα, μὲ ὄ­σπρια ἢ δη­μη­τρια­κά. Τὸ ρύ­ζι καὶ τὰ κρι­θα­ρά­κια στὴ χού­φτα, τὰ ζου­με­ρὰ σὲ κε­σε­δά­κια. Ἡ γει­το­νιὰ ἐ­νο­χλού­νταν, ἰ­δί­ως ἀ­π’ τὴν ἰα­χὴ «Μά­να, Μά­να» καὶ τῆς ἔ­κα­νε πα­ρα­τή­ρη­ση, ἰ­δί­ως γιὰ τὶς φω­νές τους. Τὴ θε­ω­ροῦ­σαν τρε­λὴ κι ἀλ­λό­κο­τη, ἔ­τσι κι ἀλ­λι­ῶς δὲν πλη­σί­α­ζε πο­τὲ στὶς πα­ρέ­ες τους. Εἶ­χε τὴ δι­κή της ἀ­πο­στο­λή. Κι ὅ­σο τὰ χρό­νια περ­νοῦ­σαν τό­σο καὶ ὅ­λοι ξέ­χνα­γαν τὸ ὄ­νο­μά της —Ἀ­γλα­ΐα— καὶ υἱ­ο­θε­τοῦ­σαν τὸ ὄ­νο­μα ποὺ τῆς ἔ­δω­σαν τὰ παι­διὰ «Μά­να, Μά­να». Κι αὐ­τὸ σι­γὰ σι­γὰ ἐ­ξε­λί­χτη­κε καὶ ἔ­μει­νε στὴν το­πι­κὴ μνή­μη μο­νο­λε­κτι­κό, «Μα­να­μά­να».

        Στὴν κη­δεί­α της οἱ συμ­πα­τρι­ῶ­τες ἦ­ταν λί­γοι, τὸ ἴ­διο καὶ οἱ συγ­γε­νεῖς ποὺ τὴν ἀ­πο­μό­νω­σαν γιὰ τὶς ἰ­δι­ο­τρο­πί­ες της. Μὰ ὑ­πῆρ­χαν κα­μιὰ πε­νην­τα­ριὰ ἀ­γό­ρια καὶ κο­ρί­τσια, παι­διὰ τοῦ πο­λέ­μου, τῆς φτώ­χειας καὶ τῶν ἐμ­φυ­λί­ων, πά­νω κά­τω 30 χρο­νῶν, μὲ πρη­σμέ­να μά­τια ποὺ ἔ­κλαι­γαν βου­βὰ καὶ χώ­ρια, ψι­θυ­ρί­ζον­τας τὸ πραγ­μα­τι­κό της ὄ­νο­μα. Αὐ­τὸ ποὺ τῆς ἄ­ξι­ζε…

Πη­γή: Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση.

Νί­κος Τα­κό­λας (Λά­ρι­σα) καὶ με­γά­λω­σε στὰ Γρε­βε­νά. Σπού­δα­σε Ἠ­λε­κτρο­λό­γος Μη­χα­νι­κός. Πρῶ­το του βι­βλί­ο Τὸ κρυμ­μέ­νο ἀ­ρι­στούρ­γη­μα τοῦ Ζο­ζὲφ Ἰ­νεμ­πρά­ο (δι­η­γή­μα­τα, Ἕ­νε­κεν, 2011), τε­λευ­ταῖ­ο του Τὸ κά­στρο τῆς νι­φά­δας (Νη­σί­δες, 2016) Ζεῖ στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη. Ἔ­χει ἀ­σχο­λη­θεῖ μὲ τὴν κι­νη­μα­το­γρα­φι­κὴ κρι­τι­κὴ καὶ τὸ πο­λι­τι­κὸ δο­κί­μιο.

Σάββας Παύλου: Ἡ ἔ­κτα­ση τῆς Κύ­πρου

Σάββας Παύλου

Ἡ ἔ­κτα­ση τῆς Κύ­πρου

Χαι­ρε­τι­σμὸς στοὺς Μάν­τελ­προτ καὶ Στέρ­γιο

ΟΣΗ ΕΙΝΑΙ ἡ ἐ­πι­φά­νεια τῆς Κύ­πρου; Εἶ­ναι ἕ­να ἐ­ρώ­τη­μα ἁ­πλὸ καὶ ἡ ἀ­πάν­τη­ση τὸ ἴ­διο ἁ­πλή. Καὶ ἂν δὲν τὴν ξέ­ρεις ἀ­νοί­γεις τὸ σχε­τι­κὸ ἐγ­χει­ρί­διο. Ἡ ἐ­πι­φά­νεια τῆς Κύ­πρου ἰ­σοῦ­ται μὲ 9267 τε­τρα­γω­νι­κὰ χι­λι­ό­με­τρα. Ὅ­μως αὐ­τὴ ὁ­ρί­ζε­ται ὡς τὸ ἐμ­βα­δὸν ἑ­νὸς χώ­ρου ἐ­πί­πε­δου ποὺ ὁ­ρι­ο­θε­τοῦν οἱ ἀ­κτο­γραμ­μές του σὲ ὑ­ψό­με­τρο μη­δέν.

       Δὲν εἶ­ναι ἔ­τσι ἡ Κύ­προς. Βου­νὰ καὶ κοι­λά­δες, ἀ­νυ­ψώ­σεις καὶ κοι­λώ­μα­τα, κοῖ­τες πο­τα­μῶν καὶ λό­φοι, φρέ­α­τα καὶ βρά­χοι δι­α­μορ­φώ­νουν τὸ χῶ­ρο της. Καὶ κά­θε ἀ­νύ­ψω­ση καὶ κοί­λω­μα ἐ­παυ­ξά­νει τὴν εὐ­ρυ­χω­ρί­α. Για­τὶ ἕ­νας λάκ­κος ποὺ σκά­ψα­με σὲ ἕ­να τε­τρα­γω­νι­κὸ μέ­τρο καὶ φτά­σα­με σὲ βά­θος πέν­τε μέ­τρων δί­νει μιὰ νέ­α ἔ­κτα­ση, για­τὶ πρέ­πει νὰ συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με καὶ τὰ νέ­α τοι­χώ­μα­τα. Τό­τε δι­α­πι­στώ­νου­με ὅ­τι ἡ ἐ­πι­φά­νεια τοῦ ἑ­νὸς μέ­τρου αὐ­ξή­θη­κε σὲ 21. Ἀ­κό­μη πρέ­πει νὰ συμ­πε­ρι­λά­βου­με τὴν αὔ­ξη­σή της ποὺ δη­μι­ούρ­γη­σε τὸ βου­να­λά­κι μὲ τὰ χώ­μα­τα τῆς ἐ­ξό­ρυ­ξης. Ἔ­τσι ἂν συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με τὰ βου­νά, τοὺς λό­φους, τὰ μι­κρὰ ὑ­ψώ­μα­τα, τὰ κοι­λώ­μα­τα, τὰ βα­θύ­πε­δα καὶ ὑ­ψί­πε­δα, τοὺς λάκ­κους καὶ τὶς σπη­λι­ές, ὁ χῶ­ρος με­γε­θύ­νε­ται συ­νε­χῶς.

       Κι ἂν με­τὰ συμ­πε­ρι­λά­βου­με τὶς πέ­τρες, τὶς μι­κρο­α­νυ­ψώ­σεις καὶ ρωγ­μὲς κι ὑ­στέ­ρα τὶς ἄλ­λες τὶς ἐ­λά­χι­στες, τὶς σχε­δὸν ἀ­ό­ρα­τες καὶ με­τὰ αὐ­τὲς ποὺ εἶ­ναι ὁ­ρα­τὲς μό­νο μὲ τὸ μι­κρο­σκό­πιο, ἡ ἐ­πι­φά­νεια συ­νε­χῶς ἐ­παυ­ξά­νε­ται κι ὅ­ταν φτά­σεις στὴν κλί­μα­κα τοῦ μο­ρί­ου καὶ τοῦ ἀ­τό­μου συ­νει­δη­το­ποι­εῖς ὅ­τι ἡ ἔ­κτα­ση τῆς Κύ­πρου τεί­νει πρὸς τὸ ἄ­πει­ρο.

       Αὐ­τὸ τὸ ἄ­πει­ρο ποὺ κοί­τα­ζε ἡ μα­τιὰ τοῦ Σο­λω­μοῦ ἀ­νε­βαί­νον­τας γιὰ τὸ ση­μεῖ­ο τῆς πτώ­σης στὸν ἱ­στὸ μὲ τὴν κα­το­χι­κὴ ση­μαί­α.

Πη­γή: περ. Τὰ Νεφούρια, ἀρ. 5, Πρωτοχρονιὰ 2001.

Σάβ­βας Παύ­λου (Λευ­κω­σί­α, 1951-2016). Σπού­δα­σε Φι­λο­λο­γί­α στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Ἀ­θη­νῶν καὶ ἔ­κα­νε τὸ δι­δα­κτο­ρι­κό του στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Κύ­πρου (τί­τλος τῆς δι­α­τρι­βῆς του: Σε­φέ­ρης καὶ Κύ­προς, 2005). Ἐρ­γά­σθη­κε ὡς φι­λό­λο­γος στὴ Μέ­ση Εκ­παί­δευ­ση τῆς Κύ­πρου. Ἀ­πὸ τοὺς ση­μαν­τι­κό­τε­ρους με­λε­τη­τὲς τοῦ ἔρ­γου τοῦ Γι­ώρ­γου Σε­φέ­ρη, καὶ πολ­λῶν ἄλ­λων. Ὑ­πῆρ­ξε συ­νεκ­δό­της τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Μι­κρο­φι­λο­λο­γι­κά. Κεί­με­νά του ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­θεῖ σὲ πε­ρι­ο­δι­κὰ καὶ ἐ­φη­με­ρί­δες τῆς Ελ­λά­δας (Νέ­α Ἑ­στί­α, Ἀν­τί, Ἄρ­δην, Κα­θη­με­ρι­νή κ.ἄ.) καὶ τῆς Κύ­πρου (Ἀ­κτή, Ση­με­ρι­νή, Πο­λί­της, Τὰ Νέ­α κ.ἄ.).

Μανουὲλ Ἐσπάδα (Manuel Espada): Ὁ πιὸ γρή­γο­ρος ἥ­ρω­ας τοῦ κό­σμου

Μανουὲλ Ἐσπάδα (Manuel Espada)

— Φυ­σι­κά!

Ὁ πιὸ γρή­γο­ρος ἥ­ρω­ας τοῦ κό­σμου

— Θὰ μπο­ροῦ­σες νὰ ἐμ­φα­νι­στεῖς πρὶν ἀπὸ τὸν τί­τλο;

Πηγή: Manuel Espada, Per­so­na­jes se­cun­da­ri­os [Δευ­τε­ρεύ­ον­τες ρό­λοι], ἐκ­δό­σεις me­no­scu­ar­to, 2015.

Μα­νου­ὲλ Ἐ­σπά­δα (ManuelEspada) (Σα­λα­μάν­κα, 1974). Ἔ­χει ἐκ­δώ­σει δύ­ο συλ­λο­γὲς δι­η­γη­μά­των (El desguace, 2007 καὶ Fuera de temario, 2010). Τὸ Zoom (Ἐκ­δό­σεις Parentesis, 2011) εἶ­ναι τὸ πρῶ­το βι­βλί­ο του μὲ μι­κρὰ δι­η­γή­μα­τα, πα­ρό­λο ποὺ εἶ­χε ἀρ­χί­σει νὰ πει­ρα­μα­τί­ζε­ται μὲ τὸ εἶ­δος ἤ­δη δε­κα­τρί­α χρό­νια πρὶν στὸ πρό­γραμ­μα τοῦ Radio 3, «El ojo de ya ve», κι ἔ­χει κερ­δί­σει πά­νω ἀ­πὸ δώ­δε­κα βρα­βεῖ­α γιὰ τὰ δι­η­γή­μα­τά του. Εἶ­ναι δη­μο­σι­ο­γρά­φος, ἐρ­γά­ζε­ται ὡς σε­να­ρι­ο­γρά­φος γιὰ τὴν τη­λε­ό­ρα­ση καὶ γρά­φει τὸ blog La espada oxidada

(www.manuespada.-blogspot.com). Βλ. περισσότερα ἐδῶ.

Μετάφραση ἀπὸ τὰ ἰσπανικά:

Δα­νά­η Τα­χτα­ρᾶ (Ἀ­θή­να, 1987). Με­τα­φρά­στρια καὶ ὑ­πο­ψή­φια δι­δά­κτωρ Με­τά­φρα­σης τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου τῆς Μά­λα­γα. Σπού­δα­σε Με­τά­φρα­ση στὸ Ἰ­ό­νιο Πα­νε­πι­στή­μιο καὶ στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο τῆς Μά­λα­γα (Με­τα­πτυ­χια­κὸ στὴ Με­τά­φρα­ση γιὰ τὸν Ἐκ­δο­τι­κὸ Κό­σμο). Με­τα­φρά­σεις της ἰ­σπα­νό­φω­νων λο­γο­τε­χνῶν ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ στὰ πε­ρι­ο­δι­κὰ e-poema, Ποι­εῖν καὶ Τὸ Δέν­τρο. Γιὰ τὸ ἰ­στο­λό­γιό μας, ἐ­πι­με­λή­θη­κε τὸ ἀ­φι­έ­ρω­μα στὸν Ἰ­σπα­νὸ συγ­γρα­φέ­α Μα­νου­ὲλ Ἐ­σπά­δα καὶ με­τά­φρα­σε δι­η­γή­μα­τα τοῦ Κα­τα­λα­νοῦ συγ­γρα­φέ­α Κὶμ Μουν­ζό.

Ἀγαθοκλῆς Ἀζέλης: Διαγώνιος ὀρθοῦ χρόνου

Ἀγαθοκλῆς Ἀζέλης

Δι­α­γώ­νιος ὀρ­θοῦ χρό­νου

Ι ΛΗΣΤΕΣ δι­έ­θε­ταν ἀ­κό­μη ἕ­ναν μο­νο­με­ρῆ κώ­δι­κα ἀρ­χῶν. Ὅ­ταν ὁ τσέ­λιγ­κας πα­ρα­βί­α­σε τοὺς ὅ­ρους τῆς συμ­φω­νί­ας πλη­ρω­μῆς δο­σί­μα­τος καὶ μέ­λη τῆς συμ­μο­ρί­ας πέ­σα­νε στὰ χέ­ρια τῆς χω­ρο­φυ­λα­κῆς, ὁ λή­σταρ­χος πῆ­ρε ὅ­μη­ρους τρί­α πα­λι­κά­ρια, με­τα­ξύ τῶν ὁ­ποί­ων ἕ­ναν γιὸ τοῦ πα­ρα­βά­τη, μὲ τὴν ἀ­παί­τη­ση νὰ πα­ρου­σια­στεῖ ὁ τε­λευ­ταῖ­ος μπρο­στά του. Ὁ Κό­λας πῆ­ρε τὴν πρω­το­βου­λί­α νὰ μι­λή­σει στοὺς λη­στὲς ζη­τών­τας τὴν ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση. Βρέ­θη­κε κι ἐ­κεῖ­νος αἰχ­μά­λω­τος. Ὁ τσέ­λιγ­κας δὲν ἐμ­φα­νι­ζό­ταν κι ὁ λή­σταρ­χος ἀ­πο­φά­σι­σε νὰ σκο­τώ­σουν τοὺς ὁ­μή­ρους, ρί­χνον­τας στὸν κλῆ­ρο ποι­ὸς θὰ ξε­κά­νει ποι­όν. Ὁ ἕ­νας λη­στής, γνω­στός τοῦ Κό­λα, τοῦ ψι­θύ­ρι­σε τὰ κα­θέ­κα­στα. Τοῦ εἶ­πε ὅ­τι θὰ τὸν χτυ­ποῦ­σε ξώ­φαλ­τσα κι ἐ­κεῖ­νος ἂς ἔ­κα­νε τὸν πε­θα­μέ­νο, μέ­χρι νὰ ἀ­πο­μα­κρυν­θοῦ­νε ὅ­λοι. Σ’ αὐ­τὸν τόλ­μη­σε νὰ προ­τεί­νει τέ­τοι­ο πράγ­μα, ποὺ δὲν φο­βή­θη­κε τὸν Κε­μάλ; φώ­να­ξε ὁ Κό­λας ἀρ­πά­ζον­τας τὸ ὁ­πλι­σμέ­νο χέ­ρι. Ὅ­ταν βρῆ­καν τὰ κορ­μιά τους, ὁ Κό­λας ψυ­χορ­ρα­γοῦ­σε ἀ­κό­μη τὴν ἀ­πό­κο­τη ψυ­χή. Τοὺς ἔ­θα­ψαν ἐ­πι­τό­που στὸ Ἰ­ά­κω­βο Τρι­κά­λων, στὸ μέ­ρος ποὺ ἔ­μει­νε τὸ ὄ­νο­μα «μνῆ­μα τῶν πα­λι­κα­ρι­ῶν». Ὁ λή­σταρ­χος ἐ­κτε­λέ­στη­κε ἀρ­γό­τε­ρα. Ὁ τσέ­λιγ­κας κλη­ρο­νό­μη­σε τὴ μνή­μη τοῦ πα­λι­κα­ριοῦ του κι ἔ­χα­σε τὸ με­γά­λο βιός του στὴν Κα­το­χή. Ὁ Κό­λας ἄ­φη­σε πί­σω ἀρ­ρα­βω­νι­α­στι­κιά. Ὅ­ταν ἔ­μα­θε τὴν καλ­μα­λί­νη, κα­τά­φερ­νε κά­πως νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­ζει τὶς συ­νέ­πει­ες τοῦ νευ­ρι­κοῦ κλο­νι­σμοῦ της ποὺ πα­λιν­δρο­μοῦ­σε. Τὴν παν­τρεύ­τη­κε ἀ­πὸ κα­θῆ­κον ὁ κου­νιά­δος της ὁ Ντά­σιος. Ἔ­κα­ναν τρί­α παι­διά. Τὸν μι­κρό­τε­ρο γιὸ τὸν ὀ­νό­μα­σαν Κό­λα. Με­τεμ­ψύ­χω­ση τοῦ θεί­ου, χά­θη­κε ἀ­πὸ βό­λι στὰ εἰ­κο­σι­πέν­τε του. Ὁ με­γα­λύ­τε­ρος ἔ­ζη­σε πε­ρισ­σό­τε­ρο. Ἔ­φυ­γε ἀρ­γό­τε­ρα σὲ τρο­χαῖ­ο. Ὁ γιὸς του, τε­λευ­ταῖ­ος ἀρ­σε­νι­κὸς στὴν οἰ­κο­γέ­νεια, ἔ­μει­νε ν’ ἀ­φη­γεῖ­ται.

Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.

Ἀγαθοκλής Ἀζέλης (Μη­λιὰ Με­τσό­βου, 1963). Φι­λό­λο­γος στὴ Δευ­τε­ρο­βάθ­μια Ἐκ­παί­δευ­ση, ἀ­πό­φοι­τος τῆς Φι­λο­σο­φι­κῆς Ἀ­θη­νῶν καὶ δι­δά­κτο­ρας τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου τῆς Βι­έν­νης. Πρῶ­το του βι­βλί­ο: Νύ­χτες στὸ θρυμ­μα­τι­σμέ­νο ἐ­νυ­δρεῖ­ο, Ἀ­θή­να, 2008, (ποί­η­ση). Δη­μο­σί­ευ­σε με­τα­φρά­σεις γερ­μα­νό­φω­νης λο­γο­τε­χνί­ας.

Ἄννα Γρίβα: Μιὰ εὐτυχία ἁπλῆ

Ἄν­να Γρί­βα

Μιὰ εὐ­τυ­χί­α ἁ­πλῆ

«Ο ΚΟΣΜΟΣ γέ­μι­σε τρε­λούς. Ἄλ­λοι νο­μί­ζουν τοὺς ἑ­αυ­τούς τους θε­ό­σταλ­τους, ἄλ­λοι τρα­βοῦν πρὸς νό­το νὰ κουρ­σέ­ψουν τὸν κό­σμο καὶ με­ρι­κοὶ ἀ­ναγ­γέλ­λουν τὴ Δευ­τέ­ρα Πα­ρου­σί­α. Μιὰ φο­ρά, ἕ­νας ἀ­πὸ τοὺς θε­ο­πά­λα­βους ποὺ κυ­κλο­φο­ροῦν στὴν ὕ­παι­θρο ἦρ­θε ἔ­ξω ἀ­π’ τὸ μύ­λο μου καὶ χτυ­ποῦ­σε τὰ φτε­ρά του, φω­νά­ζον­τας ὅ­τι σκο­τώ­νει γί­γαν­τες. Ἐ­γὼ ἔ­μει­να μέ­σα, εἶ­χα σι­τά­ρι νὰ ἀ­λέ­σω. Ἂν ὅ­μως μοῦ ἔ­κα­νε ζη­μιά, θὰ τὸν κυ­νη­γοῦ­σα μὲ τὸ φτυά­ρι. Τὸ σκε­φτό­μουν καὶ γέ­λα­γα.

       »Μὰ τώ­ρα δὲν μπο­ρῶ πιὰ νὰ γε­λά­σω. Τὸ κα­κό της τρέ­λας χτύ­πη­σε καὶ τὸ σπι­τι­κό μου. Ἡ μο­νά­κρι­βη κό­ρη μου, ἡ Χουά­να, ἄρ­χι­σε νὰ βλέ­πει πνεύ­μα­τα καὶ νε­κροὺς ποὺ τῆς λέ­νε νὰ κα­τέ­βει στὴν Αἴ­γυ­πτο καὶ νὰ ζή­σει σὰν τὸν Ἅ­γιο Ἀν­τώ­νιο, μέ­σα σὲ τά­φους καὶ πη­γά­δια, πα­λεύ­ον­τας τοὺς πει­ρα­σμούς. Δὲν ξέ­ρω πιὰ τί νὰ σκε­φτῶ. Στὶς μέ­ρες μας, κα­νέ­νας πλέ­ον δὲν ὀ­ρέ­γε­ται μιὰ εὐ­τυ­χί­α ἁ­πλῆ, ὅ­λοι θέ­λουν νὰ γί­νουν ἅ­γιοι, ἥ­ρω­ες καὶ βα­σι­λιά­δες.»

Πηγή: ἐπιθεώρηση The Books’ Journal, ἀρ. 63, Φεβρουάριος 2016.

Ἄν­να Γρί­βα (Ἀ­θή­να, 1985). Σπού­δα­σε Ἑλ­λη­νι­κὴ Φι­λο­λο­γί­α στὴν Ἀ­θή­να καὶ Ἱ­στο­ρί­α τῆς Λο­γο­τε­χνί­ας στὴ Ρώ­μη. Ἔ­χει ἐκ­δώ­σει τρεῖς ποι­η­τι­κὲς συλ­λο­γές, ἡ τε­λευ­ταί­α μὲ τί­τλο Ἔ­τσι εἶ­ναι τὰ που­λιά (Γα­βρι­η­λί­δης, 2015). Ποι­ή­μα­τα, με­τα­φρά­σεις καὶ δο­κί­μια δη­μο­σι­εύ­ει σὲ δι­ά­φο­ρα λο­γο­τε­χνι­κὰ πε­ρι­ο­δι­κά.

Δ.Γ. Μαγριπλῆς: Σοῦ στέλνω γράμμα νὰ ξέρεις τὴν τύχη μου

Δ.Γ. Μα­γρι­πλῆς

 

Σοῦ στέλ­νω γράμ­μα νὰ ξέ­ρεις τὴν τύ­χη μου

 

ΑΘΟΜΑΙ ΔΙΠΛΑ στὴν τρύ­πα στὸν τοῖ­χο καὶ κοι­τά­ζω τὸ δρό­μο. Δὲν ὑ­πάρ­χει κα­νείς. Ἔ­φυ­γαν ὅ­λοι. Ἄλ­λος γιὰ τὰ ξέ­να, ἄλ­λος γιὰ πάν­τα, οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι ἁ­πλὰ μέ­χρι νὰ ἡ­συ­χά­σει ἡ κα­τά­στα­ση. Ἐ­γὼ τὸ ἀρ­νή­θη­κα. Ἀ­κό­μη καὶ ὅ­ταν ἦρ­θαν νὰ μοῦ ποῦν γιὰ­ ἐκ­κέ­νω­ση.

Ἐ­δῶ θὰ μεί­νω, ἀ­πάν­τη­σα καὶ ζή­τη­σα σφαῖ­ρες. Ἄ­φη­σαν μπό­λι­κες.

       Θὰ σοῦ χρεια­στοῦν, εἶ­παν καὶ ἀ­νέ­βη­καν στὴν κα­ρό­τσα τοῦ ἀ­γρο­τι­κοῦ.

       Τοὺς εἶ­δα ποὺ ἔ­στρι­βαν τὴν γω­νί­α. Ἀ­πὸ τό­τε ἔ­χω νὰ μι­λή­σω σὲ φί­λο. Ἀ­κού­ω φω­νὲς μὰ δὲν ξε­χω­ρί­ζω τί λέ­νε. Νο­μί­ζω μὲ ἀ­πο­κα­λοῦν τρο­μο­κρά­τη. Δὲν εἶ­μαι σί­γου­ρος, μὰ τὸ ὕ­φος τοῦ λό­γου τους δεί­χνει πὼς στὰ χέ­ρια τους θὰ κα­τα­λή­ξω ἀ­κέ­φα­λο σῶ­μα. Δὲν τὸ ρι­σκά­ρω νὰ ἀ­πο­κρι­θῶ. Τοὺς στέλ­νω κά­πο­τε κα­νέ­να βό­λι. Ἔ­τσι γιὰ νὰ ἀ­να­γνω­ρί­σω τὴν θέ­ση τους. Εἶ­ναι παν­τοῦ. Τὶς προ­άλ­λες ἕ­να μαῦ­ρο ἁ­μά­ξι πέ­ρα­σε μὲ ἰ­λιγ­γι­ώ­δη τα­χύ­τη­τα ἔ­ξω ἀ­πὸ τὸ σπί­τι. Ὅ­πλι­σα μὰ δὲν πρό­λα­βα νὰ ρί­ξω. Εἶ­δα μό­νο σκό­νη καὶ ρι­πὲς στὸν ἀ­έ­ρα. Με­τὰ τὴν γω­νί­α κά­ποι­οι ἀ­λά­λα­ζαν στὸ ρυθ­μὸ τοῦ θα­νά­του. Πά­γω­σα. Λὲς νὰ ἔ­μει­να μό­νος στὴν κό­λα­ση;

       Ἐ­κεῖ­νο τὸ βρά­δυ σὲ σκέ­φτη­κα. Νὰ εἶ­σαι κα­λά; Σᾶς δῶ­σαν τρο­φὴ καὶ νε­ρό; Πῶς σᾶς φέρ­θη­καν; Ὅ­πως καὶ νὰ ἔ­χει, φύ­γα­τε. Ὁ ἥ­λιος ἐ­κεῖ συ­νε­χί­ζει νὰ βγαί­νει μὲ δύ­να­μη καὶ τὸ φεγ­γά­ρι στρώ­νει στὴν θά­λασ­σα δρό­μους. Κα­ΐ­κια μὲ ἀ­νοιγ­μέ­να πα­νιὰ τα­ξι­δεύ­ουν στὸ πέ­λα­γο. Παι­διὰ χτί­ζου­νε κά­στρα στὴν ἄμ­μο. Ἐ­σὺ μὲ τὸ γα­λά­ζιο σου φό­ρε­μα νὰ περ­πα­τᾶς σὰν δορ­κά­δα καὶ πί­σω σου τρί­α κου­τσού­βε­λα νὰ φω­νά­ζουν: «μα­μά».

       Πά­λι ἄ­να­ψαν φω­τι­ὲς στὸν λό­φο. Καῖ­νε τὰ πάν­τα. Στά­χτες καὶ ἐ­κεί­νη ἡ μυ­ρω­διὰ τοῦ κα­μέ­νου κρέ­α­τος. Δὲν ἔ­χου­νε ἔ­λε­ος. Φο­βᾶ­μαι νὰ δῶ. Ὁ τοῖ­χος ἀ­πέ­ναν­τι εἶ­ναι γε­μά­τος εἰ­κό­νες. Τὶς ἔ­χω καρ­φώ­σει στὰ πρό­χει­ρα μὰ στέ­κον­ται ὄρ­θι­ες πα­ρὰ τὶς ἐ­κρή­ξεις. Κά­νουν τὸν νοῦ μου νὰ φεύ­γει…

       Ἀ­κού­γον­ται πά­λι κραυ­γές. Σκυ­λιὰ τοῦ πο­λέ­μου. Κά­ποι­ον θὰ βρή­κα­νε πά­λι. Καὶ νὰ φαν­τα­στεῖς ἦρ­θαν σὰν ἄγ­γε­λοι. Εἴ­χα­νε λύ­σεις γιὰ ὅ­λα. Στὴν ἀρ­χὴ τοὺς πι­στέ­ψα­με. Δί­ναν πρά­μα­τα καὶ ὑ­πο­σχέ­σεις. Ποι­ός δὲν τὰ θέ­λει; Τὰ πή­ρα­με. Τὸ σπί­τι ἄλ­λα­ξε, ἡ γει­το­νιά, ἀ­κό­μη καὶ ὁ τρε­λὸς στὴν γω­νί­α ἐν­τύ­θη­κε. Με­τά…

       Ἄρ­χι­σε ἐ­κεῖ­νος ὁ πό­λε­μος. Ὁ ἕ­νας ἐ­ναν­τί­oν τοῦ ἄλ­λου. Πό­νος ἀ­φό­ρη­τος καὶ ὁ κό­σμος συν­νέ­φια­σε. Οἱ γρι­ὲς βά­λα­νε μαῦ­ρα μαν­τή­λια καὶ κου­ρέ­ψα­νε σύν­τρι­χα τὰ παι­διά. Τὰ πρά­μα­τα γί­ναν δε­σμὰ καὶ οἱ ὑ­πο­σχέ­σεις δα­νει­κά. Τὰ ἤ­θε­λαν πί­σω. Μᾶς κλέ­ψαν τὰ πάν­τα. Δη­μεύ­σα­νε σπί­τια καὶ ὀρ­γώ­σα­νε ξέ­να χω­ρά­φια. Σφά­ξαν τὰ ζῶ­α μας καὶ πῆ­ραν μα­κριὰ τὴν σο­δειά μας. Κλεῖ­σαν σχο­λειὰ καὶ ἱ­δρύ­μα­τα. Πῆ­ραν ἀ­κό­μη καὶ τὰ παι­χνί­δια τῶν παι­δι­ῶν. Μᾶς ἄ­φη­σαν μό­νο, χω­ρὶς νὰ τὸ θέ­λουν, ἐλ­πί­δα. «Ἔ­τσι­ ὅ­πως ἦρ­θαν θὰ φύ­γουν», μο­νο­λο­γού­σα­με. Τί­πο­τα δὲν εἶ­ναι ἄλ­λω­στε αἰ­ώ­νιο. Μό­νο τὸ χα­μό­γε­λό σου. Ἀ­πο­τύ­πω­μα πά­νω στὰ ἀ­στέ­ρια. Ἔ­τσι δὲν εἶ­ναι;

       Ἦρ­θαν γιὰ μέ­να. Ἀ­κού­ω τὶς μη­χα­νές τους νὰ μουγ­κρί­ζουν καὶ βλέ­πω φι­γοῦ­ρες νὰ κά­νουν πα­ρέ­λα­ση. Με­τρά­ω τὸ χρό­νο, σφίγ­γω τὰ δόν­τια, σέρ­νο­μαι δί­πλα στὴν τρύ­πα. Ἀ­πέ­ναν­τι εἶ­ναι ὁ δρά­κος. Μὲ κοι­τᾶ καὶ οὐρ­λιά­ζει: «ἐ­κεῖ – ἐ­κεῖ».

       Ἀ­κού­ω το μπὰ­μ καὶ τρα­βι­έ­μαι. Νοι­ώ­θω τὸ κά­ψι­μο πά­νω ἀ­πὸ τὸ γό­να­το. Ξυ­στὰ εὐ­τυ­χῶς. Πιά­νω τὸ αἷ­μα. Ζε­στό. Μὲ τὸ δά­χτυ­λο παίρ­νω τὸ κόκ­κι­νο καὶ τὸ ἀ­φή­νω­ πά­νω στὸ κά­τα­σπρο πά­τω­μα: «θέ­λω νὰ ξέ­ρεις ὅ­τι ἔ­κα­να τὰ πάν­τα γιὰ νὰ μεί­νω ἐ­δῶ».

       Ὁ­μο­βρον­τί­ες. Βάλ­θη­καν νὰ μὲ ξε­κά­νουν. Κα­θάρ­μα­τα λέ­ω καὶ ἀρ­χί­ζω νὰ ρί­χνω. Μὲ ἀ­κοῦς;

       Εἶ­μαι ἀ­κό­μη ζων­τα­νός. Μὲ τὸ κε­φά­λι ψη­λὰ ἀ­παν­τά­ω στὶς φλό­γες τους. Τὸ ξέ­ρω πὼς σὲ ἔ­χω πάν­τα κον­τά μου. Ὁ πα­τέ­ρας καὶ ἡ μάν­να, τὰ ἀ­δέλ­φια μου, οἱ μνῆ­μες ποὺ ἔ­χου­νε κά­νει γι­ορ­τές, πα­νη­γύ­ρια καὶ λύ­πες. Εἴ­μα­στε ὅ­λοι ἐ­δῶ καὶ γι’ αὐ­τὸ πο­λε­μά­ω τὸ ἔ­ρε­βος. Πό­σο λί­γοι μοῦ φαί­νον­ται πιά. Ση­κώ­νο­μαι ὄρ­θιος καὶ­ περ­πα­τά­ω στὸ δω­μά­τιο ποὺ χτί­σα­με μὲ ἀ­γά­πη. Εἶ­μαι ἀ­η­τὸς καὶ μπο­ρῶ νὰ πε­τά­ξω. Ἀ­φή­νω τὰ μαλ­λιά μου στὸ κύ­μα ποὺ ἔρ­χε­ται. Κοι­τά­ω τὴν πόρ­τα. Ἀ­κού­ω τὸν θό­ρυ­βο. Σπά­ει καὶ χύ­νον­ται. Τὸ δά­χτυ­λο γί­νε­ται σκαν­δά­λη ποὺ ρί­χνει. Νοι­ώ­θω παν­τοῦ ἕ­να τσού­ξι­μο.

       Μεῖ­ναν ἐ­κεῖ. Νὰ ξέ­ρεις πὼς μέ­σα δὲν μπή­κα­νε. Στὸ λέ­ω για­τί προ­τοῦ ἀρ­χί­σω νὰ πε­τῶ ἀ­πὸ πά­νω τους, εἶ­δα. Δὲν τόλ­μη­σαν. Τὰ μά­ται­α κτή­νη. Κά­ναν στρο­φὴ καὶ χα­θῆ­καν, σκι­ὲς στὸ βά­θος τοῦ δρό­μου. Τώ­ρα πε­τῶ νὰ σᾶς βρῶ. Μὲ λο­γι­σμὸ καὶ ὕ­παρ­ξη ἐ­λεύ­θε­ρη. Πά­νω ἀ­πὸ κάμ­πους καὶ κά­τω ἀ­πὸ ἀ­στέ­ρια. Κρυμ­μέ­νος στὰ πιὸ γλυ­κὰ ὄ­νει­ρά σας. Σὲ βε­βαι­ῶ κα­νεὶ­ς δὲν μᾶς νί­κη­σε που­θε­νά. Τί ση­μα­σί­α ἔ­χει τὸ ὄ­νο­μα: «Κομ­πά­νι – Ἀ­θή­να – Βαρ­κε­λώ­νη», ἢ ὅ­πως ἀλ­λι­ῶς. Ὁ φα­σι­σμὸς δὲν ἔ­χει φτε­ρὰ νὰ πε­τά­ξει.

       Στὸ φῶς τῆς αὐ­γῆς σκαρ­φα­λώ­νω στὸ σύν­νε­φο. Γί­νο­μαι ἕ­να μα­ζὶ μὲ χι­λιά­δες. Χέ­ρι μὲ χέ­ρι βου­τᾶ­με καὶ ρέ­ου­με. Σοῦ στέλ­νω γράμ­μα νὰ ξέ­ρεις τὴν τύ­χη μου. Δι­α­λέ­γω τὸ ρό­δο στὴν πόρ­τα σου. Ἐ­κεῖ θὰ εἶ­μαι ὅ­ταν ἀ­νοί­ξει­ καὶ βγοῦν τὰ παι­διά. Ἐ­κεῖ, στὸν χρό­νο ποὺ ἔρ­χε­ται.

 

 

Πη­γή: Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση.

Δ.Γ. Μα­γρι­πλῆς (Ἀθήνα). Διήγημα. Σπού­δα­σε Πο­λι­τι­κὲς Ἐ­πι­στῆ­μες στὸ Πά­ντειο καὶ διδάσκει στὸ Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Πρῶ­το του βι­βλί­ο: Μαθή­ματα κηπουρικῆς (Σοκόλης, Ἀθήνα, 2007, διηγήματα).

Ἠλίας Κουτσοῦκος: Ὁ ὅλμος μέσα στὸ τσίπουρο

Ἠ­λί­ας Κουτσοῦκος

  Ὁ ὅλ­μος μέ­σα στὸ τσί­που­ρο

 

ΟΥΣ ΕΧΩ ΦΕΡΕΙ μιὰ ντα­μι­τζά­να τσί­που­ρο ἠ­πει­ρώ­τι­κο καὶ τὰ δυ­ὸ γε­ρόν­τια ἔ­χουν τρε­λα­θεῖ. Κά­θε με­ση­μέ­ρι, μιὰ βδο­μά­δα τώ­ρα, τοὺς κά­νω κου­δού­νια. Ὁ πα­τέ­ρας μου συν­τα­ξι­οῦ­χος τῆς Βα­σι­λι­κῆς Χω­ρο­φυ­λα­κῆς —ὅ­πως ἰ­σχυ­ρί­ζε­ται γιὰ τὸ «βα­σι­λι­κῆς» σα­ράν­τα χρό­νια με­τὰ τὴν κα­τάρ­γη­ση τοῦ τί­τλου της— κι ὁ κολ­λη­τός του πιὰ Βα­σί­λης Κλη­μαν­τή­ρας, ἀ­πὸ μι­κρὰ παι­διὰ μα­ζὶ καὶ χώ­ρια στὸν Ἐμ­φύ­λιο…

       Ὁ πα­τέ­ρας μου ἀ­πέ­ναν­τι ἀ­π’ τὸν Βα­σί­λη στὶς μά­χες τῆς Ἀν­δρί­τσαι­νας, τῆς Δη­μη­τσά­νας, τῶν Πι­ε­ρί­ων. Χρό­νια ἐ­χθροὶ ποὺ δὲν μι­λοῦ­σαν με­τα­ξύ τους καὶ τώ­ρα, στὰ ὀ­γδόν­τα τους, κολ­λη­τοὶ κά­θε μέ­ρα.

       Ὅ­ταν βλέ­πω πὼς ἔ­χουν ξε­πε­ρά­σει τὰ γρά­δα τους, ἀρ­χί­ζω τὸ ψη­στή­ρι. Θέ­λω νὰ δῶ —για­τί εἶ­μαι τυ­χε­ρὸς ποὺ τοὺς βλέ­πω μα­ζὶ— πό­σες ἀ­λή­θει­ες βγά­ζει τὸ τσί­που­ρο, ἀ­λή­θει­ες ποὺ θά ‘­ταν δι­α­τρι­βὴ γιὰ σύγ­χρο­νο ἱ­στο­ρι­κό. Τέ­τοι­α τύ­χη οὔ­τε ὁ κα­λύ­τε­ρος ἐ­ρευ­νη­τὴς δὲν ἔ­χει.

       «Ἄν­τε, ἀ­κό­μα ἕ­να γιὰ τὸν ἀ­γώ­να», λέ­ω τοῦ μπάρ­μπα-Βα­σί­λη καὶ τοῦ γε­μί­ζω τὸ πο­τη­ρά­κι του, ἐ­νῶ ὁ πα­τέ­ρας μου μὲ τὴ θο­λού­ρα τοῦ ἀλ­κο­ο­λι­κοῦ συμ­πλη­ρώ­νει:

       «Ναί, ναί, βά­λ’ του νὰ μᾶς πεῖ τὸ κουμ­μού­νι πό­σους ξε­πά­στρε­ψε μὲ τοὺς συ­να­γω­νι­στές του…»

       «Ἄχ, ρὲ Τζί­μη, ἄχ, ρὲ Τζί­μη», μο­νο­λο­γεῖ ὁ φί­λος του ὁ Βα­σί­λης Κλη­μαν­τή­ρας, ὁ κα­πε­τὰν Φώ­της τοῦ Ἐμ­φυ­λί­ου, «τὴν γλύ­τω­σες στὶς μά­χες, τὴν γλυ­τώ­σα­με μα­ζί, τί τὰ θὲς τώ­ρα, νά ‘­μα­στε κα­λὰ νὰ πί­νου­με τὸ τσι­που­ρά­κι μας, νά ‘­ναι κα­λὰ ὁ Λι­α­κού­λης σου ποὺ μᾶς τὸ ‘­φε­ρε, νά ‘­ναι κα­λὰ τὸ παι­δί!».

       Σκέ­φτο­μαι πὼς εἶ­ναι ἡ κα­τάλ­λη­λη στιγ­μὴ νὰ μά­θω γιὰ τὴ μά­χη στὰ Πι­έ­ρι­α, ὅ­που ὁ κα­πε­τὰν Γι­ώ­της (Χα­ρί­λα­ος Φλω­ρά­κης) ξε­πά­στρε­ψε μὲ ἕ­ναν ὅλ­μο ὅ­λους τοὺς ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὺς τῆς πρώ­της μοί­ρας κα­τα­δρο­μῶν, ἕ­να ἀ­πὸ τὰ καί­ρια χτυ­πή­μα­τα τῶν ἀν­ταρ­τῶν στὴν καρ­διὰ τῆς φη­μι­σμέ­νης μο­νά­δας κρού­σης τοῦ ἐ­θνι­κοῦ στρα­τοῦ.

       Αὐ­τὰ δὲν τὰ βρί­σκεις οὔ­τε στὶς πιὸ ἐν­δε­λε­χεῖς ἔ­ρευ­νες τῶν ἱ­στο­ρι­κῶν τοῦ Ἐμ­φυ­λί­ου.

       Ὅ­μως ἐ­δῶ ἔ­χω τὸν μα­χη­τὴ τοῦ κα­πε­τὰν Γι­ώ­τη καὶ δὲν θ’ ἀ­φή­σω τὴν εὐ­και­ρί­α. Ἔ­χω δι­α­βά­σει πὼς τὸ «χτύ­πη­μα» ἔ­γι­νε τὸν χει­μώ­να τοῦ ‘47, ὅ­ταν ἡ πρώ­τη μοί­ρα ἔ­παιρ­νε μέ­ρος στὶς ἐκ­κα­θα­ρι­στι­κὲς ἐ­πι­χει­ρή­σεις τῶν Πι­ε­ρί­ων καὶ τὸ τάγ­μα τοῦ κα­πε­τὰν Γι­ώ­τη βρι­σκό­ταν ἐ­κεῖ.

       Βά­ζω κι ἄλ­λο τσί­που­ρο στὰ πο­τη­ρά­κια καὶ λέ­ω δῆ­θεν στὸ ἀ­δι­ά­φο­ρο:

       «Πάν­τως, ἐ­κεῖ­νο τὸ χτύ­πη­μα στὴ μοί­ρα κα­τα­δρο­μῶν ἦ­ταν ἀ­πο­φα­σι­στι­κὸ γιὰ του­λά­χι­στον ἕ­ναν χρό­νο, για­τί ὁ ὅλ­μος σκό­τω­σε ὅ­λους τους ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὺς καὶ τὸν δι­οι­κη­τή τους καὶ μιὰ φο­ρὰ ἕ­νας στρα­τη­γὸς μοῦ ‘­χε πεῖ πὼς ἐ­κεῖ­νος ὁ ὅλ­μος ἦ­ταν ἡ ντρο­πὴ τῶν λο­κα­τζή­δων γιὰ χρό­νια… ἔ­τσι μοῦ ‘­πε…»

       «Ἦ­ταν, Λι­α­κού­λη μου, ἦ­ταν», λέ­ει ὁ μπάρ­μπα-Βα­σί­λης, «ἐ­κεῖ ἤ­μουν, που­λά­κι μου, ἦ­ταν με­γά­λη νί­κη γιὰ μᾶς καὶ ντρο­πὴ γιὰ τοὺς ἄλ­λους, σ’ ἐ­κεῖ­νο τὸν σκα­το­πό­λε­μο, Λι­α­κού­λη μου… τί κερ­δί­σα­με, φά­γα­με τὴν ψυ­χὴ μας ἐ­γὼ κι ὁ πα­τέ­ρας σου, ἀ­γό­ρι μου, ἄ­σ’ τα, κα­λό μου…»

       Λέ­ω ἀ­πὸ μέ­σα μου: Πῶ, πῶ, τώ­ρα εἶ­ναι ἡ εὐ­και­ρί­α νὰ μοῦ πεῖ τὸ πῶς ἔ­γι­νε, ἐ­νῶ ὁ πα­τέ­ρας μου ἔ­χει πά­ρει ἐ­κεῖ­νο τὸ χα­μέ­νο ὕ­φος του δη­λα­δὴ πῶς νὰ πι­στέ­ψει ὅ­τι πί­νει τσί­που­ρα μὲ τὸν ἀν­τί­πα­λό του, τὸν πα­ρ’ ὀ­λί­γο φο­νιά του, πῶς τὰ ‘­φε­ρε ἔ­τσι ἡ ζω­ὴ καὶ δὲν ξέ­ρει νὰ δι­και­ο­λο­γή­σει τὸ τώ­ρα της, τὸ χθές της, τὰ γε­γο­νό­τα καὶ τὸ πα­ρά­λο­γό της.

       «Δη­λα­δή», τοῦ λέ­ω, «πῶς ρί­ξα­τε τὸν ὅλ­μο; Τοὺς τὴν εἴ­χα­τε στή­σει, ἔ; Ἅ­μα δὲν μά­θω τὴν ἱ­στο­ρί­α ἀ­πὸ σέ­να ποὺ τὴν ἔ­ζη­σες, ἀ­πὸ ποι­όν θὰ τὴν μά­θω, θει­ο-Βα­σί­λη, ἀ­π’ τοὺς χαρ­το­γι­α­κά­δες τοῦ κα­τε­στη­μέ­νου ποὺ τὴν γρά­φουν ὅ­πως τοὺς βο­λεύ­ει, ἔ;»

       Ἔ­χω χτυ­πή­σει φλέ­βα. Τὸ ξέ­ρω. Οὔ­τε ὁ κα­λύ­τε­ρος ψυ­χί­α­τρος τοῦ κό­σμου δὲν ἔ­χει τέ­τοι­α συ­νε­δρί­α. Δυ­ὸ ἀν­τί­πα­λους, γε­ρον­τά­κια, νὰ πί­νουν τσί­που­ρο καὶ ζα­λι­σμέ­νοι ν’ ἀ­νοί­γουν τὰ σώ­ψυ­χά τους…

       «Ἄχ, Λι­α­κού­λη μου», λέ­ει ὁ μπαρ­μπα-Βα­σί­λης —ποὺ ἔ­χει βυ­θι­στεῖ στοὺς βάλ­τους τῆς μνή­μης του κι ἔ­χει με­τα­μορ­φω­θεῖ τώ­ρα σὲ κα­πε­τὰν Φώ­τη—, «τοὺς πα­ρα­κο­λου­θού­σα­με ἀ­π’ τὸ δά­σος δυ­ὸ με­ρό­νυ­χτα κι αὐ­τοὶ οἱ ἀ­νό­η­τοι εἶ­χαν στρα­το­πε­δέ­ψει σ’ ἕ­να ξέ­φω­το χα­μη­λά μας, γύ­ρω στὰ πε­νήν­τα μέ­τρα κά­τω μας, καὶ ξέ­ρα­με πὼς κά­θε πρω­ὶ στὶς ἑ­φτὰ κά­ναν συγ­κέν­τρω­ση ἀ­ξι­ω­μα­τι­κῶν κι εἶ­πε ὁ κα­πε­τὰν Γι­ώ­της στὸν σκο­πευ­τὴ τοῦ ὅλ­μου νὰ ρυθ­μί­σει καὶ νὰ ρί­ξει στὸ κέν­τρο τῆς συγ­κέν­τρω­σης κι αὐ­τός, ἕ­νας συ­να­γω­νι­στὴς ἀ­π’ τὴ Σπάρ­τη, τό ‘­κα­νε.»

       «Πῶς τό ‘­κα­νε, πές μου», τὸν ρω­τά­ω. «Πές μου ἀ­κρι­βῶς πῶς τό ‘­κα­νε.»

       Ὁ κα­πε­τὰν Φώ­της ψά­χνει στὸ τρα­πέ­ζι μὲ τοὺς με­ζέ­δες, τὸ σκουμ­πρί, τὴ σα­λά­τα, τὸ σύγ­γλι­νο, τὸ ψω­μὶ καὶ δί­πλα τὸ μπο­λά­κι μὲ τὰ πα­γά­κια, παίρ­νει μὲ τὰ δυ­ὸ γρα­νι­τέ­νια δά­χτυ­λά του ἕ­να πα­γά­κι, ἕ­να πα­γά­κι ποὺ με­τα­τρέ­πε­ται μ’ ἕ­ναν με­τα­φυ­σι­κὸ καὶ ταυ­τό­χρο­να πα­ρα­στα­τι­κὸ τρό­πο σὲ βλῆ­μα ὅλ­μου, ἕ­να πα­γά­κι ἕ­τοι­μο νὰ ξε­πα­στρέ­ψει ἕν­τε­κα ἀ­ξι­ω­μα­τι­κούς, ἕν­τε­κα λαμ­πρὰ καὶ γεν­ναῖα παι­διά, ποὺ τὰ ἔ­στει­λαν νὰ ξε­πα­στρέ­ψουν μὲ τὴ σει­ρά τους τοὺς ἀ­με­τα­νό­η­τους συμ­πα­τρι­ῶ­τες τους, τοὺς ἀ­δελ­φούς τους δη­λα­δή… τὸ κρα­τά­ει μὲ προ­σο­χὴ δί­πλα στὸ πο­τη­ρά­κι του καὶ λέ­ει: «Νά, ἔ­τσι τό ‘­κα­νε, μὲ τὴ δι­α­τα­γὴ “φω­τιὰ τώ­ρα”», καὶ μπλόπ, ρί­χνει τὸ πα­γά­κι στὸ τσί­που­ρό του.

       Ὁ ὅλ­μος προ­σγει­ώ­θη­κε με­μιᾶς στὸ τσί­που­ρο πε­τά­γον­τας πά­νω ἀ­πὸ δέ­κα στά­λες ἔ­ξω ἀ­π’ τὸ πο­τή­ρι…

 

 

Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση: ἀπὸ τὴν συλ­λο­γὴ πε­ζῶν De­li­ve­ry Boy (ἐκδ. Γα­βρι­η­λί­δης, 2013).

 

Ἠ­λί­ας Κου­τσοῦ­κος (Ἀ­θή­να, 1950). Πε­ζο­γρά­φος. Ἀ­πὸ τὸ 1967 ζεῖ μό­νι­μα στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη. Σπού­δα­σε Δη­μο­σι­ο­γρα­φί­α. Ἀ­πὸ τὸ 1977 ἕ­ως τὸ 1985 ὑ­πῆρ­ξε μό­νι­μος συ­νερ­γά­της τῆς ἐ­φη­με­ρί­δας Θεσ­σα­λο­νί­κη. Ἱ­δρυ­τι­κὸ στέ­λε­χος τῆς ΕΡΤ3 καὶ δι­ευ­θυν­τής της. Στὰ γράμ­μα­τα ἐμ­φα­νί­στη­κε μὲ ποι­ή­μα­τα ἀ­πὸ τὸ πε­ρι­ο­δι­κό Πα­ραλ­λάξ (1978). Πρῶ­το του βι­βλί­ο: Βόλ­τες μὲ πι­τζά­μες (ἀ­φη­γή­μα­τα, 1985). Ἄλ­λα: Ὀ­νει­ρι­κὸς τρο­μο­κρά­της (μι­κρὰ πε­ζά, 1987), Κα­λύ­τε­ρα νὰ νι­κοῦ­σαν οἱ κόκ­κι­νοι (δι­η­γή­μα­τα, 1991) κ.ἄ.