[Ἡ Μικρομυθοπλασία Παντοῦ. Τρίμηνη Διεθνὴς Ἐπισκόπηση.
Δελτίο#16]
Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου
μικρομυθοπλασία: λέω τὴν ἱστορία
Blyde River Canyon εἶναι τὸ μεγαλύτερο πράσινο φαράγγι τῆς γῆς, μὲ πλούσια ὑποτροπικὴ βλάστηση, στὴν περιοχὴ Mpumalanga, στὴ Ν. Ἀφρική. «Blyde» σημαίνει εὐτυχὴς στὰ παλαιότερα ὀλλανδικά, ὀνομασία ποὺ τοῦ ἀποδόθηκε τὸ 1844 ἀπὸ τὸν ὀλλανδικῆς καταγωγῆς Hendrik Potgieter καὶ ἄλλους ἐξερευνητές. Σὲ μία ἀπὸ τὶς κορυφές του ὑπάρχει ἕνα σημεῖο γνωστὸ ὡς «τὸ παράθυρο τοῦ Θεοῦ» (God’s window). Ἀπὸ ἐκεῖ μποροῦμε νὰ ἀπολαύσουμε τὴ θέα τοῦ ἐθνικοῦ πάρκου Kruger, τὴν ὁροσειρὰ Lebombo στὰ σύνορα μὲ τὴ Μοζαμβίκη, ἐνῶ θεωρεῖται κι ἕνα ἀπὸ τὰ ἰδανικότερα σημεῖα γιὰ παρατήρηση καὶ μελέτη πτηνῶν στὴ χώρα.
Ὁ θεῖος μου ὁ Τζίμι στέκεται στὸ ὑγρό του διαμέρισμα, αὐτὸ μὲ τὶς βρώμικες βελόνες καὶ σύριγγες ἂν καὶ τὶς ἀποκαλεῖ ξάρτια καὶ ὄχι σύριγγες, καὶ ἡ μεθαδόνη ἀνάθεμα καὶ ἂν ἔχει κάνει τίποτα γι’ αὐτὸν καὶ δὲν ἔχει χρήματα γιὰ τὴ δόση του, ἔτσι σήμερα εἶναι ἡ μέρα ποὺ θὰ πεθάνει.
Ὑποτίθεται ὅτι θὰ πάει στὴ συνέντευξη στὸ ἐργοστάσιο μπουζὶ σὲ μιὰ ὥρα, ντυμένος μὲ τὸ κοστούμι ποὺ τοῦ ἀγόρασε ὁ πατέρας του —ὁ παπποῦς μου—, ἀλλὰ δὲ θὰ περάσει τὴν ἐξέταση οὔρων, καὶ ἔχει ἁπλῶς ἀπαυδήσει μὲ ὅλα αὐτά. Ὁ θεῖος Τζίμι ἱδρώνει καὶ τρέμει, μονολογεῖ ὅτι φταίει ἡ στέρηση ἀπὸ τὴ δόση του καὶ Χριστέ μου αὐτὴ ἡ ζέστη, γιατί εἶναι Σεπτέμβριος στὸ Τολέδο καὶ εἶναι ἄθλια, καὶ πιάνει τὸ μάτι του τὸ ἠλεκτρικὸ καλώδιο πάνω στὸ χαλασμένο ψυγεῖο καὶ τὴν πεταμένη ζώνη στὸ πάτωμα ἡ ὁποία θὰ ἔπρεπε νὰ συγκρατεῖ τὸ παντελόνι του, ἀλλὰ δὲν τὸ κάνει καὶ ἀποφασίζει ποιό θὰ εἶναι τὸ πιὸ γερό, τὸ καλύτερο νὰ ἀντέξει τὸ βάρος του γιὰ νὰ κρεμαστεῖ ἀπὸ τὶς σωλῆνες στὸ ὑπόγειο αὐτοῦ τοῦ σκατοκτιρίου.
Καὶ ἐκείνη τὴ στιγμὴ εἶναι ποὺ ἐμφανίζεται τὸ πουλί.
Ἐπιτρέψτε μου νὰ εἶμαι ξεκάθαρη: αὐτὸ δὲν εἶναι κανένα μελίρρυτο, μὲ ἐντυπωσιακὸ φτέρωμα κελαηδοπούλι, οὔτε κανένα κοτσύφι μὲ κοφτερὸ βλέμμα, οὔτε κανένα χνουδωτὸ παπάκι βγαλμένο ἀπὸ παραμύθι. Ὄχι. Εἶναι ἕνα κακάσχημο πουλὶ μόα, τόσο γιγάντιο ποὺ μόλις ποὺ χωράει στὸ δωμάτιο, καὶ δὲν ἔχει κὰν πούπουλα, εἶναι γεμάτο τρίχες, δὲν σᾶς κάνω πλάκα. Καὶ ἀκοῦστε κι αὐτό, δὲν ἔχει κὰν φτερά. Ἀκριβῶς, ἕνα πουλὶ χωρὶς φτερά. Στριμώχνει τὸν πελώριο ἑαυτό του μέσα ἀπὸ τὸ παράθυρο, γιατὶ βέβαια δὲν ὑπάρχει πλαίσιο, καὶ μπουκάρουν καὶ μπαινοβγαίνουν οἱ μύγες, ἑπομένως γιατί ὄχι κι ἕνα γαμημένο πουλί, ἕνα τεράστιο ἀπεχθὲς πράγμα ποὺ καταλαμβάνει ὅλο τὸ χῶρο; Ὁ θεῖος Τζίμι δὲν ἔχει ξαναδεῖ πουλὶ μόα, ἀλλὰ οὔτε κι ἐσεῖς, ἐπειδὴ αὐτὰ εἶναι ἀπὸ τὴ Νέα Ζηλανδία κι ἐξαφανίστηκαν κάπου ἑξακόσια χρόνια πρίν. Καὶ ὁ θεῖος μου αἰσθάνεται μιὰ στενὴ συγγένεια μὲ αὐτὸ τὸ πουλὶ ἐπειδὴ τὰ πτηνὰ μόα ἔχουν ἐξαφανιστεῖ γιὰ ἕναν λόγο: οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι ποὺ ἔφτασαν στὸ νησὶ τὰ κυνήγησαν καὶ τὰ ἔφαγαν. Μέχρι καὶ τὸ τελευταῖο.
Ἔτσι ὁ θεῖος Τζίμι καὶ τὸ πουλὶ μόα, καρφώνουν μὲ τὰ μάτια ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, κι ἐξαιτίας τῆς κατάστασης στὴν ὁποία βρίσκεται ὁ θεῖος μου, δὲ σκέφτεται ὅτι εἶναι ἔστω καὶ λίγο παρανοϊκὸ ὅταν τὸ πουλὶ ἀνοίγει τὸ ράμφος του καὶ ἀρχίζει νὰ μιλάει.
«Θὰ χαραμίσεις αὐτὸ τὸ καινούριο κοστούμι σὲ αὐτὴ τὴν ἀηδία;» λέει τὸ πουλί. Κοιτάζει ἐπίμονα τὸν θεῖο μου ἀπὸ κάτω του, τὸ μάτι του στρογγυλὸ καὶ ὑγρὸ σὰν κουμπί.
Καὶ ὁρκίζομαι στὸν Θεό, ὁ θεῖος Τζίμι βάζει τὰ γέλια. Γελάει! Γιατί τό’ ξερε ὅτι ἐὰν τὸ πουλὶ εἶχε πεῖ καμία ἄλλη χαζομάρα —εἶσαι μόλις σαρανταπέντε, τί θὰ ἀπογίνει τὸ μικρὸ ξανθομάλλικο ἀγόρι σου, ἡ ἀδερφή σου θὰ πεθάνει κι αὐτὴ ἀπὸ ναρκωτικὰ σὲ λίγα χρόνια, δὲ λυπᾶσαι κανέναν;— ὁ θεῖος Τζίμι θὰ τὸ κλωτσοῦσε ἔξω ἀπὸ τὸ παράθυρο μόνο γιὰ τὴν εὐχαρίστηση νὰ τὸ δεῖ νὰ σκάει κάτω.
Ἀλλὰ αὐτὸ τὸ πουλὶ μόα, εἶναι ἔξυπνο πουλί. Καὶ μιλάει σὰ νὰ εἶναι ἀπὸ τὸ Ντιτρόιτ. Καὶ ἐξαιτίας ὅλων αὐτῶν, σκάει τὸ γεμάτο χαμόγελο μὲ τὰ ὡραῖα δόντια τοῦ θείου Τζίμι καὶ αὐτὸ τὸ βαθύ, νεανικὸ γέλιο ἀναβλύζει καί…ἐντάξει. Πάει πολὺς καιρὸς ἀπὸ τὴν τελευταία φορὰ ποὺ γέλασε, καὶ διάολε, ὅλο αὐτὸ εἶναι θεότρελο.
Τὸ πουλὶ συνεχίζει νὰ τὸν κοιτάζει ἐπίμονα, χαμογελώντας πονηρά, κι ἔπειτα λέει στὸν θεῖο Τζίμι: τσακίσου καὶ βγὲς ἔξω. Ὅταν ὁ θεῖος Τζίμι δὲν κουνιέται ρούπι, τὸ πουλὶ σέρνει τὰ μεγάλα του πόδια μὲ τὰ γαμψὰ νύχια πάνω στὸν ξεφλουδισμένο λινοτάπητα καὶ λέει ἐννοῶ μπίζνες, ἀδερφέ. Καὶ ὁ θεῖος μου ξαναβάζει τὰ γέλια —πόσο λατρεύω αὐτὸ τὸ γέλιο! Ἡ ἐντονότερη ἀνάμνησή μου ἀπὸ αὐτόν, τόσο ἔντονη ποὺ πονάει σὰν βελόνα ποὺ τρυπάει τὸ δέρμα— καὶ ἡ ξανθιά του τούφα τραντάζεται ἀπὸ τὰ γέλια του. Φυσικὰ δὲν πρόκειται νὰ πάει στὴ συνέντευξη, ἐπειδὴ τὸ πουλὶ μπορεῖ νὰ μιλάει ἀλλὰ δὲν εἶναι μαγικό, δὲν μπορεῖ νὰ ἀλλάξει τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἐξέτασης οὔρων, ἀλλὰ ὁ θεῖος Τζίμι φεύγει. Βγαίνει ἀπὸ αὐτὸν τὸν σκουπιδότοπο, ἀφήνοντας πίσω τα ξάρτια καὶ τὶς βελόνες του καὶ τὴ ζώνη καὶ τὸ καλώδιο τοῦ ψυγείου καὶ ἴσως πάει σὲ κανένα κέντρο ἀπεξάρτησης ἀλλὰ μᾶλλον ὄχι, ἀλλὰ ἔ, φεύγει. Ἐπειδὴ σὲ κάποιον, σὲ ὁποιονδήποτε, πρέπει νὰ πεῖ αὐτὴ τὴν ἱστορία, ἀκόμα καὶ ἂν ποτέ, σὲ καμία περίπτωση, δὲν πρόκειται νὰ τὴν πιστέψουν.
Αὐτὴ εἶναι ἡ μικρομυθοπλασία[1] τῆς Ἀμερικανίδας Amy Collini μὲ τίτλο «Στὴν ὁποία φαντάζομαι ἕνα διαφορετικὸ τέλος γιὰ τὸν θεῖο Τζίμι», μία ἀπὸ τὶς πενήντα καλύτερες μικρομυθοπλασίες τοῦ 2020 στὴ λίστα τοῦ Wigleaf, ἠλεκτρονικοῦ περιοδικοῦ ἀναφορᾶς στὸ εἶδος.
Ἡ Micromeria Acropolitana εἶναι ἕνα μικροσκοπικό, ἐνδημικὸ φυτὸ μὲ ρὸζ ἄνθη, τὸ ὁποῖο ἐντοπίζεται μόνο σὲ ἕνα σημεῖο στὸν κόσμο: στὸν βράχο τῆς Ἀκρόπολης. Καταγράφηκε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1906, ἀργότερα ἐξαφανίστηκε, τὸ 1981 θεωρήθηκε προστατευόμενο εἶδος κι ἐντοπίστηκε ξανὰ τὸ 2006. Σύμφωνα μὲ ἄρθρο τῆς Περιβαλλοντικῆς Ἀρχαιολογίας, ἀνθίζει ἀπὸ Μάϊο ἕως Ἰούνιο πάνω σὲ πέτρες τειχῶν καὶ σχισμὲς μὲ λίγο χῶμα, καὶ ἀποτελεῖ «ἕνα φυτὸ-μύθο».
Ἐπίσης στὴν παραπάνω λίστα τοῦ Wigleaf περιλαμβάνεται ἡ μικρομυθοπλασία[2] μὲ τίτλο «Ὅλα φρικτὰ εἶναι ἀλλά πρέπει νὰ διαβάσεις αὐτὴ τὴν ἱστορία» τῆς Ἀμερικανίδας Amber Sparks, κριτὴ τῆς διεθνοῦς ἀνθολογίας Best microfiction 2021. Ξεκινάει ὡς ἑξῆς: «Αὐτὴ εἶναι μιὰ ἱστορία ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ ἀνάγκη. Εἶναι ἡ ἱστορία ποὺ χρειάζεσαι νὰ διαβάσεις αὐτὴ τὴ στιγμή. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἱστορία μίας μητέρας καὶ μίας κόρης στὴν ὁποία ἡ μητέρα δὲν ἐξαφανίζεται, δὲν ἀποχαιρετάει, δὲν πεθαίνει. Αὐτὴ εἶναι μιὰ ἱστορία στὴν ὁποία ἡ μητέρα μένει. Εἶναι ἡ ἱστορία ποὺ σοῦ εἶπε ἡ μητέρα σου ὅταν ἤσουν μικρή, αὐτὴ ἡ ἱστορία στὴν ὁποία ὁ Τειρεσίας τυφλώθηκε ἀκαριαῖα ὅταν εἶδε τὴ μητέρα του νὰ κάνει μπάνιο μὲ τὴν Ἀθηνᾶ· ἀλλὰ ἡ θεὰ τὸν ἀποζημίωσε μὲ τὴν ἱκανότητα νὰ ὁραματίζεται τὸ μέλλον. Εἶναι ἡ ἱστορία στὴν ὁποία ἡ μητέρα σου σοῦ ψιθύρισε, “θὰ ἔχουμε τέτοια μυστικὰ μεταξὺ μας”, κι ἔνιωσες ἀγάπη ἀντὶ γιὰ τρόμο. Εἶναι ἡ ἱστορία στὴν ὁποία περηφανευόσουν γιὰ τὶς ἱστορίες ποὺ σοῦ διηγοῦνταν ἡ μητέρα σου. […] Εἶναι ἡ ἱστορία στὴν ὁποία ἡ μητέρα ἔγινε κλασικὴ ἐπειδὴ σαγηνεύτηκε ἀπὸ τὴ μυθολογία, καὶ ὄχι ἐπειδὴ ἡ ἱστορία τῆς Φιλομήλας[3] ἀντηχοῦσε τόσο βαθιὰ μέσα της. […] Εἶναι ἡ ἱστορία στὴν ὁποία […] ὅταν ρώτησες τὸ ἀγόρι σου “Μὲ θεωρεῖς ἀλλόκοτη”, ἀντὶ τοῦ γέλιου του καὶ τῆς ἀρνητικῆς ἀπάντησής του […] ἀπαντᾶ ναί· σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία εἶπε “ναί, ναὶ εἶσαι ἀλλόκοτη” καὶ ἡ φλόγα φούντωσε μέχρι ἐπάνω κι ἔκαψε τὴν προηγούμενη ζωή σου ἀκαριαῖα καὶ ξεκάθαρα καὶ σὲ ἀναγέννησε, ἀπαστράπτουσα, μὲ φτερὰ φοίνικα.» Πρόκειται γιὰ μιὰ ἱστορία στὴν ὁποία ὅταν μετὰ τὸ χωρισμὸ τῶν γονιῶν της ἡ κόρη ρωτάει τὴ μητέρα της τί σκέφτεται «ἐκείνη δὲν ἀπαντάει “νὰ πεθάνω”, ἀλλὰ “νὰ πετάξω”, καὶ σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία σοῦ εἶπε πῶς δουλεύουν τὰ φτερά. Σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία ὁ Ἴκαρος κόλλησε τὰ φτερά του μὲ κάτι ἰσχυρότερο ἀπὸ κερὶ καὶ πέταξε στὴν καρδιὰ τοῦ ἥλιου μέχρι ποὺ τὸν τράβηξε ὁ Ἀπόλλωνας καὶ τὸν ἐπιβράβευσε. Ἐδῶ, ὁ Ἀπόλλωνας εἶναι ὁ καλὸς πατέρας ποὺ ὁ Ἴκαρος δὲν εἶχε ποτέ. […] Σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία, τὸ σχοινὶ εἶναι γιὰ ἀναρρίχηση, ὄχι γιὰ πτώση. […] Δὲ σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει θλίψη σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία. Οἱ ἱστορίες χρειάζονται συγκρούσεις, καὶ τὸ κλάμα μπορεῖ νὰ εἶναι ὀνειρῶδες. Ἀλλὰ ἡ θλίψη, σὰν τὰ καράβια, πρέπει νὰ στρίβει καὶ αὐτὴ ἡ ἱστορία δὲν προκύπτει ἀπὸ ἀνάγκη γιὰ κάθαρση. […] Δὲν ὑπάρχουν κρεμασμένα σώματα ἀπὸ ἀνεμιστῆρες στὰ ταβάνια. […]». Σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία δωροδοκεῖς ὅποτε θέλεις τὸν Κέρβερο μὲ ἀχνιστὸ ψωμὶ ἀλειμμένο μὲ μέλι, ἐπαναφέρεις τὴ μητέρα σου συχνὰ ἀπὸ τὸν Ἅδη, ὅλοι εἶναι ἀσφαλεῖς, τὰ παιδιὰ εἶναι εὐπρόσδεκτα, οἱ γυναῖκες ποὺ δέχονται ἐπίθεση ἀναπτύσσουν ἄμυνες καὶ σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία ἔχει χωρέσει τὸ σύμπαν. «Εἶναι μιὰ ξεπερασμένη ἱστορία: ἡ καλοσύνη ρέει μέσα της σὰν τεμπέλικο ποτάμι, τὸ ὁποῖο διασχίζει κάθε χαρακτήρας.» Τέλος, «Δὲν ὑπάρχουν ὅπλα σὲ αὐτὴ τὴν ἱστορία. Ἴσως ὑπάρχουν ξυράφια, ναί, ἀλλὰ ἀπὸ αὐτὰ ποὺ χρειάζεσαι γιὰ νὰ κόψεις τὰ δυσάρεστα μέρη καὶ νὰ ἀφήσεις τὰ καλά, ἐκεῖνα ποὺ θὰ σώσουν τὴ ζωή σου».
«Ὑπάρχει πάντοτε ἕνας πυρήνας ἀλήθειας στὶς ἱστορίες ποὺ περνοῦν ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά», ἰσχυρίζεται ὁ ἀρχαιολόγος Jack Davis ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Cincinnati στὸ ἐπιστημονικὸ περιοδικὸ Archaeology σὲ ἄρθρο τοῦ 2019 γιὰ τὶς ἐξελίξεις τῶν ἀνασκαφῶν κοντὰ στὸ μυκηναϊκὸ ἀνάκτορο τοῦ Νέστορος, στὴν περιοχὴ Πυλία τῆς Μεσσηνίας. Ἐκεῖ, μαζὶ μὲ τὴν Sharon Stocker καὶ διεθνῆ ὁμάδα ἀρχαιολόγων ἀνακάλυψαν τὸ καλοκαίρι τοῦ 2015 τὸν ἀσύλητο καὶ πλούσια κτερισμένο λακκοειδῆ τάφο νεαροῦ ἄνδρα, τοῦ ἀποκαλούμενου Γρύπα Πολεμιστῆ, ὁ ὁποῖος χρονολογεῖται περίπου στὸ 1500 π.Χ. (Ὑστεροελλαδικὴ ΙΙ περίοδος). Σύμφωνα μὲ τὶς σχετικὲς ἀνακοινώσεις τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καὶ Ἀθλητισμοῦ, «ἀποτελεῖ τὴν πιὸ ἐντυπωσιακή περίπτωση ἐπίδειξης προϊστορικοῦ πλούτου σὲ ταφικὰ μνημεῖα τῆς Ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας, ποὺ ἔχει ἔρθει στὸ φῶς τὰ τελευταῖα ἑξῆντα πέντε χρόνια». Μάλιστα «ἡ ὑψηλὴ ποιότητα τῶν ἀντικειμένων ἀποδεικνύει ὅτι ἡ Πύλος, ὅπως καὶ οἱ Μυκῆνες στὴ ΒΑ Πελοπόννησο, εἶχε ἔντονα ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὴ μινωϊκὴ τέχνη γύρω στὸ 1500 π.Χ.» καὶ ἡ σχέση τους ἐπανεξετάζεται. Ἀνάμεσα στὰ εὐρήματα ἰδιαίτερα ἐντυπωσιακὸς εἶναι ἕνας σφραγιδόλιθος περίπου 3,5 ἑκατοστῶν, οἱ λεπτομέρειες τοῦ ὁποίου δὲν εἶναι εὐδιάκριτες μὲ γυμνὸ μάτι, ὅπως οἱ φλέβες στὰ σώματα τῶν πολεμιστῶν. Ἡ ταυτότητα τοῦ καλλιτέχνη παραμένει ἄγνωστη. Εἰκάζεται ὅτι ἦταν κρητικῆς καταγωγῆς, καθὼς δὲν ἔχουν βρεθεῖ στοιχεῖα γιὰ τεχνίτες τῆς ἠπειρωτικῆς χώρας ποὺ νὰ γνώριζαν αὐτὴ τὴν τεχνοτροπία. Ἀπεικονίζει ἕναν πολεμιστὴ ὁ ὁποῖος μαχαιρώνει ἕναν ὁπλισμένο ἐχθρό, ἐνῶ ἕνας ἄλλος πεθαίνει στὰ πόδια του. Στὴν μικροσκοπική του περίμετρο ἐσωκλείει μιὰ ὁλόκληρη, ἄγνωστη ἱστορία ἐδῶ καὶ τόσους αἰῶνες, ἡ ὁποία μένει νὰ ἀνακαλυφθεῖ.
Στὴ μικρομυθοπλασία τῆς Ἀμερικανίδας Megan Pinto μὲ τίτλο From Mars, ἐπίσης ἀπὸ τὴ λίστα τοῦ Wigleaf, δὲν διευκρινίζεται ἐὰν πρόκειται γιὰ ἡρωΐδα ἢ ἥρωα ποὺ ἀφηγεῖται, οὔτε σὲ ποιό σημεῖο τοῦ Ἄρη βρίσκεται αὐτὴ/αὐτός. Θὰ μποροῦσε νὰ βρίσκεται στὸ βόρειο ἠμισφαίριο, στὸν κρατήρα Jezero, ἐκεῖ ὅπου προσεδαφίστηκε πρόσφατα το Ἀμερικανικὸ μὴ ἐπανδρωμένο ρομπὸτ ἐδάφους Mars 2020 Perseverance γιὰ νὰ ἀναζητήσει ἴχνη μικροβιακῆς ζωῆς. Τὸ σημεῖο βρίσκεται κοντὰ στὴν περιοχὴ Utopia Planitia, ὅπου σύντομα ἀναμένεται νὰ προσεδαφιστεῖ καὶ ἡ πρώτη Κινεζικὴ διαστημοσυσκευή. Ἡ ἡρωίδα ἢ ὁ ἥρωας τῆς μικρομυθοπλασίας τῆς Pinto θὰ μποροῦσε ὅμως νὰ εἶναι καὶ στὸ νότιο ἡμισφαίριο, στὴν κατὰ πολὺ μεγαλύτερη πεδιάδα ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο κράτος μὲ τὴν ὀνομασία Ἑλλάς, ἡ ὁποία θεωρεῖται ὡς σήμερα ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους κρατῆρες στοὺς πλανῆτες τοῦ ἡλιακοῦ μας συστήματος καὶ ἡ μεγαλύτερη δομὴ ποὺ δημιουργήθηκε πρὶν 4,1-3,8 δισεκατομμύρια χρόνια ἀπὸ πρόσκρουση ἄλλου σώματος στὸν Ἄρη. Τὸ θέμα τῆς ἱστορίας εἶναι ἡ ἀνεκπλήρωτη ἀγάπη καὶ τὸ κενὸ ποὺ ἀφήνει, οἱ ρήξεις στὶς ἀνθρώπινες σχέσεις καὶ ἡ συναισθηματικὴ πλευρὰ τοῦ ἀνθρώπινου ὄντος, τὴν ὁποία ἔχει διατηρήσει μέχρι τώρα στὴν ἱστορία του καὶ δυσκολεύεται νὰ τιθασεύσει, ἀκόμα καὶ στὰ διαπλανητικά του ταξίδια. Ἡ ἡρωΐδα ἢ ὁ ἥρωας τῆς Pinto, ὅμως, θὰ μποροῦσε νὰ μᾶς διηγοῦνταν τὴν ἱστορία της/του ἀπὸ τὸν Όλυμπο· ἀπὸ τὸ ἀνενεργὸ ἡφαίστειο κοντὰ στὴν Ἑλλάδα καὶ ψηλότερο γνωστὸ βουνὸ στὸ ἡλιακό μας σύστημα, μὲ τριπλάσιο ὑψόμετρο ἀπὸ τὸ Ἔβερεστ. Ἀπὸ ἐκεῖ θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ δεῖ καλύτερα τὴ Γῆ, πού, ὅπως λέει, εἶναι μικροσκοπικὴ σὲ μιὰ ἄκρη τοῦ σύμπαντος καὶ «μοιάζει μὲ ὄμορφο βῶλο[4]». Εἰκόνα ποὺ θυμίζει τὴν ἱστορικὴ φωτογραφία τῆς Γῆς ποὺ τράβηξε τὸ Voyager 1 στὶς 14 Φεβρουαρίου 1990 ἀπὸ τὸ διάστημα, τὴ γνωστὴ ὡς Pale blue dot (Χλωμή, μπλὲ κουκκίδα), ποὺ ἀλλάζει τὴν ἀνθρωποκεντρική μας ἀντίληψη γιὰ τὸν κόσμο.
θεωρητικὲς διακλαδώσεις
Ἡ Ἀγγλίδα Holly Howitt–Dring στὴ διατριβή[5] της μὲ θέμα τὴ νουβέλα καὶ τὴ μικρομυθοπλασία, στοιχειοθετεῖ τὴ βασικὴ ἐπιχειρηματολογία της γιὰ τὴν τελευταία γύρω ἀπὸ τὴν ὑπόθεση ὅτι πρόκειται γιὰ ἕνα νέο εἶδος τὸ ὁποῖο ἀνανεώνει τὴ λογοτεχνία καὶ δὲν ἐπιθυμεῖ, οὔτε χρειάζεται νὰ ὁριστεῖ. Ἡ μικρομυθοπλασία ἀμφισβητεῖ τὴν εἰδολογικὴ κατηγοριοποίηση καὶ ὅσο τὸ καταφέρνει, μέσα ἀπὸ τὶς ἀμφίδρομες καὶ ὑβριδικὲς σχέσεις ποὺ ἀναπτύσσει μὲ ἄλλα ταξινομημένα εἴδη, τόσο θὰ διατηρεῖ τὸν ἀνανεωτικό της ρόλο. Ἡ Howitt παρουσιάζει ὑποδειγματικὰ κείμενα γιὰ νὰ τεκμηριώσει τὴ δυναμικὴ τῆς φόρμας καὶ τὴν ἀπελευθερωτική της ἱκανότητα, ὅπως ἡ μικρομυθοπλασία[6] τοῦ Οὐαλοῦ Richard Gwyn, μὲ τίτλο «Σπαρτιάτες»:
Στὴν πόλη τῆς Σπάρτης ἡ διαβίωση ἦταν δύσκολη. Παρατημένος στὴν πλαγιὰ ἑνὸς λόφου ὡς νεογέννητο γιὰ μιὰ νύχτα, ἔμαθες γρήγορα τὸ τί καὶ τὸ πῶς. Ἔπειτα ἦρθαν μάχες ποὺ ἔπρεπε νὰ γίνουν, τόποι νὰ κατακτήσεις, λεηλασία καὶ ὑποδούλωση νὰ φέρεις εἰς πέρας. Ἀξιοπρέπεια κι ἕνας τάφος πρὸς τιμή σου. Καὶ διαρκῶς νὰ πρέπει νὰ ὑπερτερεῖς ἀπὸ ἐκείνους τοὺς διπρόσωπους Κορίνθιους καὶ τοὺς ὑπερόπτες Ἀθηναίους σὲ θανατηφόρες συγκρούσεις καὶ στὸ νὰ μὴ μένει οὔτε τρίχα ἄθικτη. Λόγχες ποὺ ἔπρεπε νὰ γυαλιστοῦν ἕως ὅτου ξεπεράσουν σὲ λάμψη τὶς ἀκτίνες τοῦ φεγγαριοῦ, σπαθιὰ νὰ ἀκονιστοῦν μέχρι καὶ τὸ ἐλαφρύτερο ἄγγιγμα νὰ ἔσχιζε στὰ δύο τὸ ἰσχυρότερο νεῦρο. Ἐὰν μεγάλωσες νιώθοντας ἀδύναμος μπροστά σε ὅλη αὐτὴ τὴ σκληραγώγηση, ὅλη αὐτὴ τὴν ἀπαίτηση γιὰ αἷμα καὶ θάνατο, καὶ λαχτάρησες ἔστω μιὰ ἱκμάδα μυστηρίου ἢ τρυφερότητας, ἤσουν καταδικασμένος στὸν χλευασμὸ καὶ τὴν προσβολή. Τοὺς ἄκουσα στὸ προαύλιο τοῦ σχολείου, τοὺς ὑποψήφιους Σπαρτιάτες πολεμιστές. Ἀκόμα καὶ οἱ βλασφημίες τους ἦταν καθαρόαιμες, ἐνῶ τὸ δικό μου στόμα ἦταν γεμάτο βώλους.
Ἡ Howitt στὴ διατριβή της ἀναφέρει τὴν ἄποψη τοῦ Ἀμερικανοῦ κριτικοῦ Jerome Stern ὅτι ἡ μικρομυθοπλασία, ὅπως πρῶτος ἀποκάλεσε τὸ 1996 αὐτὸ τὸ νέο εἶδος, «εἶναι βαθιὰ ριζωμένη στὴν ἀνθρώπινη ψυχὴ καὶ στὴν ἱστορία τῶν ἀνθρώπινων κοινωνιῶν». Αὐτὴ ἡ ὑπόθεσή του βρίσκεται στὴν εἰσαγωγὴ τῆς διεθνοῦς ἀνθολογίας Micro Fiction: an anthology of really short stories, τὴν ὁποία ἔχει ἐπιμεληθεῖ, καὶ ἀπασχολεῖ τὴ διεθνῆ κριτικὴ διότι συσχετίζει τὴ μικρομυθοπλασία μὲ τὴν ἀφήγηση per se, ἀκόμα καὶ μὲ τὸ μυθιστόρημα, ὄχι μόνο μὲ τὰ προφανῆ εἴδη, ὅπως τὴ νουβέλα, τὸ διήγημα καὶ τὴν ποίηση. Ὡς ἐρευνητικὸ ἐρώτημα ἀποτελεῖ ἕναν ἀκόμα λόγο γιὰ τὸν ὁποῖο θεωρῶ ὅτι ὀφείλουμε νὰ τὴν ἐρευνοῦμε καὶ νὰ τὴν παράγουμε στὸν πυρήνα τῆς ἀφήγησης, ἐκεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχουν ἀκόμα κατηγοριοποιήσεις καὶ τὸ κείμενο παραμένει ἀφηγηματικό: λέμε τὴν ἱστορία. Ἐπιπλέον, τὸ μικρὸ μέγεθός της εἶναι μιὰ ἀκόμα ψευδαίσθηση, ὅπως ἡ μιμητικὴ ψευδαίσθηση στὴν ὁποία στοχεύει αἰῶνες τώρα ἡ ἀφήγηση, προφορικὴ ἢ γραπτή, κατὰ τὸν G. Genette[7]. Στὴν ἴδια εἰσαγωγὴ ὁ Stern ἀναφέρει ὅτι ἡ μικρομυθοπλασία ἀποτελεῖ «μιὰ πρόκληση, ἕνα πρόβλημα στὴν ἀφήγηση»[8], κομβικὸ ἐρευνητικὸ ἐρώτημα, ὅπως ἔχω ἐπισημάνει καὶ σὲ προηγούμενα δελτία. Ἂν ἰσχύει τὸ πρῶτο, δηλαδὴ τὸ ρίζωμά της στὴν ἀνθρώπινη ψυχή, προφανῶς ἰσχύει καὶ τὸ δεύτερο: πῶς ὁρίζεται ἡ ψυχή, ἢ ποιά ἡ σχέση τῆς μικρομυθοπλασίας μὲ τὴ συνείδηση; Ὁπότε ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι γιὰ τὴ διερεύνησή της ἔχουμε μακρὺ δρόμο νὰ διανύσουμε.
Πρὸς ἀποφυγὴ μιᾶς ἀνεπιθύμητης πρόσκρουσης στὸν τοῖχο τοῦ σχετικισμοῦ καὶ γιὰ διατήρηση τῆς ἀπόλαυσης σὲ αὐτὴ τὴν πορεία, μποροῦμε νὰ κρατᾶμε κάποια στοιχεῖα προσανατολισμοῦ ποὺ ἔχω ἐπισημάνει σὲ προηγούμενα δελτία, ὅπως καὶ τὸ ἑξῆς: ὁ Richard Gwyn, στὸ ἱστολόγιό του ἐξαίρει τὰ δέκα σημεῖα ποὺ ἔχει ἐντοπίσει ὁ Ἀργεντινὸς συγγραφέας καὶ κριτικὸς Andrés Neuman τὰ ὁποῖα χαρακτηρίζουν ὡς ἕνα βαθμὸ τὴ μικρομυθοπλασία ὅπως τὴν ἐννοοῦμε σήμερα. Ἀπὸ αὐτά, τὸ πιὸ χρήσιμο, ὄχι τόσο γιὰ τὴν ἀναγνώρισή της ὅσο γιὰ τὴν ἀπόλαυση τῆς συγγραφῆς καὶ ἀνάγνωσής της, θεωρῶ ὅτι εἶναι ἡ διαπίστωση ὅτι στὴ μικρομυθοπλασία «Τὰ ρήματα πετοῦν, τὰ οὐσιαστικὰ τρέχουν, τὰ ἐπίθετα κάμπτονται».
προτάσεις πλοήγησης
Τὶς ἱστορίες Παραδείσια πουλιά, τῆς Molia Dumbleton καὶ Τὸ ψαρόνι τοῦ ὀνόματός της, τῆς Ναταλίας Θεοδωρίδου.
Τὴ συλλογὴ ἀφηγήσεων μὲ τίτλο Βλαδιβοστόκ τοῦ Κώστα Βραχνοῦ.
Τὸ βιβλίο μὲ τίτλο Short Circuits: Aphorisms, Fragments, and Literary Anomalies τῶν James Lough καὶ Alex Stein.
Τοὺς διεθνεῖς διαγωνισμοὺς μικρομυθοπλασίας καὶ διηγήματος The Cambridge Prizes (προθεσμία ὑποβολῆς κειμένων στὴν ἀγγλικὴ ἕως 14.5 καὶ 14.6.2021 ἀντίστοιχα).
Τοὺς λογοτεχνικοὺς ἀστερισμοὺς ποὺ δημιουργεῖ ὁ καλλιτέχνης ψηφιακῶν δεδομένων Nick Rougeux μελετώντας τὶς πρῶτες προτάσεις κλασικῶν διηγημάτων καὶ μυθιστορημάτων μὲ βάση τὰ μέρη τοῦ λόγου ποὺ καταγράφει (ρήματα, οὐσιαστικά, ἐπίθετα, κ.τ.λ.)
Τὴν πρώτη ἀναδρομικὴ ἔκθεση τῆς Yayoi Kusama στὸ Gropius Bau στὸ Βερολίνο (23.4-1.8.2021).
To νέο ἐγχείρημα ἀπὸ τὴν Google Arts+Culture Experience Kandinsky’s Art Through Simulated Synesthesia, μέσω τοῦ ὁποίου μποροῦμε νὰ βιώσουμε μέρος τῆς ἐμπειρίας τῆς δημιουργίας τῆς τέχνης τοῦ Kandinsky, «νὰ ἀκούσουμε τί μπορεῖ νὰ ἄκουγε» σὲ ἔργα τοῦ ὅπως τὸ Κίτρινο-Κόκκινο-Μπλέ, ἢ τὸν Μπλὲ οὐρανό.
[1] . Μετάφραση δική μου.
[2] . Μετάφραση δική μου.
[3] . Περισσότερα γιὰ τὴ Φιλομῆλα ἐδῶ.
[4] . Μετάφραση δική μου.
[5]. Howitt–Dring Holly, Meaning and Incompleteness, Cardiff University, 2008. Στο άρθρο της με τίτλο Making micro meanings: reading and writing microfiction στο περιοδικό Short fiction in theory and practice, τ. Ιανουαρίου 2011, συνοψίζει τους βασικούς άξονες της διατριβής της.
[6] . Μετάφραση δική μου.
[7]. Genette G., Σχήματα ΙΙΙ – Ὁ λόγος τῆς ἀφήγησης: Δοκίμιο μεθοδολογίας καὶ ἄλλα κείμενα, μτφ. Λυκούδης Μπάμπης, ἐπ. Καψωμένος Ἐρατοσθένης, Ἐκδόσεις Πατάκη, Ἀθήνα 2007.
[8]. Stern Jerome (ed.), Micro Fiction: An anthology of really short stories, New York: W. W. Norton & Company, 1996.
Πηγή: Πρώτη δημοσίευση.
Προηγήθηκαν:
Δελτίο#15: Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου: Μικρομυθοπλασία: μικρὲς ἀπολαύσεις (21-01-2021)
Δελτίο#14: Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου: Μικρομυθοπλασία: αγκουαγκού (21-09-2020)
Δελτίο#13: Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου: Μικρομυθοπλασία: φῶς (01-06-2020)
Δελτίο#12: Violeta Rojo (Βιολέτα Ρόχο): Ἡ μικρομυθοπλασία δὲν εἶναι πιὰ αὐτὸ ποὺ ἦταν (04-03-2020)
Δελτίο#11: Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου: Μικρομυθοπλασία: dulci jubilo (11-01-2020)
Δελτίο#10: Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου: Μικρομυθοπλασία: λογοτεχνία στὰ ὅρια καὶ περὶ ὁρίων (07-11-2019)
Δελτίο#9: Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου: [«Δαχτυλίδια τὰ πάντα…»] (13-09-2019)
Δελτίο#8: μικρομυθοπλασία: στὰ ἄδυτα τῆς σύγχρονης ζωῆς (06-07-2019)
Δελτίο#7: μικρομυθοπλασία: ἕνας φανταστικὸς κῆπος (06-05-2019)
Δελτίο#6: Μικρομυθοπλασία: ἕνα ρεῦμα ζωῆς, ἐδῶ καὶ τώρα (Μάρτιος 2019).
Δελτίο#5: Συνέντευξη μὲ τὴν Tania Hershman (Ἰανουάριος 2019).
Δελτίο#4: Μικρομυθοπλασία: ἡ κορυφὴ ἑνὸς παγόβουνου (ἰριδισμοὶ τοῦ μικροῦ) (Νοέμβριος 2018).
Δελτίο#3: Ἡ μικρομυθοπλασία στὸ μικροσκόπιο: ἀνταπόκριση ἀπὸ τὴν Μπραγκάνζα, τὸ Σὲν Γκάλεν καὶ τὴ Λισαβόνα (Σεπτέμβριος 2018).
Δελτίο#2: Ἡ μικρομυθοπλασία παντοῦ: ἀπὸ τὸν Αἴσωπο, τὸν Ὅμηρο καὶ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γραμματεία ἕως σήμερα. (Ἰούλιος 2018).
Δελτίο#1: Γιὰ τὸ 8ο Διεθνὲς Συνέδριο Μικρομυθοπλασίας (2014) καὶ τὰ Πρακτικά του (2017) (Μάϊος 2018).
καὶ
Νέα: 07-05-2018. Ἡ μικρομυθοπλασία παντοῦ! Μιὰ νέα στήλη!
Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου (Γιοχάνεσμπουρκ, 1971). Διήγημα, Μετάφραση, Μελέτη. Μεταπτυχιακὴ εἰδίκευση στὴν Πολιτιστικὴ Διαχείριση στὸ Παντεῖο. Ἀπόφοιτη Εὐρωπαϊκοῦ Πολιτισμοῦ, Τμῆμα Ἀνθρωπιστικῶν Σπουδῶν, ΕΑΠ. Ἀπόφοιτη Ἰσπανικοῦ Πολιτισμοῦ, Πανεπιστήμιο Menendez Pelayo, Santander. Μεταφράστρια, Βρετανικὸ Συμβούλιο καὶ Ἰνστιτοῦτο Γλωσσολογίας, Λονδίνο. Ἐπιμελεῖται τὴ στήλη Μικρή κλίμακα στὸ μηνιαῖο διαδικτυακὸ περιοδικὸ Λόγου καὶ Τέχνης Χάρτης.
Πηγή φωτογραφίας: https://www.instagram.com/elculture/?hl=el
Filed under: ΑΝΑΦΟΡΕΣ,Μικρομυθοπλασία,Χριστοδούλου Δήμητρα Ι. | Tagged: Δήμητρα Ἰ. Χριστοδούλου,Μικρο |